Tema: Metodikalıq birlespeler. Orinlag’an: Shataeva. D

4. Basqarıwdıń shólkemlestirilgen strukturasın qáliplestiriw
Házirgi basqıshda menejmenttiń qásiyetlerinen biri dástúriy sırtqı kórinislerden waz keshiw bolıp tabıladı shólkemlestirilgen jay, úzliksiz tálimdiń birden-bir sistemasındaǵı máselelerdi sheshiwde joqarı nátiyjelililik talapları tiykarında strukturalardı qayta qurıwda.
Menejmenttiń shólkemlestirilgen strukturası degende biz óz-ara tásirde bolǵan hám basqarıw processinde bul buwınlardıń ornına muwapıq munasábetler menen tártipke salınǵan buwınlardan shólkemlesken basqarıw hám basqarılatuǵın tómen sistemalardıń pútin strukturasın túsinemiz.
Baǵ ishindegi basqarıw sistemasındaǵı ámeldegi qarama-qarsılıqlardı saplastırıw basqarıw natiyjeliligin asırıw ushın zárúrli rezervni jumısqa túsiriwdi ańlatadı. Bul zárúr shólkemlestirilgen hám pedagogikalıq shárt-shárayatlardı qáliplestiriwdi óz ishine aladı :
Tayarlaw, qabıllaw hám ámelge asırıwda jámááttiń, hár bir a'zoning qatnasıwı ushın anıq demokratiyalıq múmkinshilik jaratıw. basqarıw qararları ;
Mektepge shekem tálim shólkemin basqarıwdıń barlıq qatnasıwshılarınıń pedagogikalıq sheberligin hám basqarıw mamanlıǵın asırıw.
Zamanagóy mektepge shekem tálim shólkeminiń basqarıw mexanizmi basqarıw funktsiyaların orınlaw xarakterin ózgertiredi, shólkem hám pedagogikalıq processtiń barlıq qatnasıwshıları ortasındaǵı óz-ara munasábetlerdiń tupten jańa formaların jaratadı.
Bul munasábetlerdiń dúzilisi tómendegishe:
balalar bog'chasi - sırtqı ortalıq ; basqarıw - jámiyetshilik; baslıq - bo'ysunuvchi; oqıtıwshı - oqıtıwshı ; oqıtıwshı - ata-analar ; oqıtıwshı - balalar ; bala bala.
Basqarıwdıń shólkemlestirilgen strukturasın qáliplestiriw mashqalası, birinshi náwbette, mektepge shekem tálim shólkeminiń rawajlanıwın demokratiyalastırıwdıń ob'ektiv faktorların esapqa alǵan halda quramalı social -pedagogikalıq sistema retinde túsiniwdi talap etedi.
Basqarıwdıń shólkemlestirilgen strukturasın qáliplestiriw mashqalası sheshimin biz basqarıwda demokratiyalıq tiykarlardı jáne de rawajlandırıwda da mámleket basqarıwı principi, de onı shólkemlestiriw sisteması retinde kóremiz.
Qawipsizlik optimal koefficient basqarıw qararların ámelge asırıwda oraylastırıw hám oraysızlashtirish, basqarıwda kollegiallik hám buyrıq birligi, huqıqlar, minnetler, juwapkerlik hám basqalar sıyaqlı basqarıwdıń shólkemlestirilgen principlerı.
Basqarıw strukturasın shólkemlestirilgen mashqalalardıń pútkil kompleksinen ajıratıp bolmaydı : mektepge shekem tálim shólkemi hám jámiyet ómirin qayta qurıw sharayatında social hám ekonomikalıq sistemalardıń shólkemlestirilgen strukturası izbe-izligin támiyinlew; hár bir cikldıń izbe-iz analizi basqarıw procesi hám buǵan parallel túrde basqarıwdı shólkemlestiriwdi jetilistiriw máselesin hár tárepleme kórip shıǵıw ushın basqarıw ob'ekti, sub'ekti hám quralların analiz qılıw.
Usınılıp atırǵan jantasıwdı esapqa alıw kerek shólkemlestirilgen struktura zamanagóy mektepge shekem tálim shólkemin basqarıw, onıń mútajliklerin esapqa alǵan halda, pedagogikada qollanılatuǵın modellestiriwden paydalanǵan halda, ulıwma teoriyaǵa tiykarlanǵan social basqarıw ámeliyattı esapqa alǵan halda.
Biz paydalanatuǵın basqarıw hám basqarılatuǵın tómen sistemalardı (basqarıw apparatların ) modellestiriw basqarıwdı sistemalı kóriw wazıypasın ańsatlashtiradi, basqarıw sub'ektine sistemanı basqarıwdıń eń aqılǵa say funktsiyaların tańlaw múmkinshiligin beredi.
Shólkem modellerin proektlestiriwdiń perspektivalı usılı maqsetli dúzılıw bolıp tabıladı, yaǵnıy. basqarıw sistemalarında oraylastırıw hám oraysızlashtirishning optimal koefficientlerdi izlewge tiykarlanǵan matritsa principine kóre qáliplesken qurılıs blokı -maqsetli strukturalar, joybarlaw hám baqlaw formalarında, basqarıw funktsiyaların sonday bólistiriwde, shaxs hám shaxs máplerin esapqa alǵan halda.jámáát birlestirilgen, hár bir taypa daǵı jumısshılar, balalar hám olardıń ata-anaları esapqa alınadı hám jámiyetshilik. Usınıń menen birge, zamanagóy mektepge shekem tálim shólkeminiń maqset hám wazıypaları, usılları hám basqarıw formalarınıń ayriqsha qásiyetleri esapqa alınadı : demokratiyalıq principler; balalar menen maslasıwshı jumıs saatları ; tálim iskerligi formalarınıń ózgeriwshen sisteması ; social ortalıq menen óz-ara munasábetlerdi keńeytiw. Kórip turǵanıńız siyaqlı, basqarıwdıń ayriqsha qásiyetleri basqarıw hám basqarılatuǵın tómen sistemalar kóleminiń sezilerli dárejede keńeyiwi, integral sistemanıń normal islewi ushın zárúr bolǵan maǵlıwmatlar muǵdarınıń kóbeyiwi menen baylanıslı.
Zamanagóy mektepge shekem tálim shólkemin basqarıwdıń keńeytirilgen ob'ekti balalar bog'chasi hám átirap -ortalıq ortasında rawajlanatuǵın barlıq baylanıslar hám munasábetlerdi esapqa alıwdı óz ishine aladı.
Subyekt-sub'ekt munasábetlerine kirisiw hám taǵı basqaruvning ulıwma sub'ektin ózgertiredi. Bunday keńeytirilgen basqarıw sub'ekti quramına menejerler kiredi balalar bog'chasi, basqarıw.
Bir-biri menen baylanısqan hám óz-ara tásir etiwshi elementler sistemasın anıqlaw arqalı modellerdi qurıw menejerden basqarıw strukturasın qurıwdıń ulıwma principlerıni, onıń parametrlerin, baǵınıw dárejelerin, funksionallıqtı bólistiriwdi anıq kóriw hám túsiniwdi talap etedi.
Ilimiy tiykarlanǵan shólkemlestirilgen joybarız zamanagóy demokratiyalıq shólkemlestirilgen basqarıw strukturaların qáliplestiriw hám ámelge asırıw mektepge shekem tálim shólkemine dúzetib bolmaytuǵın zálel etkazishi múmkin.
Integral pedagogikalıq sistemalarda basqarıw strukturaların (menejerler hám basqarılatuǵın ) proektlestiriw tómendegi qaǵıydalarǵa tıykarlanıwı kerek:
Integral pedagogikalıq sistemanıń basqarıw strukturaların modernizaciyalaw sistema aldında turǵan maqsetlerdi esapqa alǵan halda ámelge asıriladı. Olar baslanǵısh, basqarıw strukturaları ekinshi dárejeli hám juwmaqlawshı maqsetlerge nátiyjeli erisiw ushın pedagogikalıq shárt-shárayatlardı jaratadı ;
Basqarıw hám basqarılatuǵın strukturalardı proektlestiriw basqarıw procesiniń rawajlanıwın, sonıń menen birge, pedagogikalıq texnologiyanı islep shıǵıwdı, oqıtıw hám tálimdi basqarıw procesi retinde kórip shıǵıwdı esapqa alǵan halda ámelge asıriladı ;

