Tema: Java tiliniń ózine tánligi. Ápiwayı Java programması. Java programmasın jaratıw, kompilyaciyalaw hám orınlaw

long	-263 den 263 – 1 ge shekem
64 bit (belgisi menen)
float	Teris mánisler: -3.4028235E+38 den -1.4E-45 ke shekem Oń mánisler: 1.4E-45 ten 3.4028235E+38 ge shekem	32 bit IEEE 754
double	Teris mánisler: -1.7976931348623157E+308 den -4.9E-324 ke shekem Oń mánisler: 4.9E-324 ten 1.7976931348623157E+308 ge shekem	64 bit IEEE 754

Klaviaturadan sanlardı oqıw

Metod	Túsindirmesi
nextByte()	byte tipindegi pútin sandı oqıydı
nextShort()	short tipindegi pútin sandı oqıydı
nextInt()	int tipindegi pútin sandı oqıydı
nextLong()	long tipindegi pútin sandı oqıydı
nextFloat()	float tipindegi haqıyqıy sandı oqıydı
nextDouble()	double tipindegi haqıyqıy sandı oqıydı

Ámeller

Atı	Túsindirmesi	Mısal	Nátiyje
+	qosıw	34 + 1	35
-	alıw	34.0 – 0.1	33.9
*	kóbeytiw	300 * 30	9000
/	pútinley bóliw	1.0 / 2.0	0.5
%	qaldıqlı bóliw	20 % 3	2

Ańlatpalardı esaplaw hám ámeller (operator) ústinligi
Javada sanlı ańlatpalardı jazıw ushın arifmetikalıq ańlatpanı tuwrıdan tuwrı Java ámellerinen (operatorlarınan) paydalanǵan halda awdarmalaymız. Máselen mına arifmetikalıq ańlatpa:
Java tilinde tómendegishe jazıladı:
(3 + 4 * x) / 5 – 10 * (y – 5) * (a + b + c) / x + 9 * (4 / x + (9 + x) / y)
Keńeytirilgen ózlestiriw operatorları
Keńeytirilgen ózlestiriw operatorların jaratıw ushın +, -, *, / hám % operatorları ózlestiriw operatorı menen birge isltetiledi.

Operator	Atı	Mısal	Ekvivalent
+=	qosıw ózlestiriw	i += 8	i = i + 8
-=	alıw ózlestiriw	i -= 8	i = i - 8
*=	kóbeytiw ózlestiriw	i *= 8	i = i * 8
/=	pútinley bóliw ózlestiriw	i /= 8	i = i / 8
%=	qaldıqlı bóliw ózlestiriw	i %= 8	i = i % 8

Inkrement hám dekrement operatorları

Operator	Atı	Túsindirme	Mısal (i = 1)
++ózg	preinkrement	ózg ózgeriwshisin 1 ge arttırip keyin taza mánisti ańlatpada paydalanadı	int j = ++i; //j = 2, i = 2
ózg++	postinkrement	ózg ózgeriwshisin 1 ge arttıradı biraq aldınǵı mánisti ańlatpada paydalanadı	int j = i++; //j = 1, i = 2
--ózg	predekrement	ózg ózgeriwshisin 1 ge kemeytirip keyin taza mánisti ańlatpada paydalanadı	int j = --i; //j = 0, i = 0
ózg--	postdekrement	ózg ózgeriwshisin 1 ge kemeytiredi biraq aldınǵı mánisti ańlatpada paydalanadı	int j = i--; //j = 1, i = 0

Mısal
Sanlı tiplerdi keltiriw
Siz diapazonı úlken bolǵan ózgeriwshilerge diapazonı kishi bolǵan ózgeriwshi mánislerin ózlestirip alıwıńızǵa boladı. Máselen float tipindegi ózgeriwshi biymálel long tipindegi mánisti ózine ózlestire aladı. Biraq diapazonı úlken bolǵan mánisti diapazonı kishi bolǵan ózgeriwshige ózlestiriw ushın tipti ózgertiw yamasa tipti keltiriw kerek boladı. Tipti keltiriwdiń (ózgertiwdiń) sintaksisi óz ishine ótetuǵın tipti qawıslar ishine jazıp izinen ózgeriwshiniń atı yamasa ózgertiriletuǵın mánis jazıladı. Máselen: System.out.println((int)1.7);
bul kodtan nátiyjede 1 ekranǵa shıǵadı. double tipti int tipine keltirsek, sannıń bólshek tárepi taslap ketiledi.