Termiz davlat pedagogika instituti Maktabgacha va boshlang'ich ta'limda

Badiiy tahlilda shakl va mazmun munosabat

• Badiiy asar tahlilida talililchi - sub'ekt bilan tahlil qilinuvchi - ob'ekt, ya'ni badiiy matn o‘rtasida to‘g‘ri munosabat o'matilishi g‘oyat muhim ekanligi. Ijrochi tahlilga tortilgan badiiy matnga alohida qiziqish, ehtiros bilan yondashsagina uning jozibasi, yashirin ichki ma'nolarini topishi mumkin ekanligi. Agar sub'ekt ob'ektga loqayd qaraydigan bodsa, undagi ko'zga yaqqol tashlanib turmaydigan jihatlami payqamasligi mumkinligi. Badiiy matn. ya'ni ob’ekt turli vaqtlarda idrok etilganda turlicha ta'sir qilishi.
• Badiiy asar ko'proq tuyg‘u mahsuli bodganligi uchun ham matn hissiy holati qandayligidan kelib chiqib, tahlilchiga turlicha ta'sir qilishi mumkinligi. Shuning uchun ham tahlil jarayonida tahlilchi badiiy ijodning universal qommlariga suyangan holda asarga xos estetik jihatlami ko‘rsatishi joizligi. Shimingdek, tahlilchi badiiy matndan tashqari yana bir ob'ekt - o'quvchi ham borligini hisobga olib, fikr-mulohazalarining tushunarliligini ta'minlashi zarurligi.

Badiiy tahlilda obyekt va subyekt munosabat

• Badiiy tahlil muvaffaqiyatli chiqishi uchun tekshirilayotgan asaming tur xususiyatlari hisobga olinishi sharthgi. Lirik asami tahlil qilishda qod keladigan usul romanni tekshirish yoxud dramatik asami tekshirishga mos kelmasligi mumkinligi.
• Har bir badiiy asar takrorlamnas estetik hodisaligi, ayni vaqtda u o '/ turdoshlariga xos umumiy jihatlarga egaligi uchun ham bu talabga rioya qilish zarur ekanligi. Tahlil mobaynida har bir asaming xususiyatidan kelib chiqib, ayni vaqtda, turga xos jihatlar hisobga olinib ish ko'rilgandagina samaraga erishish mumkinligi.

Tahlilda asarning tur xususiyatlarini hisobga olish

• Link asarlar junbushga kelgan hissiyot ifodasi sifatida yuzaga kelgani va ruhiyat manzaralari aks etgani uchun ham tahlil jarayonida sezimlar, tuyg‘ular tizimi tasviriga ustuvor ahamivat benlishi lozimligi. Lirikada voqyealar bayoni, xattiharakatlar koiam i ernas, balki kechinmalar zamzamasi qaytarzda berilishini tadqiq etish va bu borada asosli kuzatishlar qilish muhim ekanligi. Lirikada so‘z ham kayfiyat ifodasini berish, ham holat tasvinni chizish, ham taassurot manzarasini ko'rsatish vositasi bodganligi uchun tahlilda badiiy so'zdagi yetakchi ohangni ilg‘ab olishga, asar musiqasini tayin etishga alohida ahamiyat berish lozimligi. Lirik asarda kayfiyat qav darajada tasvir etilganligi lining estetik qiymatini tayin etuvchi asosiy omil ekanligi.