Термиз – 2022 Мавзу: Эволюцион назария фанига кириш. Эволюцион назариясининг курси, мазмуни ва вазифалари

И.И.Мечников шамоллаш жараёни ва иммунитет табиатини тушуниш фақат организмнинг ҳаётий реакцияларига эволюцион нуқтаи назаридан ёндашилганда тўғри ҳал этилиш мумкин, деган эди. Бироқ бошқа биология фанларида тўпланган маълумотлар эволюция назариясининг келгуси тараққиётини тўлиқ таъминлай олмайди. Чунки бу далиллар узуқ-юлуқдир ва материалларни бир томонлама талқин қилади. М: зоология ҳайвонни тузилиши, кўпайиши ва бошқа соҳаларини ўрганади. Уларнинг келиб чиқиши ва бутун эволюциясини ана шу далиллар асосий синтез қилган ҳолда эволюция назарияси ўрганади. Шунинг учун ҳам эволюция назарияси биология фанларининг методологик асоси, математикаси ҳисобланади.

Организмларнинг турли-туманлиги ва мосланиш сабабларини тушунтиришда идеалистик ва материалистик оқим тарафдорлари ўртасида кўп асрлар давомида кескин кураш давом этмоқда. Идеалистик оқим тарафдорлари руҳ (онг) бирламчи, материя (борлиқ) иккиламчи, деб тушунтирадилар. Шунга кўра, фан ва практикага асосланиб табиат қонунларини билиб бўлмайди, бу қонунлар фақат худога маълум, дейдилар.

Организмларнинг турли-туманлиги ва мосланиш сабабларини тушунтиришда идеалистик ва материалистик оқим тарафдорлари ўртасида кўп асрлар давомида кескин кураш давом этмоқда. Идеалистик оқим тарафдорлари руҳ (онг) бирламчи, материя (борлиқ) иккиламчи, деб тушунтирадилар. Шунга кўра, фан ва практикага асосланиб табиат қонунларини билиб бўлмайди, бу қонунлар фақат худога маълум, дейдилар.

Материалистик оқим тарафдорлари эса бунинг аксини тушунтиради. Бу оқимлар ўртасида кескин кураш кўпчилик ҳолларда идеалистлар фойдасига ҳал бўлиб келган.

Материалистик оқим тарафдорлари эса бунинг аксини тушунтиради. Бу оқимлар ўртасида кескин кураш кўпчилик ҳолларда идеалистлар фойдасига ҳал бўлиб келган.

Биологик тадқиқотларни кенг кўламда олиб борилиши ва бошқа табиёт фанлардаги ютуқлар диалектик материализмнинг фалсафий асоси сифатида жуда катта роль ўйнайди. Эволюция назарияси фанида органик дунёнинг ривожланиши қонунлари илмий мафкуранинг биологик асосларини очиб беради. Бу асослар ўсимликлар, ҳайвонлар ва одамлар худо томонидан яратилган. Табиатдаги бутун борлиқ ўзгармас, деган диний таассуротларни рад этади. Бу каби илмий маълумотларга асосланган фикрлар эволюция назарияси фанининг юзага келиши билан тўла асосга эга бўла бошлади. Бунгача яратилган бу соҳадаги назариялар турли хил камчиликлардан ҳоли эмас эди. Шунинг учун ҳам диний назариялар тарафдорлари илмий назарияга ишонмаслик тўғрисида пропаганда ишлари олиб борар эдилар.