Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Qaptal qarınshalar (ventriculi laterales)

Birlemshi miy torsıldaǵi eki yarımsharlardı payda etiw ushın aldınǵı tárepten ekige ajıralǵan bolıp, onıń ishindegi boslıqtıń aldınǵı bólimide ekige bólinip, bolajaq qaptal qarınshalarǵa tiykar saladı. Boslıqtıń arqa (bólinbegen) bólimi úshinshi qarınshaǵa aylanadı, sonıń, ushında bolajaq qaptal qarınshalardıń úshinshi qarınsha menen qosılǵan ushları áste-aqırın tarayıp barıp qarınshalarara tesikke aylanadı.
Qaptal qarınshalar hár bir yarımsharlardıń ishinde, shandıq dene qatarınan sál tómenirek jaylasqan bolıp, onı sırtqı tárepten miy zatları orap turadı. Óziniń jaylasıwına qarap qaptal qarınsha tórt bólimge, yaǵnıy oraylıq bólim hám úsh (aldınǵı, arqadaǵı, tómengi) shaqlarǵa bólinedi.
Qarınshanıń oraylıq bólimi yarımsharlardıń joqarǵı bóliminde, aldınǵı shaqı mańlay bóliminde turadı.
Oraylıq bólim arqa tárepten shandıq deneniń arqa qırǵaǵına jetkennen keyin áwele tómenge, sońın ala aldıǵa qarap burıladı da, tómengi shaq atın iyelep, yarımsharlardıń sheke bólimi ishinen orın aladı. Bunnan basqa oraylıq bólim arqadan tómenge túsip kiyatırǵanda ózinen jáne bir shaq-arqa shaqtı ajıratadı, bul shaq yarımsharlardıń eńse bólimi ishinen orın aladı.
Aldınǵı shaqtıń ishki (medial) diywalı tınıq perdeden ibarat bolıp, bul diywal hár bir qaptal qarınshalardıń aldınǵı shaqların bir - birinen ajıratıp turadı. Ústingi diywalı shandıq dene talalarınan quralǵan, sırtqı hám málim dárejede tómengi diywalları quyrıqlı ózektiń quyrıǵın iyeleydi.
Oraylıq, bólimniń ústin shandıq deneniń talaları qaptap turadı, onıń astınǵı tárepinde quyrıqlı ózek quyrıǵınıń dawamı hám kóriw tompaǵınıń, bir bólimi jaylasqan. Áne usı eki aǵza, yaǵnıy quyrıqlı ózek quyrıǵı menen kóriw tompaǵı aralıǵınan aqshıl reńdegi shegara jolı ótedi.
Arqa shaq, shandıq deneden kiyatırǵan nerv talaları, yaǵnıy aq zat penen hámme tárepinen oralǵan bolıp, gilem delinedi. Arqa shaqtıń, ishki (medial) diywalında qus pánjesin esletiwshi dóń bolıp, ol qus pánjesi delinedi.
Tómengi shaqtıń ústingi hám sırtqı tárepindegi diywalların, nerv talalarınan payda bolǵan gilem payda etip, ol arqa táreptegi shaqtı orap turǵan aq zattıń dawamı esaplanadı. Ishki tárepinde quyrıqlı ózektiń quyrıǵı turadı. Usı ishki diywalda, onıń birinshi ushınan ekinshi ushına shekem uzınına ketken aq reńli dúmpek bolıp, ol Ammon shaqı, yaki teńiz atı dep ataladı. Bul dúmpek sırtqı táreptegi usı atamadaǵı qarıqtıń batıp kiriwi nátiyjesinde payda bolǵan. Teńiz atınıń aldınǵı ushı barmaqlarǵa uqsas bir neshe dúmpekshelerge bólinedi. Sonıń ushın buǵan teńiz atının barmaqları delinedi.
Qaptal qarınshalarda arqa miy suyıqlıǵı turadı.