Basqarıw hám basqarılatuǵın pedagogikalıq tómen sistemalardıń tiykarǵı buwınlarınıń strukturaları tiykarınan tiykarǵı huqıqlar hám kepilliklerdiń bólistiriliwi, sonıń menen birge, bóliniw menen belgilenedi. ulıwma process basqarıwdıń tómen processleri, funktsiyaları hám basqıshları boyınsha basqarıw ;

Mektepge shekem tálimdiń pútin basqarıw sistemasındaǵı úzliksizlik huqıq hám kepilliklerdiń anıq tariypini hám olardı májburiy ámelge asırıwdı názerde tutadı. Bul shártga ámel etpeslik basqarıw qararların orınlawda uyqaspawshılıqka hám ol yamasa bul tómen sistemada qadaǵalawsızlıqqa alıp keledi;
Mektepge shekem tálimdi basqarıwdıń pútin sistemasın qayta qurıw strukturalıq hám funktsional ózgerisler baǵdarında ámelge asırılıwı kerek. Basqarılatuǵın hám basqarılatuǵın tómen sistemalardıń hár bir bólindi, onıń apparatı óz funktsiyaların nátiyjeli orınlaw ushın huqıqlar, minnetlemeler hám juwapkerlikke (ruwxıy, materiallıq hám ıntızamiy) ıyelewi kerek;
Basqarıw sistemasınıń bir bólegi retinde strategiyalıq basqarıw qararların usınıw hám qabıllaw ushın nızamshılıq ǵayratı huqıqına iye bolǵan mámleket hám jámiyetlik standartlarına tiykarlanǵan jámiyetshilik hám mámleket ekspertizasini ótkeriw huqıqına iye bolǵan organ bolıwı kerek. Bul pozitsiya rawajlanıwǵa járdem beredi húkimet qadaǵalawı astında ;
Basqarıw hám basqarılatuǵın tómen sistemalardıń barlıq buwınları natiyjeliligin asırıw ushın barlıq basqarıw funktsiyaların turaqlı túrde funktsional tártipke salıw zárúr. Bul jaǵday basqarıw sub'ektlerinde óz-ózin tártipke salıwdı rawajlandırıw hám sub'ektlerdi, sonıń menen birge, basqarıw ob'ektlerin jańa sapa jaǵdayına ótkeriw imkaniyatın beredi;
Ǵárezsiz basqarıw oylawı, ǵayratkorligi hám dóretiwshiligin qáliplestiriw hám rawajlandırıw ushın, ásirese, maqsetke erisiw ushın optimal pedagogikalıq shárt-shárayatlar, usıllar, qurallar hám tásirinlerdi tańlawda kepillik beriw kerek.