Tema: TÚrli jas toparlarinda saxnalastiriw iskerliginiń waziypalari

O’zbetinshe jumis
TEMA: TÚRLI JAS TOPARLARINDA SAXNALASTIRIW ISKERLIGINIŃ WAZIYPALARI.
Orinlag’an: _______________ Qabillag’an: _______________

Túrli jas toparlarında saxnalastırıw iskerliginiń wazıypaları.
Joba:
1. Saqnalastırıw iskerligi
2. Túrli jas gruppalarında saqnalastırıw iskerligin shólkemlestiriw.
3. Saqnalastırıw iskerliginiń tiykarǵı wazıypaları .
4. Mektepge shekem tálim shólkeminde saqnalastırıw iskerliginiń áhmiyeti
5. Túrli jas gruppalarda saqnalashtirishning wazıypaları

Saqnalastırıw iskerligi
Mektepke shekemgi tálimde saxnalastiriwdıńbarlıq baǵdarlarına úlken itibar beriw kerek hám shárt, sebebi olar,
• jamiyetde óz ornına ıyelew modelin jaratıwdı ;
• milliy hám ruwxıy qádiriyatlardı sińirip barǵan halda balanıń mádeniyatın asırıwdı ;
• balalar ádebiyatı, muzıka, suwretleytuǵın kórkem óner, ózin tutıw odobi, milliy
dástúrler hám qádiriyatlar menen jaqınnan tanıstırıw jáne bul boyınshaǵı qızıǵıwshılıǵın úzliksiz asırıp barıwdı ;
• tuwri pikirlew, jaqsılıq hám jamanlıq haqqındaǵı túsiniklerdi oyınlar arqalı balalar sanasına sińirip barıwǵa járdem beredi.
Sonıńmen, teatr iskerlik balalardıń ishki keshinmalari, munasábetleri, emotsional iskerliginiń rawajlanıwına yaǵnıy dóretpe qaharmanlarına munasábet bildiriw, olardıń jaǵdayına kiriwge háreket qılıw sıyaqlı jaǵdaylar menen birge bala daǵı dóretiwshilik aktivlikti oyın, fantaziya, to'qib shıǵarıw arqalı keńeytirediler.
Teatrlastirilǵan iskerlik menen balalar sóylewin rawajlandırıw tıǵız baylanıslı bolıp, qaharmanlardıń sózleri, bala sóylewi menen uyqaslasıp onıń sóz baylıǵın artıradi, sóylewiniń dawıs mádeniyat jetiliskenashadi.
Teatrlastirilǵan shınıǵıwlar óz ishine erteklerden taxtalar qoyıw, suwretke qaray rolli sáwbetler dúziw, turmıslıq temalarǵa tiyisli ǵárezsiz improvizatsiya (uqsatıw ) qılıw (kulguli waqıyalar, qızıq hádiyseler hám taǵı basqa ); quwırshaq tamashaların kóriw jáne onı talqılaw, dramatizatsiyalashgan oyınlar, rolni jırlaw ańlatpaliligini rawajlantıratuǵın shınıǵıwlar (verbal hám noverbal); balalardı xissiy rawajlantıratuǵın shınıǵıwlardı óz ishine aladı.
Teatrlastirilǵan iskerlikti tuwrı jolǵa qoyıw, jámáátti tuwrı jóneltiriwde tárbiyashi úlken rol' oynaydı. Tárbiyashi tekǵana kórkem oqıwı yamasa aytıp beriwi, bálki kóriwi, esitiwi, obrazǵa kiriwi, yaǵnıy akterlik hám rejisserlik uqıplarına da ıyelewi zárúr. Naǵız ózi jaǵday balalarda teatrlashtirilgan iskerlikke qızıǵıwshılıqı oyatıwı, balalardıń dóretiwshilik qábiletlerin unamlı tárepke ózgeriwine jol ashadı. Tárbiyashi óziniń akterlik aktivligi menen tartınshaq balalardı tek ǵana tamashagóyga aylantırıp qo'ymasligi, hár bir balanı dıqqat menen baqlawı kerek. Tárbiyashi balalardı úzliksiz túrde qollap quwatlashi, olardıń qáte qılıw hám saqnaǵa shıǵıwda «qo'rqish», «artist» hám
«tomoshabin»ga bolınıp qalıwlarına jol qoymaw kerek.
Tómendegi wazıypalar teatrlashtirilgan iskerlikti qáliplestiriw boyınsha ámelge asırilatuǵın sabaqlar kompleksi dawamında sheshiledi:
-tárbiyalaniwshiniń dóretiwshilik qábilet hám dóretiwshilik óz ózine ıseniw sezimlerin qáliplestiriw;
- bolalarda dóretiwshilik iskerliginiń barlıq iskerlik tarawılarına qızıǵıwshılıq oyatıw ;
- improvizatsiya (uqsatıw ) qılıw kónlikpelerin iyelew;
- nutq iskerliginiń barlıq forma, funktsiya hám komponentlerin rawajlandırıw ;
- bilish kónlikpelerin tolıq jetilistiriw.

