Тема: плодовые культуры на землях лесного фонда

Qizil olma (Malus Niedzwietzkyana Dieck.)

Qizil olma yoki Nedzvetskiy olmasi bo’yi 6-8 metrgacha yetuvchi katta bo’lmagan daraxt. Shoxlari silliq, tikansiz, yosh novdalari to’q-qizg’ish rangda.
Mevalari sharsimon yoki bir oz uzunchoq shaklda, rangi qizg’ish-siyohrang usti mumsifat qoplamali. Mevaning ichi ham qizg’ish tusda. Meva diametri 16×18 мм (ba’zan 3 marta kattaroq), 1—9 tagacha urug’lari bor. Sentabr-oktabr oylarida pishib yetiladi va daraxtda uzoq muddat qoladi.
1000 dona urug’ og’irligi 14 g. urug’lar ekishdan oldin 3-3.5 oy mobaynida 0-3 °С da stratifikatsiya qilinishi kerak. Urug’lar 10-15 °С yaxshi unib chiqadi. Ekish chuqurligi 2-3 sm. Kuzda ekish tavsiya etiladi.

Olxo’ri bargli olma yoki Kitayka (Malus prunifolia Boerkh.)

Olxo’ri bargli olma sovuqlikka o’ta chidamli. Sovuqqa chidamli navlar yaratish uchun ishlatiladi. Bundan tashqari juda yaxshi payvandtag xisoblanadi.
Asosan Xitoy tekisliklarida dengiz satxidan 1300 metr balandlikkacha bo’lgan yerlarda tarqalgan.
IV Michurin mahalliy meva yetishtirishda birinchi bo'lib Kitaykaga naslchilik uchun manba sifatida e'tibor qaratdi. Kitayka olma daraxtlarini Yevropa navlari bilan chatishtirish orqali turli xil variantlarida u bir qator yuqori sifatli duragaylarni oldi, jumladan "Kitayka Zolotaya Early", "Pepin Saffron", "Bellefleur-Kitaika", "Kitaika Arkadovaya", "Kandil-Kitayka" , "Pomon -Kitayka", “Kitayka Kerr", "Borsdorf-Kitayka", "Pdant-Kitayka". Bu navlarning barchasi Rossiya iqlimi uchun sovuqqa chidamlilik jixatdan o’ta maqbul bo’ldi.

Rezavor mevali olma (Malus baccata Boerkh.)

• bo’yi 3-10 m ga yetuvchi yaproqbargli daraxt. Daraxt tanasida ba’zan tikanlari bor. Gullari oqdan och pushtigacha. Mevalari sharsimon, sarg’ish, sabzirang, kam xollarda qizil.
• Sovuqqa chidamli. O’rtacha unumdorlikdagi va o’rtacha namlikdagi tuproqlarni xush ko’radi, ammo unumdor bo’lmagan tuproqlarda ham o’sadi. Qurg’oqchilikkka chidamli, yorug’likni xush ko’radi, sho’rga yarimchidamli, gazlarga chidamli tur xisoblanadi. Tez o’sadi. 30-35 yil umr ko’radi.
• Urug‘idan yaxshi ko'payadi. Bu olma sovuqqa va qurg‘oqchilikka chidamli bo‘Iganidan duragaylash hamda seleksiya ishlarida undan foydalaniladi. Bog‘Iarda ko‘paytiriladi. Mevasi yetilgan paytda juda xushmanzara bo'lib ko‘rinadi. U Xitoy florasiga taalluqlidir. Toshkent Botanika bog’ida o‘stirilib sinovdan o’tkazilgan. Aholi yashash joylami ko‘kalamzorlashtirish uchun tavsiya qilinadi.