1. Ishdan maqsad. PIC prosessor turidagi mikrokontrollerga dasturni yaratishni o’rganish
2. Umumiy ma’lumotlar. PIC mikrokontrollerlarini programmalash uchun oldin uning tuzilishi bilan ham ozgina tanish bo’lishinggiz zarur. Ularning strukturaviy tuzilishini bilish unga zarur bo’ladigan ko’rsatmalar yozishni osonlashtiradi. Quyidagi 1 – rasmda PIC 16 seiyali mikrokontrollernig struktura sxemasi keltirilgan.
Rasmdan ko’rinib turibdiki u ikkita manbadan kelayotgan ma’lumotlarni boshqaradi. Ularning biri W(“working”) registori, boshqasi esa harfli o’zgarmas (literal) qiymatga ega yoki ma’lumotlar xotirasidagi “register files” ma’lumotlardir.
1 – rasm. PIC 16 seiyali mikrokontrollernig struktura sxemasi
Harfli o’zgarmas (literal) qiymat bu ma’lumotlarning baytdagi turi bo’lib programmalovchi uni ko’rsatmalar shaklida yozadi. Kompyuterda ishlayotgan inson odatda ma’lumotlar xotirasidan chaqirilgan ma’lumotlar yoki boshqa biri harfli o’zgarmas (literal) ma’lumotlar bilan ishlaydi. Ko’rsatmalar boshqaradigan yoki ko’rsatmalarda ishlatiladigan ma’lumotlar “operand” lar PIC mikrokontrollerlarni programmalash deb ham ataladi. Operandlar bu ma’lumotlar yoki manzillar bo’lishi mumkin.
Ko’rsatmalar bajariladi yoki ishlaydi keyin esa ular qayerda saqlanadi?
Microchip kompaniyasi mikrokontrollerlarida ma’lumotlarni qayerda saqlash variantlari taklif etiladi, masalan W registorda yoki yana qayta ma’lumotlar xotirasida. Ulardan biri tegishli ko’rsatma yordamida ishlatiladi boshqasi esa maxsus d bitli holat bilan belgillanadi.
PIC mikrokontrollerlarini programmalash vositalari MPLAB IDE bu integrallashgan muhit bo’lib PIC mikrokontrollerlariga programma yozishning asosiy vositasi hisoblanadi. Bu paket – programma PIC mikrokontrollerlari uchun zarur bo’ladigan programmani yozish, ularni birlashtirish, simulatsiya qilish hamda programmatorga yuklash imkoniga ega.
MPLAB IDE bir nechta muhim elementlarga ega, jumladan ular quyidagilar:
Loyiha menegeri. MPLAB IDE da yangi loyiha ishlab chiqishning eng qulay usuli bo’lib, u barcha zarur fayllarni loyihaga birlashtiradi hamda bu fayllarning bir – birlari bilan mos ravishda aloqa qilishini ta’minlaydi va kafolatlaydi.
Matn muharriri. Mikrokontrollerlar uchun kodlar yozish va ularni tahrirlash amallarini bajaradi. Uning interfayzi xuddi Notepad yoki boshqa matn muharrirlariga o’xshash. Ammo bu muharrir faqat programma tili elementlarini tushunadi. Bundan tashqari bu muharrirda tegishli operatorlar, funksiyalar va kommentlar mos ravishda rangli alfavitlarda yoziladi. Bu esa programmalovchi injenerning biror bir xatolikni aniqlashi
PIC mikrokontrollerlarni programmalash yoki boshqa biror bir muhim o’zgartirishlar qilish uchun juda katta qulaylik yaratadi.
Komponovka (linker). Biz shu paytga qadar manba fayli faqat bitta bo’lishi mumkinligini muhokama qilib keldik. Ammo, hozirgi paytda loyihalarda manba kodlari bir nechta har xil fayllarda yaratilishi mumkin.
Bunda linkerning asosiy vazifasi ularni birlashtirish, har birini xotiraga tog’ri joylashtirish hamda bitta fayldan boshqalarni chaqirish imkoniyatini yaratishdan va kafolatlashdan iborat.
