Temurbeklar maktabi

2. Syujetli - rolli o‘yinlar. O‘rta maktab, akademik lisey va kasb-hunar ta’limi o‘quvchilarida, ijodiy fikrlash, mustaqil bilim egallash ko‘nikmalarini rivojlantirish va o‘zlarida bor bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalarini yangi vaziyatlarda qo‘llash orqali yangi bilimlarni o‘zlashtirishda, syujetli - rolli o‘yinlar muhim rol o‘ynaydi. O‘qituvchilar syujetli-rolli o‘yinlarni ko‘pchilik hollarda matbuot konferensiyasi bilan aralashtirib yuborishadi. Har ikkala o‘yinni ta’lim jarayonida qo‘llanishdan ko‘zlangan maqsad bir — biriga monand bo‘lsada, ular o‘rtasida katta farq mavjud.

Bu holni didaktikada didaktik o‘yinlarga yetarlicha tavsif berilmaganligi bilan izohlash mumkin. Bizning fikrimizcha, kundalik hayotdagi ijtimoiy munosabatlarni, tabiat va tabiiy hodisalarning obektlari o‘rtasidagi aloqalarni badiiy ko‘rinishi tarzida yoritish asosida vujudga keltirilgan muammolarni o‘quvchilarning o‘zlaridagi bilim zahiralariga tayangan holda hamkorlikda bosqichma-bosqich hal etish jarayonida yangi bilimlarni egallashga qaratilgan. Didaktik o‘yinlarni syujetli - rolli o‘yinlar deb atash lozim. Bunda o‘yin syujeti jamiyatdan yoki tabiatdan olinadi. O‘qituvchi avval o‘quvchilarni individual so‘ngra guruhli o‘yinlarga tayyorlashi va uni o‘tkazishi ular muvaffaqiyatli chiqqandan so‘ng ommaviy o‘yinlarga tayyorlashi lozim. Chunki o‘quvchilar didaktik o‘yinli darslarda faol ishtirok etishlari uchun zaruriy bilim kunima va malakalarga ega bo‘lishlari bundan tashqari sinf jamoasi o‘rtasida hamkorlik o‘zaro yordam vujudga kelishi lozim.

Ta’lim-tarbiya jarayonini hozirgi zamon talabiga mos holda tashkil etgan o‘qituvchi har bir mavzu mazmuniga mos holda o‘quvchilarni kasbga yo‘llashi va shu kasblarni egallashlari uchun qanday bilimlarga ega bo‘lish lozimligini to‘g‘ri tushuntira borishi kerak.

Yuqorida zikr etilgan kasbdagi kishilar iqtisodchi bo‘lishlari bilan bir qatorda o‘rta maktabda o‘qitiladigan barcha fan asoslarini juda yaxshi o‘zlashtirgan bilimdon zukko shaxslar bo‘lishlari kerakligini aytib o‘tish lozim va o‘quvchilarni kasbga to‘g‘ri yo‘naltirishlari lozim. Bunday maqsadni ruyobga chiqarishda matematika darslarini tashkil etishning an'anaviy shakllaridan voz kechib uni bozor iqtisodidagi muammolarni hal etishga yo‘naltirish hozirgi vaqtda matematika o‘qitish ta’limi oldidagi eng dolzarb muammo hisoblanadi. Bu borada yuqoridagi kabi mavzularni o‘rganishda auksion dars shakllaridan foydalanish yuqori samara beradi. Auksion - darsni o‘tkazish uchun o‘qituvchi bir hafta oldin o‘quvchilar bilan tegishli vazifalarni taqsimlab oladi, vazifalar belgilanib olingandan so‘ng mavzu yuzasidan ma’lumot to‘planadi. Auksion darsning muvaffaqiyatli chiqishi darsga sinfdagi barcha o‘quvchilarning faol tayyorgarlik ko‘rishi mavzuga oid ko‘rgazmali rasm va nusxalarni namoyish qilinishi bilan bog‘liq. Darsda faol ishtirok etgan o‘quvchilar rag‘batlantirib baholanadi.

Didaktik o‘yinli auksion darslarni o‘tkazishdan maqsad o‘quvchilarni yangi kasblar bilan tanishtirish ularni kasbga yo‘llash egallagan bilimlarini xalq xo‘jaligining qaysi sohalarida qo‘llash mumkinligini ko‘rsatish fanga bo‘lgan qiziqishlarini oshirish qo‘shimcha adabiyotlardan mustaqil foydalanishga o‘rgatish hamda mazkur o‘yin jarayonida bilimlarni ongli egallashlarini ta’minlashdan iborat.