|
Ulıwma hám arnawlı Tábiyattanıw tálimin parıqlań.
Ulıwma Tábiyattanıw tálimi óz aldına tábiy pánler tiykarların hám tábiyaattıń individual, kóplegen ulıwma nızamların (biologiya, ximiya, fizika, matematika, astronomiya, geografiya tiykarların úyreniw mektep oqıwshılarına ulıwma túsinik beredi) sistemalı túrde úyreniw hám biliwden ibarat. materiyaning bar ekenligi hám háreketiniń túrli formaları, tábiyaat nızamları hám basqalar ). Arnawlı Tábiyattanıw tálimi xalıq xojalıǵı, pán hám tálimdiń qatar tarmaqları ushın tábiy pánler salasında qánigeler tayarlawǵa qaratılǵan.
Itibar beriń, bul formula tábiy pánler táliminiń ayriqsha qásiyetlerin (Tábiyattanıw bilimleri tarawı ) tolıq sáwlelendiredi, lekin tálimdiń jeke tárepin, Tábiyattanıw táliminiń tárbiya (tar mániste) hám jeke rawajlanıw menen baylanısın anıq ashıp bermeydi..
Pedagogikalıq sózlikte " pán tálimi" ulıwma tariyplanmagan, bul búgingi kúnde hesh bolmaǵanda ájep.
Pedagogikalıq entsiklopediyada pán tálimi tábiy pánler boyınsha tálim retinde aytinadi. Tábiyattanıw tálimi kontseptsiyasına aydınlıq kirgiziw jáne onı úyreniwimiz kontekstinde konkretlestiriw maqsetinde biz tálim túsiniginiń túrli talqinlarini óz ishine alǵan pedagogikalıq hám málimleme ádebiyatların teoriyalıq analiz etdik.
Tálim túsinigi keń tarqalǵan. Keling, mısal jol menende olardan geyparaların kórip shıǵayıq.
Mámleket tálim standartında tálim degende shaxs, jámiyet hám mámleket máplerin gózlep, puqara (student) tárepinen belgilengen tálim dárejesi (tálim ilmiy tájriybesi) ga eriskenligi tuwrısındaǵı bayanat menen birge maqsetli tálim hám tárbiya procesi túsiniledi. mámleket tárepinen.
" Tálim" termininiń leksikalogik mánisi - " suwretti qáliplestiriw". Onı úsh tárepden kórsetiw hám úyreniw múmkin:
Shaxstı mektepge shekem, ulıwma, kásiplik hám qosımsha tálim mákemelerinde rawajlandırıwǵa tiykarlanǵan process retinde, sonıń menen birge, bilim, kónlikpe, kognitiv hám ámeliy iskerlik tájiriybesi, qádiriyat baǵdarları hám óz-ózin ózi tárbiyalaw nátiyjesinde. munasábetler;
Nátiyjede, ol bilim, kónlikpe, tájiriybe, iskerlik hám munasábetlerdi rawajlandırıwda erisilgen dáreje xarakteristikaın óz ishine aladı ;
Qanday etip sistema izbe-iz tálim programmaları hám mámleket tálim standartları kompleksin, olardı ámelge asıratuǵın tálim mákemeleri tarmaǵın, tálim shólkemlerin ańlatadı.
Biziń izertlewimiz kózqarasınan, tálim sistemasınıń rawajlanıw dáwiri hám dárejesin esapqa alǵan halda, bul formula kórip shıǵılıp atırǵan qáliplesiw dáwirdiń haqıyqatın sáwlelendirmeydi, eger jantasıw (process retinde kórip shıǵıw, nátiyjede hám retinde). sisteması ) pán táliminiń tariypiga qollanılıwı múmkin.
v. S. Lednev tómendegi tariypni beredi: “Tálim - bul aldınǵı áwladlar tárepinen social áhmiyetke iye bolǵan tájiriybeni keyingi áwladlarǵa turaqlı túrde ótkeriwdiń social islengen hám normalastırıwtirilgan procesi bolıp, bul ontogenetik kózqarastan, genetikalıq jáne social programmalarǵa muwapıq shaxs bolıp etiw procesi bolıp tabıladı. ”.
Avtor tálimdi úshlıq procesi dep esaplaydı, tájiriybeni ózlestiriw (bilim, kónlikpe formasında ), minez-qulıq sapaların rawajlandırıw, intellektual hám fizikalıq rawajlanıw sıyaqlı kesiwiwshi komponentler menen xarakterlenedi.
Joqarıdaǵı túsiniklerdi salıstırıwlaw tiykarında biz anıqladik pán tálimi shaxstıń tábiy pánler sistemasın qáliplestiriwdiń maqsetli procesi hám nátiyjesi retinde, bilim, kónlikpe, kognitiv hám ámeliy iskerlik tájiriybesi, qádiriyat baǵdarları hám munasábetleri.
Juwmaq
Juwmaq etip bildirer ekenmen Tábiyattanıw tálimi process retinde tikkeley tábiy pánler salasındaǵı tájiriybeni ózlestiriwge (Tábiyattanıw bilimleri, kónlikpe hám ilmiy tájriybeleri sistemasın qáliplestiriw) qaratılǵan. Tábiyattanıw tálimi processinde jámiyette qáliplesken tábiyaat hám insan munasábetleri sisteması haqqındaǵı ideyalarǵa muwapıq shaxstıń tábiyaat álemine baǵdarı rawajlanadı ; jeke pazıyletler tábiyaatqa hám átirap daǵı dúnyaǵa qádiriyat munasábeti tiykarında qáliplesedi hám rawajlanadı.
Sonday etip, Tábiyattanıw tálimi processinde shaxstı tárbiyalaw hám rawajlandırıw tikkeley bolmaǵan ámelge asıriladı, bul Tábiyattanıw oylawı hám dúnyaǵa kóz qarasınıń qáliplesiwinde kórinetuǵın boladı.
Shaxstıń tábiyaatqa jáne onıń átirapındaǵı dúnyaǵa qádiriyatlı munasábette kórinetuǵın bolatuǵın qásiyetleri hám pazıyletleri olardı Tábiyattanıw tálimi processinde sıńırıw ushın shárt-shárayatlardı maqsetli jaratıw nátiyjesi bolıp tabıladı.
Baslanǵısh ulıwma tálim - Átirap daǵı dúnya.
Tayansh ulıwma tálim - Tábiy tariyx, geografiya, biologiya, fizika, ximiya.
Tábiyattanıw oqıw predmeti 5-klassta uyreniledi hám Tábiyattanıw pánleri blokın keyingi úyreniw ushın propedevtik tiykar esaplanadı. 6 -klassta tálim shólkemi sheshimi menen “Biologiya” hám “Geografiya” pánlerin integraciyalaw hám de “Tábiy tariyx” stuldı úyreniwdi keńeytiwge ruxsat etiledi.
Orta (tolıq ) ulıwma tálim - geografiya, biologiya, fizika, ximiya, Tábiyattanıw.
Tábiyattanıw páni tek bazalıq dárejede usınıs etiledi. Tálim shólkemin tańlawda onı fizika, ximiya hám biologiyaning tiykarǵı pánleri ornına úyreniw múmkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
