MAVZU: Kartoshka karam va boshqa sabzavotlarni saqlash uchun omborlar.
REJA:
1.Kartoshkani saqlash usullari va horarat.
2 Karamni saqlash usullari va maydonlari
Kartoshka.
Periderma to‘qimasi hosil qilish uchun harorat 7°C dan past bo‘lmasligi va havo deyarli sernam bo‘lishi lozim. Kartoshka o‘z muddatida yig‘ishtirilishi va dastlab ikki-uch hafta davomida saqlashda havo harorati 10°C - 18°C va nisbiy namiik 90—95 foiz, shuningdek, yaxshi shamollatib turilganda, yangi periderma to‘qimasi tez hosil bo‘ladi.
Dastlabki kunlarda mahsulotni 12(tC -18°C da tutib, shamollatib turish lozim. Kartoshka saqlashdagi davolanish - bitish davri 10-18 kun davom etadi
Ammo hosil namgarchilik sharoitida kavlangan bo‘lsa, uni loyli tuproqdan tozalash va ozroq quritish kerak. Yaxshi yetilgan, po‘stit qotmagan va uringan tuganaklarning davolash davri bir muncha cho‘ziladi. Davolash davridan so‘ng harorat kartoshka naviga qarab taxminan 2°C-4°C gacha pasaytirilsa, tuganaklarda modda almashinishi keskin susayadi.
Tashqi harorat 40°C -42°C gacha va undan yuqori ko‘tariladigan bahor va yozda sun’iy sovitiladigan omborlarda muqobil saqlash sharoiti yaratilib, kerakli haroratni yuzaga keltirish mumkin.
Harorat va nisbiy namlik kuniga ikki marta shamollatish oldidan yoki tamomlagandan keyin 30-40 daqiqa o‘tgach o‘lchanadi. Uyumlardagi harorat qayd qilib boriladi. Omborda havoning nisbiy namligi 85-95 foiz va harorat 2°C - 3°C atrofida bo‘lishi kerak.
Piyoz va sarimsoq. Havo namligini past bo‘lishi - nafaqat piyoz va sarimsoq saqlashning zarur sharti bo‘libgina qolmay, balki uning yetilishini tezlashtirishi tinim holatiga o‘tkazish mumkin bo‘ladigan muhim vosita hamdir.
Bundan tashqari sovuq piyoz issiq joyda tez terlaydi, bu esa uni mikrobiologik aynishiga yo‘l ochishi mumkin. Saqlash muddatini mumkin qadar uzoqroq bo‘lishini ta’minlash lozim. Oziq-ovqat maqsadida ishlatiladigan piyozni ikki xil haroratda 18°C -22°C va sovuq 1°C - 3°C da saqlanadi. Piyoz saqlashda havoning namlik darajasi 70 —80 foiz bo‘lishi kerak. Iliq sharoitda bunga oson erishiladi. Ammo sovitib saqlashda havoning namligi ko‘tarilib ketadi. Shunday paytda piyozning terlashiga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Yetilgan sog‘lom piyoz va sarimsoq 90— 95 foizli havo namligida ham saqlanadi.
Oziq-ovqatga mo‘ljallangan sabzi 0°C haroratda yaxshi saqlanadi. Shunda havoning nisbiy namligi 90-95 foiz bo‘lishi kerak. Harorat 1°C dan pasaytirilsa, ildiz meva to‘qimalari zararlanadi va ijobiy darajadan chiqqandan keyin kasallanadi. Agar harorat 2°C dan ko‘tarilsa, sabzi ko‘kara boshlagani bilan kasallanadi. Ombor havosi tarkibidagi CO2 ning konsentratsiyasini (3 -5 foizdan) oshirish ijobiy ta’sir etadi. Shunday muhitda mikroorganizmlarning rivojlanishi to‘xtaydi, nafas olish va boshqa modda almashinishi jarayonlari susayadi. Natijada, majburiy tinim davri muddati cho‘ziladi va sabzi o‘sib ketmaydi.
Biroq CO2 konsentratsiyasi haddan tashqari oshib ketsa, mahsulotning nafas olishi izdan chiqadi. Urug‘lik sabzini saqlash rejimi oziq-ovqat mahsulotlarini saqlash rejasidan keskin farq qiladi. Urug‘lik uchun haroratni 0 -1°C dan pasaytirmaslik kerak. Harorat 0° ga yaqinlashganida sabzidagi kurtaklarning tabaqalanishi to‘xtashi yoki butunlay nobud bo‘lishi mumkin, chunki ular ildiz mevaning yuzasida joylashib, himoyalanmagan bo‘ladi. Urug‘lik sabzi nav xususiyatiga qarab, mo‘tadil harorat 0,5°C - 1,5°C va havoning nisbiy namligi 95 foizga yaqin bo‘lganda yaxshi saqlanadi.
Karamni saqlashga chidamliligi uning bir qator xususiyatlariga, jumladan navning xossalariga, agrotexnikaga, karamning zichligiga, kasalliklarga chidamliligiga chambarchas bog‟liq. Karamning tinim davri uzoq bo‟lgan kechpishar navlari uzoq muddatga saqlanadi. Saqlanadigan karamni albatta saralash lozim, bunda mexanik shikastlanganlari, kasallik va zararkunanda zararlantirganlari hamda kichiklari ajratiladi. O‟z vaqtida o‟zak ham karamning saqlashga chidamliligini ta‟minlaydi
