Termiz-2020 uslubiy tavsiya “ChemOffice” dasturi

Kimyoviy kompyuter dasturlarining taqqoslama xususiyatlari 

№ 

Dastur nomi 

Animatsiyali-

ligi 

Tili 

Boshqarish 

erkinligi 

Ovoz 

imkoniyat-

lari 

1.    Crocodile chemistry 605 

Animatsiyali 

Ingliz 

Erkin 

Ovozli 

2.   

Ximiya (8-11 klass) 

Virtualnaya laboratoriya 

Animatsiyali 

Rus/o„zbek 

Qisman erkin 

Ovozli 

3.   

Davriy_jadval 

Animatsiyali 

O„zbek 

erkin 

Ovozsiz 

4.   

Chemsk12 

Animatsiyali 

Ingliz 

erkin 

Ovozsiz 

5.    Ximicheskiy kalkulyator 

Animatsiyasiz 

Rus 

Chegaralangan 

Ovozsiz 

6.   

ChemDraw Ultra 11.0 

Animatsiyali 

Ingliz 

erkin 

Ovozsiz 

7.   

CHEMIX 12 

Animatsiyasiz 

Ingliz 

Chegaralangan 

Ovozsiz 

8.   

GausView 

Animatsiyali 

Ingliz 

erkin 

Ovozsiz 

9.    ChembalanceWiziard32 

Animatsiyasiz 

Ingliz 

Chegaralangan 

Ovozsiz 

10.  

Xumua42 

Animatsiyasiz 

Rus/ingliz 

Chegaralangan 

Ovozsiz 

 

---

11 

 

ChemOffice  2005  dasturiy  paketi  Buyuk  Britaniyaning  Kembrij  universiteti 

olimlari  tomonidan  ishlab  chiqilgan.  Dastur  kimyodan  moddalar  molekulasining 

fazoviy  (tuzilish)  strukturasini  3D  formatda  o`rganishga  mo`ljallangan.                                                                   

    Dasturdan  maktab  o`quvchilariga  molekulalarning  grafik,  tuzilish  va  fazoviy 

strukturalarini  ko`rsatish  orqali  ularda  fanga  bo`lgan  qiziqishni  kuchaytirish  va 

ularda molekula haqida to`liq tasavvur hosil qilishda foydalanish mumkin. 

ChemOffice  2005  dasturiy  paketi  7  ta  ilovadan  iborat  bo`lib,  bizga  kerak 

bo`lgani 

ChemDraw 

Ultra 

9.0 

va 

Chem3D 

Ultra 

9.0 

ilovalaridir. 

 

Quyida ushbu ilovalardan foydalanish tartibini ko`rib chiqamiz: 

1.  Dastlab  “Pusk”  menyusidagi  ChemOffice  2005  dasturiy  paketidan 

ChemDraw  Ultra  9.0,  so`ngra  Chem3D  Ultra  9.0  dasturlarini  ishga  tushiramiz 

(dasturlardan  doimiy  foydalanishda  oson  bo`lishi  uchun  “Ishchi  stol”ga  chiqarib 

olsangiz maqsadga muvofiq bo`ladi) (1-2-rasmlar): 

 

1-rasm 

 

---

12 

 

 

2-rasm 

2.  ChemDraw  Ultra  9  oynasi  ochilgach  (3-rasm),  4-rasmda  ko`rsatilgan 

qismdan biror tayyor molekula (masalan, alanin)ni tanlab olib, oynaga chiqaramiz 

va kompyuter sichqonchasining o`ng tugmasini bosib “Select All” buyrug`ini yoki 

kompyuter  klaviaturasidan  “Ctrl+A”  tugmalarini  bosib  molekulani  belgilab 

olamiz.  So`ngra  kompyuter  sichqonchasining  o`ng  tugmasini  yana  bosib  “Copy” 

buyrug`ini  yoki  kompyuter  klaviaturasidan  “Ctrl+C”  tugmalarini  bosib 

molekuladan nusxa olamiz: 

  

---

13 

 

 

3-rasm 

 

 

4-rasm 

---

14 

 

3.  Endi pastki oynada ochiq turgan Chem3D Ultra 9.0 dasturini ishchi oynaga 

chiqaramiz  va uning  o`ng qismidagi ochiq maydonga kursorni bir  marta bosamiz, 

hamda      kompyuter  sichqonchasining  o`ng  tugmasini  bosib  “Paste”  buyrug`ini 

(yoki  yuqori  lentadan  “Edit”  menyusida  “Paste”  buyrug`ini  va  yana  kompyuter 

klaviaturasidan  “Ctrl+V”  tugmalarini  bosib  ham  amalni  bajarish  mumkin) 

tanlaysiz.  Yoki  bevosita  moviy  oynani  belgilab  yuqoridagi  amaliyot  orqali  ham 

nusxalangan molekulani oynaga joylashtirish mumkin. Molekulaning aniq fazoviy 

tuzilishini  ko`rish  uchun  MM2  buyrug`ini  tanlaysiz.  Yuqori  lentadan  “View” 

menyusini  ochamiz  va  Show  atom  labels,  Show  atom  dots  buyruqlarini  belgilab 

olamiz (5-rasm): 

 

5-rasm 

4.  Oxirgi  amal  orqali  “Demo  (yoki  F5)”  buyrug`ini  tanlab  molekulaning  3D 

holatini,  so`ngra  “Full-screen  (yoki  F11)”  buyrug`i  orqali  to`liq  ekranda 

ko`rishimiz mumkin (6-rasm): 

---

15 

 

 

6-rasm 

Ushbu 

dasturiy 

paket 

va 

unda 

ishlashga 

doir 

videroliklarni 

https://t.me/nodirziyosurxonmoi 

telegram

 

kanalimdan yuklab olishingiz mumkin. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

16 

 

Foydalanilgan adabiyotlar: 

1. Mirziyoyev Sh.M. Oliy Majlisga Murojaatnoma. (28.12.2018    va 

24.01.2020-y.)  

2. R.X.Alimov. “Axborot texnologiyasi va tizimlari” ,Т.: 2011.-36b.  

3. A.R.Miraximov., S.I.Raxmonqulova. “Internet va undan foydalanish 

asoslari”, T.: 2001-38 b. 

Internet saytlari 

1. https://www. chemoffice-professional-suite-17-1.