Tema: Adam ham haywanlar jinishke ham juwan ishektegi awqat siniriliwinin ozine tanligi Reje

Tema:Adam ham haywanlar jinishke ham juwan ishektegi awqat siniriliwinin ozine tanligi

Reje:

• 1.Ishek shiresi qurami ham qasiyetleri
• 2.Ishekte shire ajraliwi basqariliwi
• 3.Jinishke ishek ham Juwan ishek hareket iskerligi

As siniriw processleriniń tiykarǵı bolimi jińishke ishekte júz beredi Onıń baslanǵısh bolimi on eki

As siniriw processleriniń tiykarǵı bolimi jińishke ishekte júz beredi Onıń baslanǵısh bolimi on eki

barmaqlı ishektiń xazmdagi ahmmiyati úlken bolıp tabıladı. Bul tarawda as siniriw

jarasnlarida asqazan astı bezi, ishek shiralari hám ut kislotasi

katnashadi. Asqazan astı hám ishek bezi shiralari quramındaǵı

fermentler beloklarr, maylar,karbonsuvlarni gidrolizga ushıratadıl.

Ishek shiresi qurami ham qasiyetleri

Ishek shirasi ishektiń

silekey qabatida jaylasqan (duodenal, yamasa brunner, ishek búrmelerinde jaylasqan liberkyun, ishek epiteliotsitlari,

bokal tarizli kletka, ponet kletkasi) bez ajiralmasibolıp tabıladı. Úlken

jas daǵı adamlarda bir sutkada 2-3 litr ishek shirasi ajraladi`.

Shire pH 7, 2 de 9, 0 ge shekem ajraladi`, ol suw hám quriq anorganik hám

organikalıq elementlarden ibarat.

Ishekte shire ajraliwi basqariliwi:

Ishek shirasi ajırasıwın GIP,

VIP. motilinlar xam kúsheytedı. Jińishke ishek silekey qabatinda payda bolatuǵın enterokrinin hám duokrinin gormonlari liberkyun hám bruner bezi shire ajıratıw iskerligin kúsheytedı. Shire ajıratıwdı somatostatin tormozlaydı

Jinishke ishek hareket iskerligi

Ritmik segmentatsiya tiykarınan saqiyna tarizli bulshiq etler

nátiyjesinde ishek kismlarga ajıratıp kuyiladi. Náwbettegi qisqariw sebepli jańa segment payda qilinadi, yaǵnıy aldınǵı segment bir neshe bolimlerge bolinedi,

Mayatnik tarizli qisqariw boylama hám saqiyna tarizli muskullar

kiskarishi nátiyjesinde ámelge asıriladı. Bunda ximus aldınǵa hám arqaga jıljıtıladı.

Peristaltik tolqin ishekte buwiq payda etiw hám tomengi bolim

keńeyiwi nátiyjesinde ámelge asırılıp, ximusning kaudal joneliste háreketlantirishidan ibarat. Ishekte peristaltik háreketler xar qıylı tezlikte 0, 1-0, 3 sm /s penen 7-21 sm /s shekem boliwi múmkin.

Tonik qisqariw nátiyjesinde ishek tesigi málim uzınlıqta kishreyedi. Tonik qisqariw jergilikli bulishi yamasa kishi tezlikte háreketleniwi múmkin.

Juwan ishek shire ajratiw iskerligi

Juwan ishek bezi tiykarınan, shilimshik, element, koshib túsken epitelial kletka hám az

mugdarda fermentler (peptidazalar, lipaza, amilaza, ishkrriy

fosfataza, katepsin, nukleaza) saqlawshi shire ajratadı. Juwan

ishektegi fermentler aktivligi jińishke ishekke salıstırǵanda talay tómen boladı. Lekin jińishke ishekte as siniriw procesi buzılǵanda onı

kompensatsiyalaw ushın juwan ishek shire ajıratıw iskerligi

kusheytiwi múmkin. Juwan ishek shiresi (pH 8, 5-9. 0) tiykarli ortalıqǵa iye.Shira ajırasıw procesi jergilikli mexanizmler járdeminde ámelge asıriladı. Silekey qabatti mexanik tásirlew shire ajıratıwın

8-10 márte kushaytiradi.

Juwan ishek hareketi

Saw adam qabul qilgan kontrast element Z-Z'/g saattan son juwan ishekke kelip tushe baslaydı hám 24 saat dawamında ol toliq túsip boladı hám 48-72 saattan son organizmden toliq chikarib jiberilada.

• Saw adam qabul qilgan kontrast element Z-Z'/g saattan son juwan ishekke kelip tushe baslaydı hám 24 saat dawamında ol toliq túsip boladı hám 48-72 saattan son organizmden toliq chikarib jiberilada.
• Juan ishekte bir neshe turdegi qisqariwlar túri gúzetiledi:
• kishi hám úlken mayatniksimon, perestaltik hám antiperestaltik,(propulsiv) tazalaytuǵın qisqariwlar. Usılardan dáslepki 4 túrdegi qisqariwlar ishektegi elementlardıń tartılıp ketiwin hám basımdıń artpaqtasın, suw jılısıwı nátiyjesinde ximusning kuyuklanishini támiyinleydi. Sutka dawamında 3-4 márte tazalaytuǵın kiskarishlar bulib ishektegi elementlardı dástel yunalishda jıljıtadı.

Paydalanilgan adebiyatlar:

• Алявия.О.Т. Физиология Тошкент2019
• Internet mag'liwmatlari;