Tema: pedagogika universiteti informatika táliminiń rejesi. Dts. Informatika páni boyinsha dásturler hám isshi rejeleri

oqıw páni programması — tálim Mazmunıı, onıń studentler tárepinen ózlestiriliwiniń eń maqul túsetuǵın usılları, informaciya derekleri kórsetilgen normativ hújjet;
ilmiy tájriybe ámeliyatı — oqıw procesinde teoriyalıq bilimlerdi bekkemlew, ámeliy kónlikpe hám onı payda etiw, oqıw jobaları hám pánler programmalarniń málim (juwmaqlawshı ) bólegindegi tema boyınsha materiallar toplaw ushın ótkeriletuǵın bir bólegi;
oqıtıw sapasın baqlaw — studenttiń bilim dárejesin tekseriw jáne onıń oqıw programmasın ózlestiriw dárejesin anıqlaw ;
tálim sapasın baqlaw — oqıtıw Mazmunıı hám nátiyjeleriniń mámleket tálim standartları talaplarına muwapıqlıǵın tekseriw;
joqarı tálim shólkemi attestatsiyasi — joqarı tálim shólkeminde kadrlar tayarlaw Mazmunıı, dárejesi hám sapasınıń OT DTS talaplarına muwapıqlıǵın anıqlawshı ilaj
Bakalavriat
Joqarı tálimniń birinshi basqıshında oqıw jobaları hám pánler programmaları ulıwma orta hám orta arnawlı, kásip-óner tálimi menen úzliksizlik hám ajıralmawın támiyinleniwin inabatqa alǵan halda islep shıǵilıwı hám studenttiń tómendegi májburiy pánler blokların ózlestiriwin názerde tutıwı zárúr:
• gumanitar jáne social-ekonomikalıq ;
• matematikalıq hám tábiy-ilimiy;
• ulıwmakásiplik ;
• qánigelik;
• qosımsha.
Ózbekstan Respublikası Húkimeti qararlarına muwapıq ayırım joqarı tálim mekemeleri yamasa tálim baǵdarları hám qánigelikleri boyınsha basqa pánler blokları belgileniwi múmkin.
Klassifikator “Tálim tuwrısında” hám “Kadrlar tayarlaw Milliy bagdarlamasında”gi Ózbekstan Respublikasınıń nızamlarına, Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń “Ózbekstan Respublikasında den sawlıqtı saqlaw sistemasın reformalawniń mámleket programması haqqında” 1998-jıl 10 -noyabrindegi PF-2107- san Pármanını tiykarında dúzilgen.
Klassifikator YUNESKO tárepinen 1997-jıl mart ayında qabıl etilgen Tálimniń xalıq aralıq standart klassifikatsiyasi (TXSK) principleri tiykarında dúzilgen.
1 Qollanıw tarawları
Usı standart :
1. 1. Mámleket, jámiyet hám shaxstıń ámeldegi hám keleshektegi mútajliklerine, sonıń menen birge, jańa talap qılınıp atırǵan jónelisler, birinshi náwbette, joqarı hám innovciyalıq texnologiyalar tarawı boyınsha miynet bazarı kon'yukturasi hám de professional kadrlar tayarlawdiń jáhán tendensiyalarina muwapıq joqarı tálimniń Ózbekstan Respublikasında qabıl etilgen baǵdarları hám qánigeliklerin tártipke saladı.
1. 2. Ózbekstan Respublikası ekonomikası tarmaqların basqarıwniń barlıq basqıshlarında, sonıń menen birge mámleketimizniń mámleket hám mámleketlik emes joqarı tálim mekemelerin qamtıp alıwshı xalıq aralıq munasábetleri tiykarinda, informaciyalardı avtomatlastırılgan qayta islew hám ayırbaslaw processinde:
-oqıwǵa qabıllaw hám qánigeler tayarlawdı basqarıw ;
-qánigeler tayarlaw hám olardı jumısqa bandliginiń statistikalıq esabatı ;
Ózbekstan Respublikası hám basqa mámleketlikler tálim statistikasın salıstırıwlaw
Ózbekstan Respublikası tálim sistemasınıń xalıq aralıq tálim strukturasına birlestiriw wazıypaların sheshiwde paydalanıwǵa mólsherlengen.
1. 3. Joqarı tálim baǵdarları hám qánigeliklerine ózgertiw hám qosımshalar kirgiziw rejimin belgileydi.
Jónelis — 5-basqıshdiń oqıw jobalar hám pánler programması boyınsha joqarı tálim shólkemi pitkeriwshisi tárepinen iyelengen hám beriletuǵın “bakalavr” akademikalıq dárejesi sheńberinde kásip iskerliginiń arnawlı bir túrin orınlawdı támiyinleytuǵın bazalıq hám fundamental bilimler, uqıplar hám kónlikpeler kompleksi.
Qánigelik — 5 A-basqıshniń oqıw jobalar hám pánler programması boyınsha joqarı tálim shólkemi pitkeriwshisi tárepinen iyelengen hám beriletuǵın “magistr” akademikalıq dárejesi sheńberinde kásip iskerliginiń arnawlı bir túrin orınlawdı támiyinleytuǵın arnawlı bir qánigelik boyınsha bilimler, uqıplar hám kónlikpeler kompleksi.
Zamanagóy kompyuterlerdi basqara alıw ilmiy tájriybesine ıyelew hár bir jas awladqa zárúr bolıp esaplanadı. Sol sebepli, orta mektep informatika pániniń birinshi hám zárúrli wazıypalarınan biri oqıwshılarda anıq bir pikirlew usılın qáliplestiriw bolıp tabıladı.
Oqıtıw forması hám usılı jas oqıwshılardiń pikirlewin hám dóretiwshilik qábiletin rawajlandırıwǵa jóneltirilgen bolıwı kerek. Máseleniń qıyın tárepi sonda, bir tárepden oqıwshınıń pikirlewin hám dóretiwshilik qábiletin rawajlandırıw bolsa, ekinshi tárepden olarǵa zamanagóy kompyuterler álemi haqqındaǵı bilimlerdi qızıqlı hám uyqas kóriniste beriw bolıp tabıladı.
Informatika pániniń jaslıq dárejesindegi aktuallıq tárepleri tómendegilerde sáwlelendiredi:

