Teri qoplama tizimi- dermatologiya veterinariya Diagnostikasi va Oziq-Ovqat Xafsizligi Fakulteti

TERI QOPLAMA TIZIMI- DERMATOLOGIYA

Veterinariya Diagnostikasi va Oziq-Ovqat Xafsizligi Fakulteti

105-guruh

Abdujabborov Yorqin

Reja

• 1. Teri qoplamasi tizimiga umumiy morfofunksional tavsif. 
• 2. Terining anatomik tuzilishi. 
• 3. Terining hosila organlarini anatomik tuzilishi va rivojlanishi.

Teri 

• Teri – cutis – epidermis, asosiy chin teri va teri osti qavatidan iborat. 

Epidermis qalin ko‘p qavatli epiteliy to‘qimasidan tashkil topgan bo‘lib, teri asosidan u asosiy parda (membrana) – membrana basilaris orqali ajralib turadi. Unda epidermisning ishlab chiqaruvchi qavati joylashadi. Bu qavatning hujayralari ko‘payishi natijasida qavatning yuzasiga chiqadi, qariydi, quriydi hamda birmuncha qalinlashadi.

• Epidermis qalin ko‘p qavatli epiteliy to‘qimasidan tashkil topgan bo‘lib, teri asosidan u asosiy parda (membrana) – membrana basilaris orqali ajralib turadi. Unda epidermisning ishlab chiqaruvchi qavati joylashadi. Bu qavatning hujayralari ko‘payishi natijasida qavatning yuzasiga chiqadi, qariydi, quriydi hamda birmuncha qalinlashadi.
• Asosiy, ya’ni chin teri – derma tig‘iz, shakllangan biriktiruvchi to‘qimadan tuzilgan bo‘lib, unda yog‘ va ter bezlari, arteriya, vena, limfa tomirlari, kapillyarlar, nerv tomirlari, sezish, jun ildizi, silliq mushak tuqimalari joylashadi. Bu qavatning qalinligi hayvonlarning turiga, uning boqilish sharoitiga, yoshiga, jinsiga bog‘liq bo‘ladi
• Teri osti qatlami – subcutis asosiy terining ostida joylashgan bo‘lib, siyrak biriktiruvchi to‘qimadan tuzilgan. Terining harakati, cho‘ziluvchanligi shu qatlamning tuzilishiga bog‘liq . Bo‘yin terisi serharakat, suyakka yaqin joydagi teri kam harakat, sunki bu erda teri osti qatlami juda yupqa bo‘ladi

Teri hosilalari 

• Jun – pilus epidermisning shox moddasi hujayralaridan tarkib topgan organ bo‘lib, qattiq elastik ipchalar ko‘rinishiga ega. Junning tashqi qavatini qalin hujayralardan iborat to‘qima – cuticula tashkil etadi. Kutikulaning asosida yo‘g‘on po‘stloq qavati – stratum corticales bo‘lib, pigmentli uzun xujayralardan tuzilgan, qaysikim, junning rangini aniqlaydi.

Bezlar

• Ter bezlari – glandulae sudoriferae kalavaga o‘xshash o‘ralgan naychalar shaklida bo‘lib, chin terida joylashadi. Uning chiqaruvchi yo‘llari jun ildizining qiniga yoki terining junsiz joyida, to‘g‘ridan-to‘g‘ri uning yuzasiga ter teshikchalari – poris sudoriferi orqali ochiladi.
• Yog‘ bezlari – glandulae sebaccae alveolyar ko‘rinishda chin terining yuza qavatiga yotadi va chiqarish yo‘li jun ildizining qiniga ochiladi.
• Sut bezlari – glandulae lactiferae murakkab, naysimon alveolyar tuzilishga ega bo‘lib, cho‘chqalar va itlarda alohida bo‘lak – lobus dan iborat, qaysiki hammasi birgalikda qo‘shilib ko‘p bo‘lakchali elin hosil qiladi. Qoramol va biyalarda ikki juft bo‘lagining qo‘shilishidan bitta kompakt elin hosil bo‘lgan. Ularda son orasida qorin devorida joylashadi. 

Barmoq uchi organlari

• Barmoq uchi organi. Bu organ yirtqich hayvonlarda changal – unguvis odam va maymunlarda tirnoq – unguvicus, juft tuyoqlilarda – tuyoqcha, bir tuyoqlilarda – tuyoq deyiladi.
• Tuyoq – ungula otlarda shox kapsulasi, chin teri va teri osti qavatidan tuzilgan. 
• Tirnoq – unguiculus uch qismdan iborat: tirnoq aylanasi, tirnoq devori va kaft qismi.

Shoxning tuzilishi

•  Shox – cornua epidermis va chin teridan tashkil topgan. Epidermis shox kapsulasini hosil qiladi. Chin terisi peshona suyagidagi shox o‘simtasining suyak pardasi bilan qo‘shilishib ketadi. U qon tomirlarga boy. SHoxda asosan, ildizi tanasi va uchi farqlanadi. 

Etiboringiz uchun rahmat