Temuriylar davri falsafasining asosiy xususiyatlari

0‘sha davrning yana bir atoqli allomasi Mir Sayyid Sharif Jurjoniy Astrobod shahri yaqinida tug‘ilgan. Jurjoniy Istambul, Qohira, Xirot, Sheroz shaharlarida bo‘lib, ulardagi olimlardan ilm sirlarini o‘rganadi. 1387-yildan boshlab Samarqand madrasa- larida mantiq, falsafa, falakiyot, fiqh va adabiyot, munozara ilmi va boshqalardan dars beradi. Jurjoniy 50dan ortiq risolalarning muallifi bo‘lib, ularning aksariyati mantiq, fiqh, falsafa va tabi- atshunoslikning muhim muammolariga bag‘ishlangan. Olimning «At-ta’rifot» («Ta’riflar»), «Odob ul-munozara» («Munozara olib borishning qoidalari haqida risola»), «Suqro» («Kichik dalil bo#la oladigan hukm»), «Kubro» (Katta dalil bo‘la oladigan hukm»), «Avsat dar mantiq», («Mantiqda o‘rta xulosa»), «Risolayi vujudi- ya» («Borliq haqida risola») va boshqa asarlari mavjud. Bulardan tashqari, Jurjoniy salaflarining, xususan ibn Sino, Chaqminiy va Nasriddin Tusiylarning asarlariga sharhlar yozganligi ma’lum.

Umuman olganda, Taftazoniy va Jurjoniyning falsafiy va mantiqiy qarashlari ilm-fan rivojida katta hissa bo‘lib qo‘shildi va keyingi davrlarda yashagan mutafakkirlarning dunyoqarashiga samarali ta’sir ko'rsatishgan.

Mirzo ulug’bek

Jahon ilm-fani taraqqiyotiga katta ulush qo‘shgan buyuk falakiyotchi olim va davlat arbobi Muhammad Tarag‘ay Ulug‘bek (1394—1449) matematika va falakiyot sohasida barkamol ijod qil- gan. Uning otasi, Amir Temurning o‘g‘li Shoxruh Mirzo edi. Ulug‘bek yoshligidan ilm bilan qiziqdi. Unga taniqli olimlar qozizoda Rumiy va G‘iyosiddin Jamshid ustozlik qildilar.

Ulug‘bek o‘z atrofiga qobiliyatli olimlarni to‘pladi, o‘zga mamlakatlardan iqtidorli allomalarni taklif etdi. Ana shunday olimlardan biri G‘iyosiddin Jamshid al-Koshiy (1430-yilda va- fot etgan) bo‘lib, u yirik riyoziyotchi va falakiyotchidir. Uning asarlari «Miftox ul-hisob» («Hisob kalidi»), «Risola al-muhitiya» («Doira haqida risola») va boshqalardir. XYI asrdan boshlab Yevropa mamlakatlarida uning kashfiyotidan foydalana boshladilar.

Ulug‘bek o‘z atrofiga qobiliyatli olimlarni to‘pladi, o‘zga mamlakatlardan iqtidorli allomalarni taklif etdi. Ana shunday olimlardan biri G‘iyosiddin Jamshid al-Koshiy (1430-yilda va- fot etgan) bo‘lib, u yirik riyoziyotchi va falakiyotchidir. Uning asarlari «Miftox ul-hisob» («Hisob kalidi»), «Risola al-muhitiya» («Doira haqida risola») va boshqalardir. XYI asrdan boshlab Yevropa mamlakatlarida uning kashfiyotidan foydalana boshladilar.