Tema: Balalar so’ylewinde ushrasatugin morfologiyaliq ha’m sintaksislik qa`teler. Reje



Download 26,75 Kb.
bet4/5
Sana21.04.2022
Hajmi26,75 Kb.
#570144
1   2   3   4   5
Bog'liq
Документ Microsoft Word

Oyınnın` atı: «Ga`pti tolıqtır».
Oyınnın` maqseti. Balalardı bag`ının`qılı qospa ga`pler du`ziwge u`yretiw u`stinde shınıg`ıw orınlatıw.
Oyınnın` barısı. Ta`rbiyashı ga`ptin` bas bo`limin aytadı, balalar onı tolıqtırıp, bag`ının`qılı qospa ga`pler du`zedi.
Ta`rbiyashı grammatikalıq materialın aldınnan tan`laydı, ma`selen: «Biz gu`llerge suw quyamız, sebebi … (olardın` o`siwi ushın)».

Balalar baqshasinin` tiykarg`i waziypalarinan biri balalar so`ylewinin` taza ha`m tuwri qa`liplesiwine erisiw bolip tabiladi. So`ylew-tuwri rawajlang`an bala a`tiraptag`ilar menen an`sat ma`mlede boladi. So`ylewi jaqsi rawajlanbag`an bala adamlar menen so`ylesiwde qiynaladi. Ata-analar ha`m pedagoglardin` tiykarg`i waziypasi balalardin` so`ylewin tuwri rawajlandiriw bolip esaplanadi. So`ylewdin` dawim ma`deniyati haqqinda tu`sinik ken` tu`sinik bolip tabiladi. Ol dawis, so`zdin` aytiliwi, intonatsiya, dawis tolqini ha`m so`ylewdin` ta`sirligi ha`m jan`lawin o`z ishine aladi. So`ylew ma`deniyatinin` tiykarin esitiw so`ylewi ha`m so`ylewde dem alip, dem shig`ariw bolip esaplanadi. Bulardi rawajlandirmay bala jaqsi rawajlanbaydi. Mektepke shekemgi jastag`i balalar biraz so`ylewdi iyelegen bolip tabiladi. Lekin olardin` so`ylewi dawis jag`inan ele jeterli emes. Lekin ha`mme balada dawisi aytiwi ha`r qiyli bolip keledi. 6-7 jasar balalardin` ko`pshiligi tuwri so`yleydi, biraq belgili bir mug`darda (15-20 protsent) kemshilikler ushirasadi.


1. Balalar baqshasinin` ta`rbiya bag`darlamasinda dawis ma`deniyatin` rawajlandiriwg`a qoyilatug`in talaplar.


So`ylewdin` dawis ma`deniyatin` ta`rbiyalaw to`mendegi waziyalardi o`z ishine aladi.
Dawislardi duris aytiwdi payda etiw.
Dawislardi duris aytiw balalardin` artikulyatsiyaliq apparatinin` jaqsi islewine baylanisli boladi. So`ylewdi ha`reketke keltiriwshi apparattin` ha`reket etiwinde mayda muskullardin` bir-birine maslasiwi ha`m bul ha`reketlerdin` aniq ha`m tez boliwinda a`hmiyetli rol oynaydi. Sonin` ushin artikulyatsiyaliq apparattin` ha`rekettin` jetilistiriw, balalar ta`repinen o`zlestirilgen u`nli ha`m u`nsiz dawislardi, keyin ala u`nles dawislardi, ha`mme dawislardi aytiw u`stinde sistemali ha`m izshil jumis alip bariw, so`ylesiwde, aytip bergende dawislardi duris aytiwdi bekkemlep bariw lazim.
Aniq ha`m duris so`ylewge u`yretiw.
Balalardi jasliq waqtinan baslap-aq aniq so`ylewge u`yretiw lazim. Olardin` diktsiyain payda etiw u`lken a`hmiyetke iye bolip tabiladi. Bul jumis ekinshi kishkine gruppadan baslap “Balalar baqshasinin` ta`rbiya programmasi” negizinde alip bariladi. U`lken gruppalarda bolsa aniq etip aytiw boyinsha so`ylew shinig`iwlari arnawli waziypa etip qoyiladi. Bul waziypalardi a`melge asiriw ushin arnawli metod ha`m usillar qollaniladi .
So`zlerdi duris aytiw u`stinde islew.
Mektepke shekemgi jastag`i balalar tiykarinan ha`mme dawislardi aytai. Aniq so`ylewdi, lekin ayrim so`zlerdi aytqanda qa`teliklere jol qoyadi. Kishkene jastag`ilarda so`zlerdi qisqartiw jag`daylari ushirasadi (qozishaq-qozshaq). Ayirim u`lken jastag`i ballaar bazi bir qiyin so`lerdi naduris aytadi (tereze-tezara). Bazi bir jag`daylarda urinbalardi naduris qoyadi (shofer-shaper).
So`ylewdi orfoepik jaqtan tuwrilaw u`stinde islew.
Orfoepiya- ju`da` duris atiw qag`iydasi. Baqshada ballaarda a`debiy so`ylewdi payda etiw ushin jaqsi sharayat tuwdiriw kerek. Sebebi, balaliqta duris aytiw tez o`zlestiriledi.
So`ylew ha`m dawistin` sapasin jaqsilaw.
Jag`imli so`ylew sipati, ortasha ko`rinisi, bir turaqlilig`i, u`ylesikligi, ortasha ku`shi ha`m ba`lent dawislilig`i menen xarakterlenedi. Sonin` menen birge so`ylewdin` ko`rinisi ha`reketshen`, iyiliwshen` boliwi kerek, ol arqali adam o`zinin` sezimlerin jetkere aliwi kerek.
So`ylewdin` bunday xarakterleri barliq gruppalarda u`yreniliwi tiyis. Ta`rbiyashi balalardi xanasinda bqirmastan so`ylewge, uyiqlaw xanasi ha`m ja`ma`a`t jerlerde sibirlap aytiwg`a u`yretiwi lazim.

Download 26,75 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish