Termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi «Axborot xavfsizligi» fanidan

 
 

---

99 
 
21-MAVZU: ELEKTRON RAQAMLI IMZO 
MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI: 
21.1. Elektron raqamli imzo 
 22.1. Kriptografik kalitlarni boshqarish   
 
Tayanch  iboralar:
 
tekshirish,  maxfiy,  abonent,  shifrlash,  maxfiy  kalit,  matritsa,  kriptografik 
kalit, kodlash kaliti, global tarmok.
  
 
                                    
Elektron raqamli imzo 
  Elektron hujjatlarni tarmoq orqali almashishda ularni ishlash va saqlash xarajatlari kamayadi, 
qidirish tezlashadi. Ammo, elektron hujjat muallifini va hujjatning o‘zini  autentifikatsiyalash, ya’ni  
muallifning  haqiqiyligini  va  olingan    elektron  hujjatda  o‘zgarishlarning  yo‘qligini  aniqlash 
muammosi paydo bo‘ladi.  
  Elektron  hujjatlarni  auyentifikatsiyalashdan  maqsad  ularni  mumkin  bo‘lgan  jinoyatkorona 
harakatlardan himoyalashdir. Bunday harakatlarga quyidagilar kiradi: 
-    faol  ushlab  qolish  -  tarmoqqa  ulangan  buzg‘unchi  hujjatlarni  (fayllarni)  ushlab  qoladi  va 
o‘zgartiradi. -  maskarad – abonent S hujjatlarni abonent V ga abonent A nomidan yuboradi; 
- renegatlik — abonent  A abonent V ga xabar yuborgan bo‘lsada, yubormaganman deydi; 
- almashtirish — abonent V hujjatni o‘zgartiradi, yoki yangisini shakillantiradi va uni abonent 
A dan olganman deydi;   
- takrorlash - abonent A abonent V ga yuborgan hujjatni abonent S takrorlaydi.   
      Raqamli  imzo  ishlashi  bo‘yicha  oddiy  qo‘lyozma  imzoga  o‘xshash  bo‘lib,  quyidagi 
afzalliklarga ega:  
- imzo chekilgan matn imzo qo‘ygan shaxsga tegishli ekanligini tasdiqlaydi;  
- bu shaxsga imzo chekilgan matnga bog‘liq majburiyatlaridan tonish imkoniyatini bermaydi; 
- imzo chekilgan matn yaxlitligini kafolatlaydi.  
  Elektron raqamli imzo tizimi ikkita asosiy muolajani amalga oshiradi:  
- raqamli imzoni shakllantirish muolajasi; 
- raqamli imzoni tekshirish muolajasi.