Programma simulatori va Debugger. Programma simulatori yangi ishlab chiqilgan programmani sinash imkonini beradi. Bunda biror bir sistemaning kirish signali simulatsiya qilingan holda chiqish signal va xotira hajmi kuzatilishi mumkin. Debugger esa maxsus programma vositasi bo’lib u ishlab chiqilgan programmani to’liq tekshirishdan o’tkazish, xarosini aniqlash va ishga tushirish vazifasini bajaradi.
MPLAB IDE da oddiy loyiha bo’lsada juda ko’p fayllar tezda hosil qilinishi mumkin. Har bir fayl o’zining mos ravishda kengaytmasiga ega. Ular quyidagi 1 – jadvalda keltirilgan.
1 – jadval.
Har qanday holda loyiha yaratishda .mcp va .mcw fayllar yaratiladi.
Agar siz Assembler programmalash tilida programma yozadigan bo’lsak faylda yoziladigan manba kodi .asm kengaytmaga ega bo’ladi. Manba kodi .inc faylidan iborat bo’ladi va bu haqda keying bo’limlarda muhokama qilamiz.
Manba kodi birlshtirilgandan so’ng programmaning chiqish natijasi .lst va .hex kengaytmali fayllar shaklida paydo bo’ladi. Agar programmada biror bir xatolik mavjud bo’lsa .err fayl hosil bo’ladi.
MPLAB X IDE paket programmasi AQSHning “Microchip” kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan programma bo’lib u asosan PIC turidagi mikrokontrollerlar uchun kodlar yozish, kodlarni kompilyatsiya qilish va Assembler tiliga yoki mashina tiliga o’tkazish uchun ishlatiladi. Unda ishlash tartibi quyidagicha: 1. MPLAB X IDE ni ishga tushiring. File -> New Project ni bosing (2 – rasmga qarang).
2 – rasm. MPLAB X IDE ning asosiy oynasi.
3. MPLAB X ning “New Project” dialog oynasi ishga tushadi. Unda birinchi savol sizning qanday lohiyani xohlayotganligingiz so’raladi. Keyin esa “Select 'Standalone Project' ni tanlang va “Next” tugmasini bosing. 3 – rasmga qarang.
3 – rasm. Loyihani tanlash oynasi
Dialog oynada sizning PIC mikrokontrollerining qanday turi bilan ishlamoqchi ekanligingiz so’raladi. Bu yerda siz PIC turini tanlashingiz zarur, keyin esa yana “Next” tugmasini bosing.
4 – rasm. Loyihada zarur bo’ladigan asboblarni tanlash oynasi
5. Bu dialog oynada esa siz qanday “Programmator/Debugger” asbobdan foydalanmoqchi ekanligingiz so’raladi. Agar siz bunday asboblardan foydalanmasangiz u holda siz “Simulator” ni tanlang. Keyin esa yana “Next” tugmani bosing.4 va 5 – rasmlarga qarang.
5 – rasm. “Simulator” funksiyasini tanlash
6. Keyin esa siz qanday kompilyatordan foydalanmoqchi ekanligingiz so’raladi.
Siz bu joyda “CCS C Compiler” kompilyatorni yoki boshqa sizning kompyuteringizda mavjud biror turini tanlashingiz zarur. Agar siz faqat bitta “CCS C Compiler” kompilyatorni o’rnatgan bo’lsangiz sizda bundan tashqari tanlov bo’lmaydi, shuning uchun siz faqat shuni tanlaysiz. Keyin esa “Next” tugmasini bosing.
6 – rasm. “CCS C Compiler” funksiyasini tanlash
7. Keyin esa yana dialog oynasida sizdan loyihangizga nom berish va uni qayerga saqlashingiz so’raladi.Keyin esa yana “Next” tugmasi bosiladi.
7 – rasm. Loyiha nomi va saqlangan joyi.
8.Yangi loyiha ochildi va siz uni davom ettirishingiz mumkin. Bu joyda hozircha hech qanday kodlar yozilmagan va siz yangi kod yaratishingiz mumkin yoki biror fayldan yuklashingiz mumkin.
