|
2.Sáwbetke tárbiyashiniń tayarlaniwi hám ótkeziwi.
Sáwbet túrleri. Sáwbet tiykarınan 3 qıylı boladı:
Kirisiw sáwbeti.
Sayaxat hám baqlaw dawamında ótkeriletuǵın sáwbet.
Juwmaqlawshı sáwbet.
Kirisiw sáwbeti. Bul sáwbet túrinen balalardı sayaxatqa aparıwdan aldın yamasa balalarǵa o'qilgan shıǵarmalardı qayta gúrriń etdirishdan aldın paydalaniiadi. Mısalı, 6 jaslı balalar menen „Pomidor o'tqazdik" temasında sáwbet ótkeriwde (pomidor o'tqaziladigan jerge aparıwdan aldın ) tárbiyashi balalardı gruppa reti kelgendede toplap, qısqasha kirisiw sáwbeti ótkeredi, kirisiw sáwbeti dawamında balalarǵa tómendegi sorawlardı beredi:
Balalar, eslep kórińler -ne, biz sizler menen tuvakdagi pomidor nállerin jerge (qarıqlarǵa ) qashan ekkan edik?
Kimning náli qay jerge egilgenligin tez bilip alıw ushın qanday belgi qoyǵan edik?
Pomidor jaqsı ónim beriwi ushın onı qanday baǵıw kerek?
Pomidorga suwdı nede quyılıw jaqsılaw - leykadami yamasa shelekdeme?
Balalar juwabınan keyin tárbiyashi olardı toltırıp, sonday deydi:- Tuwrı, balalar, biz úsh kún aldın toparımizning jerine tuvakdagi pomidor nállerin ekkan edik. Hár kim óz nálini baǵıwı ushın hár bir nál kimniki ekenligin bildiriwshi uzın paqaldı tuvak janına (jerge) suqib, oǵan ısımlardı jazıp qoyǵan edik. Mine búgin biz sizler menen jerge egilgen pomidor nállerimizni baǵıw ushın baramız hám onda kimning náli qanday ko'karganini, oǵan qanday etip suw beriwdi, qanday tóginlewdi gúzetemiz. Mine, men pomidor nállerine suw quyılıw ushın leykachalarni tayarlab qoydım. Leykachalardan quyilgan suw tap jawınǵa uqsap túsedi. Bul nál túbirleriniń átirapın yumshatishga, túbirdiń jaqsı rawajlanıwına járdem beredi. Házir hámmeńiz kiyimlerińizdi kiyip alıp, ekinen bolıp, qol ustawıb, egin maydanimizga barıwǵa tayarlanasiz.
Bog'cha dálizinde shawqım etpesten, basqa gruppalardıń shınıǵıw ótiwlerine irkinish etpesten, ólpeń júremiz.
Sayaxat yamasa qandayda bir-bir zattı baqlaw dawamında sáwbet ótkeriw. Balalardı pomidor náli egilgen jerge alıp barıp, pomidor nálining artıwın baqlaw jáne onı qanday baǵıw tuwrısındaǵı sáwbetti tárbiyashi tómendegi sorawlar tiykarında dawam ettiredi:
Balalar, biz házir qay jerge keldik?
Kimning náli qay jerge egilgenligin qanday bilip alasız?
Pomidor náli jaqsı ósiwi ushın ne qılıw kerek?
Baǵıw nelerden ibarat?
Ne ushın ósimlikke ızǵarlıq (suw) kerek?
---Suwdı nede quygan jaqsılaw? Ne ushın? (Bir balaǵa leykachani beredi, ol óz náliga suw quyadi.)
---Ne ushın nálga azıq beriledi? (Tárbiyashi nálga aldınan tayarlab qoyılǵan tógindi salıp kórsetedi hám ústinen leyka menen suw quyadi.)
Nálga ne ushın quyash nurı kerek?
—Otaqlardıń nál ushın qanday záleli bar?
Sonnan keyin tárbiyashi balalardıń juwabın toidirib,
sáwbetti pomidor haqqındaǵı qosıqtı aytıp beriw menen tugatadi:
Japıraqlar astından Qále salat etiń,
Boqsam mo'ralab. Qále soling oshga.
Uzgingiz keler, Íshtey ochgum
Tańda saralap. Ǵarrı -yu, jasqa.
Tárbiyashi shınıǵıwdan keyin balalarǵa óz nállerine tógin hám leykadan suw quyılıwdı aytadı, ózi bolsa tapsırmanı balalar qanday atqarayotganlarini gúzetip baradı, zárúr bolsa, járdem beredi.
Juwmaqlawshı sáwbet. Bul sáwbet túri balalardıń kórgen-esitken zatları haqqındaǵı bilimlerin anıqlaw jáne onı bekkemlew maqsetinde ótkeriledi.
Tárbiyashi balalardı pomidor náli egilgen jerge baslap barıp, nálni baǵıw kerekligi jáne bul jumıs neden ibarat ekenligi haqqında sáwbet ótkerip, kútim menen baylanıslı bolǵan jumıslar atqarılgach, oradan bir hápte ótkennen, „Biz pomidor nálini qanday ekdik hám kútim etdik" temasında juwmaqlawshı sáwbet ótkeredi.
Bul sáwbet processinde balalarǵa tómendegi sorawlardı beriw múmkin:
- Biz ótken háptede qay jerge barǵan edik?
- Onda biz neni kuzatgan edik?
- Biz tuvakdagi pomidor nálini qay jerge ekkan edik?
- Hár kim óz náli janına qanday belgi qoyǵan edi? Bunı riifna ushın etken edi?
- Ne ushın pomidor náliga tógin solinadi?
- Nálga suwdı nede quydingiz? Ne ushın leykada suw quydingiz?
- Pomidor nálleri ushın quyash nurı ne ushın kerek?
- Pomidor jaqsı ósiwi ushın onı nelerden tazalaw kerek?
- Pomidor qashan egiledi? Ol qashan pishadi?
- Biziń egin maydanımızda taǵı qanday palız eginleriler bar? Olar ne ushın kerek?
Tárbiyashi balalar juwabın toldıradı hám sáwbetti palız eginleriler tuwrısındaǵı qosıqlar yamasa tabısıwlar búydew menen tugatadi.
Hár bir sáwbet 3 bólekten ibarat boladı :
1) sáwbetti baslaw ; 2) sáwbettiń barıwı ; 3) sáwbetti juwmaqlaw.
Sáwbet shınıǵıwın shólkemlestiriwde tiykarǵı orındı sáwbetti baslaw bólegi iyeleydi. Sáwbetti baslawda balalar itibarı qandayda bir-bir zat yamasa súwretti kóriwge yamasa bolmasa, olarǵa tanıs bolǵan hádiyselerdi eslewge qaratıladı. Geyde sáwbetti tómendegi jiimlalarni búydew menen de baslaw múmkin: „Men kóbinese oylap qalaman, balıqlar akvariumda ózlerin qanday sezim eter ekenler... ", „Búgin men avtobusda emes, trolleybusda keliwimga tuwrı keldi hám sonda oylap qaldım, meniń balalarım qanday kóliklerge túsiw múmkinligin biliwarmikan? ", „Balalar kim biladi, meniń qolımdagi ne? " Geyde tárbiyashi sáwbetti sáwbet temasına jaqın boigan tabısıw yamasa qosıq aytıp beriwden de baslawı múmkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