• 
  Oqıwshılarda informaciyalardı qayta islew processinde pikirlewdi tártiplestiriw, atap aytqanda logikalıq hám abstrakt pikirlewdi qáliplestiriw.
  
• 
  Kompyuterden oqıw quralı retinde paydalanıwdı támiyinlew maqsetinde, onıń járdeminde informaciya ústinde ámeliy jumıslar aparıw, zamanagóy programmalıq támiynat menen tanısıw.
  

• 
  Kompyuterden paydalanıw kónlikpesin qáliplestiriw oqıwshılarda onı úyrenilip atırǵan processde esaplaw, súwretlew, redaktorlaw jumısların orınlawda qural retinde qóllaw tájiriybesine iye boladı.
  
• 
  Jaslarda esaplaw texnikasına salıstırǵanda onıń nátiyjeli qural retindegi unamlı munasábetlerdi qáliplestiredi.
  
• 
  Jaslarda túrli oqıw kurslarında alıp atırǵan informaciya hám maǵlıwmatlardı kompleks túrde úyreniw hám de olardıń tıǵız baylanıslılıǵın támiyinlew kónlikpelerin támiynleydi.
  
• 
  Kompyuter oqıwshılarniń dóretiwshilik hám abstrakt pikirlew dárejesin jaqsılaw túsiniw, óz gezeginde keń hám tereń rawajlandırıw imkaniyatın beredi. Sonı da aytıw kerek, bunday pikirlew muwapıqlıǵı matematika hám basqa pánlerdi ózlestiriwge de úlken tásir kórsetedi.
  