• 
  Teatrlashtirilgan oyın teatrlashtirilgan shınıǵıwdıń hasası esaplanadı. Mektepge shekem tálim mákemelerinde teatrlashtirilgan oyındı ótkeriwde qo'yidagilarga bólek itibar qaratıw kerek:janr va mavzuning turli tumanligi;
  

 pedagogik faoliyatning barcha yo'nalishlariga teatrlashtirilgan iskerlikti mudamı hám hár kúni sıńırıw.
 Balalardıń teatrlashtirilgan o'yinni tayyorlash va o'tkazishdagi maksimal aktivligi.
 Balalardıń teatrlashtirilgan oyındı uyushtirishda óz-ara hám úlkenler menen sherikligi.
Teatrlashtirilgan faoliyatni rivojlantirish tizimi uch bosqichda amalga asıriladı :
• Kórkem ádebiyatqa baylanıslı hám fol'klor dóretpelerdi dóretiwshilik sezim etiw;
• Arnawlı bilimlerdi tiykarǵı («akter», «rejisser») hám qosımsha («stsenariy avtori», «bezakchi», «kiyim ustasi») kózqarasda úyreniw;
• mustaqil dóretiwshilik iskerlik.
Pedagogikalıq wazıypa suniy teatrlashtirilgan iskerlik menen qıyınlasıp baradı. Ol sezim etiw, pikirlew, oyda sawlelendiriw, sóylew menen uyqaslasıp, balalardıń hár qıylı aktivliklerinde kórinetuǵın boladı (sóylewiy, muzıkalıq hám taǵı basqa ).
SHuning ushın teatrlashtirilgan iskerlikti ulıwmalastıratuǵın iskerlik dep atawımız múmkin.
Teatrlashtirilgan oyınlar dawamında balalarda,
• atrof álem haqqındaǵı túsinikleri kengayadi;
• tasavvur, ań, ańǵarıw sıyaqlı psixologiyalıq túsinikleri rawajlanadı
• ko'rish, esitiw, sóylep beriw sıyaqlı túrli analizatorlar rawajlanadı ;
• so'z baylıǵı, grammatik kózqarastan tuwrı sóylew, óz pikirin tuwrı ańlatıw, aytılıw, temp, sóz intonaciyası hám ańlatpası aktivlesedi hám jaqsılanıp baradı ;
• motorika, koordinatsiya, tembr, sáwbet qorısh kónlikpeleri jetiliskenashadi;
• xissiy-shıdamlılıqlik iskerligi rawajlanadı ;
• xulq qáliplesiwi júz beredi;
• jamoada iskerlik aparıw, bir biri ushın juwapkerlik rawajlanadı ;
• mustaqil pikirlilik, dóretiwshilik aktivlik rawajlanadı ;
• teatrlashtirilgan iskerlikte qatnasıw balalarǵa álem álem quwanısh baxsh etedi, olarda bul iskerlikke salıstırǵanda qızıǵıwshılıq oyanadı.
Túrli jas dáwirlerinde balalar menen islew wazıypaların kórip shıǵamız.