Informatika pániniń basqa pánlerge uqsamaslıǵı oqıwshılarda óz dóretiwshilik qábiletlerin ashıwlarına túrtki bolıp xizmet etedi.
Oqıwshılar kompyuterde islep ızleniwshi hám izertlewshige aylanadı. Bunda óz tájiriybelerine tayanǵan halda olar juwmaq shıǵarıw hám ulıwmalastırıwdı úyrenedi.
Informatika pániniń tiykarǵı maqseti - ósip kiyatırǵan áwladtı kompyuter járdeminde ǵárezsiz pikirlewge, oylawdı rawajlandırıwǵa hám óziniń dóretiwshilik jobaların turmısda nátiyjeli ámelge asırıwga úyretedi.
Informatika pániniń jaslıq dárejesindegi aktuallıq tárepleri tómendegilerde suwretlenedi:
- Oqıwshılarda informaciyalardı qayta islew processinde pikirlew, yagniy logikalıq hám abstrakt pikirlewdi qáliplestiriw.
- Kompyuterden oqıw quralı retinde paydalanıwdı támiyinlew maqsetinde, onıń járdeminde informaciya ústinde ámeliy jumıslar islew, zamanagóy programmalıq támiynat penen tanısıw.
- Kompyuterden paydalanıw kónlikpesin qáliplestiriw oqıwshılarda onı úyrenilip atırǵan processde esaplaw, súwretlew, redaktorlaw jumısların orınlawda qural retinde qóllaw tájiriybesine iye boladı.
- Jaslarda esaplaw texnikasına salıstırǵanda onıń nátiyjeli qural retindegi unamlı munasábetlerin qáliplestiredi.
- Jaslarda túrli oqıw kurslarında alıp atırǵan informaciya hám maǵlıwmatlardı kompleks túrde úyreniw hám de olardıń tıǵız baylanıslılıǵın támiyinlew kónlikpesin rawajlandıradı. I
-Informatika hám informaciya texnologiyaları kursların oqıtıwdıń maqset hám wazıypaları
— Informatika» pániniń pedagogikalıq wazıypaları insannıń ulıwma tálim alıwındaǵı tiykarǵı wazıypaların sheshiwde qosatuǵın ózine say ulessi menen anıqlanadı.
— Oqıwshılarda informatika haqqındaǵı bilimdi qáliplestiriw hám olar oylawın rawajlandırıw.
— Ilimiy dúńyaǵa kózqarastı qáliplestiriw. Bul zárúrli wazıypanı sheshiwde pútkil pedagogikalıq jámáát barlıq oqıw predmetlerin oqıtıw processinde qatnasadı.
— Milliy ideologiya ruwxında tárbiyalaw.
— oqıwshılardı ámeliy iskerlikke, miynetke, tálim alıwdı dawam ettiriwge tayarlaw.
Joqarıdaǵı máselelerden hesh biri basqalarınan ajıratılǵan halda, bólek sheshilmewi kerek. Olar bir pútinlikte bir-biri menen bekkem baylanıslı halda ámelge asırılıwı kerek. oqıwshılar informatika tiykarların bekkem iyelewleri tiykarındaǵana olardiń oylawın tárbiyalaw hám ilimiy dúńyaǵa kózqarastı jaratıw múmkin. Ekinshi tárepden, logikalıq pikirlewge úyretiw qizigıwshılardıń informatikanı pán retinde onıń ayriqsha táreplerin tereń túsiniwlerine erisiw múmkin. Bunnan tısqarı, informatikanı oqıtıw processinde ámeliy iskerlikke tayarlaw wazıypasın tuwrı sheshiwge erisiw ushın informatika pániniń ilimiyligin asırıw kerek. Tek ǵana tuwrı hám tereń pikirley alsa ǵana, oqıwshılar hár bir máseleni sheshiwge sın kózqarastan hám dóretiwshilik penen kóre aladı, jańa máseleler aldında ózlerin joǵaltıp qoymaydı hám túrli shárt-shárayatlarda ónimli iskerlik kórsete aladı.
Informatika hám informaciya texnologiyaları kursların oqıtıwdıń metodikalıq sisteması haqqında túsinik
Oqıw -metodikalıq támiynat tarawında informatika oqıtıw metodikası óz aldına oqıwshılar ushın qızıqlı sabaqlıqlar hám oqıw qóllanbaların, oqıtıwshılar ushın bolsa stilistik islenbelerdi jaratıwdı maqset etip qóyadı.
Oqıw -metodikalıq támiynat oqıw programmaları, sabaqlıqlar, oqıw hám stilistik qóllanbalardı óz ishine aladı. Bunda tiykarǵı orın sabaqlıq hám oqıw qóllanbalarına ajıratılǵan. Qalǵan oqıw -metodikalıq támiynat tiykarǵı sabaqlıq penen jaqınnan baylanısqan bolıp, sabaqlıqtaǵı ideyalardı túsindiriw hám rawajlandırıwǵa xizmet etiwi kerek.
Oqıw -metodikalıq támiynat quramına udayı tákirarlanatuǵın baspalar daǵı, joqarı hám orta arnawlı tálim hám xalıq tálimi ministrlikleri baspalarındaǵı stilistik materiallardı hám normativ hújjetlerdi kirgiziw múmkin.
Oqıw -metodikalıq támiynattıń házirgi dáwirdegi zárúrli bir bólegi bul, elektron oqıw - metodikalıq materiallar bolıp tabıladı.
Informatika pániniń tiykarǵı maqseti - ósip kiyatırǵan áwladtı kompyuter járdeminde ǵárezsiz pikirlewge, oyda sawlelendiriwin rawajlandırıwǵa hám óziniń dóretiwshilik jobaların turmısda nátiyjeli qollanıwdı úyretiw bolıp esaplanadı.
Ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde informatika hám informaciya texnologiyaları kurslarınıń Mazmunı.
Mısal retinde 5-9 -klasslar ushın mólsherlengen «Informatika hám esaplaw texnikası tiykarlari» pániniń Mazmunıın tolıq kórip shıǵamız.
5-Klass
(Eki háptede 1 saattan, jámi 17 saat, bunnan 1 saatı qadaǵalaw ushın )
Kompyuter menen tanıwıw (16 saat ). Mazmunıı. Kompyuter xanası ushın Texnika qawipsizligi qaǵıydaları hám sanitariya - gigiena talapları. Kompyuterniń tiykarǵı apparatları, olardiń wazıypaları. Kompyuterdi basqarıw programmaları. Kompyuterdiń geypara qosımsha apparatları, wazıypaları. Klaviaturada islewdiń baslanǵısh sabaqlari. Tıshqansha menen islew kónlikpeleri. Kompyuter esaplaw quralı retinde. Kompyuterde ápiwayı súwretler payda etiw. Pikirlewdi rawajlandırıwǵa hám kompyuter apparatları (klaviatura, tıshqansha ) menen islew kónlikpelerin tereńlestiriwge bagdarlangan kompyuter oyınları menen tanısıw.
6 -Klass
(Eki háptede 1 saattan, jámi 17 saat, bunnan 1 saatı qadaǵalaw ushın )
Hújjetlerdi qayta islew texnologiyaları (16 saat ). Mazmunı: Tekst redaktorı jáne onıń wazıypaları. Tekst kórinisindegi informaciyalardı qayta islew texnologiyaları. Hújjetlerdiń tiykarǵı parametrleri. Belgi, sóz, qatar, taza jol, tekst, blok hám hújjet haqqında túsinik. Hújjetlerdi payda etiw. Hújjetlerdi redaktorlaw. Hújjetlerde súwret, forma hám sızılmalar menen islew. Kesteler. Hújjetlerde kesteler menen islew. Tekstte formulalar jazıw. Hújjetti baspadan shıǵarıw.
7-KLASS
(Háptesine 0, 5 saattan, jámi 17 saat )
I. Informaciya (8 saat ). Mazmunıı: Informaciya hám ol menen atqarılatuǵın processler. Informaciya túrleri hám qásiyetleri. Informaciyalar menen islewge tiyisli ullı jerleslerimizdiń kóz qarasları haqqında. Informaciya menen islewge baylanıslı qurallar. Sanaq sisteması haqqında. Informaciya muǵdarı hám uzatıw tezliginiń ólshew birlikleri. Maǵlıwmatlardı kompyuterde suwretleniwi hám kodlaw haqqında.
8-KLASS
II. Internette islew tiykarları (8 saat+1 saat qadaǵalaw )
Mazmunıı: Informaciya texnologiyaları. Informaciyalı álem mashqalalari hám Internet. Internette islewdi támiyinleytuǵın programmalar haqqında hám programmanıń múmkinshilikleri. Internet Explorer programmasınıń wazıypaları ; Internet járdeminde maǵlıwmatlardı alıw usılları. Informaciyalardı qorǵaw hám antiviruslar haqqında. Esaplaw texnikası rawajlanıwı dáwirleri. EHM áwladları. SHaxsiy kompyuter jáne onıń tiykarǵı apparatları. Logikalıq ámeller hám logikalıq elementler.
9 - KLASS
(Háptesine 2 saattan, jámi 68 saat, bunnan 4 saatı qadaǵalaw ushın )
1. Algoritmlestiiriw tiykarları (10 saat+ 1 saat qadaǵalaw jumısı )
Mazmunıı: Kompyuterde másele sheshiw basqıshları. Model jáne onıń kórinisleri. Algoritm, onıń ózgeshelikleri, súwretlew usılları, túrleri.
2. Programmalastırıw (36 saat+ 2 soat qadaǵalaw jumısı ) Mazmunıı: Programmalastırıw tilleri hám olarniń wazıypaları. Programmalastırıw tiliniń tiykarǵı elementleri. Programmalastırıw tiliniń tiykarǵı operatorları. Muǵdarlar. Siziqli, tarmaqlanıwshı hám tákirarlanıwshı programmalar. Figuralar jasaytuǵın hám fayllar menen islew operatorları. Bólim programmalar.
10-KLASS
2. Elektron kesteler (15 saat+ 1 saat qadaǵalaw jumısı )
Mazmunı: Elektron keste jáne onıń wazıypaları. Elektron kesteniń elementleri. Formulalar menen islew. Diagramma hám grafiklardı payda etiw. Maǵlıwmatlardı saralaw. Elektron kestede logikalıq elementlerdi qóllaw.htb
11-KLASS
3. Web-bet (18 saat + 1 saat qadaǵalaw jumısı )
Mazmunı: HTML haqqında túsinik hám Web-brauzerler. Web-betge tekst jaylastırıw. Web-betge keste hám dizim jaylastırıw. Web- bette giperssilka. Web-betge súwret jaylastırıw. Web-bette súwret járdeminde ótiw. Basqa Web-betler menen baylanıs hám strukturalıq Web-betler. Web-bette formalar. Ínteraktiv Web-betler.
Joqarıdagi temalarga baylanıslı hár bir sherekte temalar izbe-iz jaylastırıladı hám tómendegi kestede kórinip turganinday hár bir temanı neshe mártte oqıtılıwı, sabaq ótilgen waqttı hám uyge tasırma beriliwi sabaqta kúzetilgen hár túrli mashqalalardı, jáne de baqlaw jumısları kunleri kórsetilip ótiledi.