Tema-3 buralishda vallarni mustahkamlikka hisoblash

Tema-3 BURALISHDA VALLARNI MUSTAHKAMLIKKA HISOBLASH.
Nazariy qism
Buralish deformastiyasi brus ko’ndalang kesimlarida faqat burovchi moment ta’siri bilan xarakterlanadi.
Buralishga doir kuzatishlar asosida quyidagi soddalashtirishlarni qabul qilish mumkin:
1) deformastiyagacha tekis kesimlar deformastiyadan keyin ham tekisliklaricha qolib, brus o’qiga normalliklari o’zgarmaydi (tekis kesimlar yoki Bernulli gipotezasi);
2) ko’ndalang kesim radiuslari to’griliklaricha qolib, biron burchakka buriladi;
3) ko’ndalang kesimlar orasidagi masofalar deformastiya natijasida o’zgarmaydi.
Buralish deformastiyasi sof siljish deformastiyasidan iborat bo’lganligidan, brusning ko’ndalang kesimida taqsimlanadigan urinma kuchlanishni sof siljishdagi Guk qonuni asosida topamiz:

Kesim markazida urinma kuchlanishlar nolga teng. Eng katta urinma kuchlanishlar brus sirtida joylashgan nuqtalarda ta’sir etadi.
Muvozanat tenglamasi tuzsak (brus o’qiga nisbatan momentlar tenglamasi):


formuladan buralishda ixtiyoriy kesimning ixtiyoriy nuqtasidagi urinma kuchlanish topiladi. Suratdagi burovchi moment M_b kattaligi burovchi moment epyurasidan tegishli kesim uchun olinadi.
Qutb inerstiya momenti doiraviy kesim uchun

xalqasimon kesim uchun

formulalar bo’yicha hisoblanadi.
Keyingi ifodada

bo’lib, - xalqasimon kesimning ichki va - tashqi diametri.
Ko’rilayotgan kesimdagi eng katta urinma kuchlanish
(16.9)
Bu erda GI_r ko’paytma buralishdagi bikrlik deb yuritiladi.
Ko’rinadiki, valning buralish burchagi ta’sir etayotgan burovchi momentga, val uzunligiga to’gri proporstional, valning buralishdagi bikrligiga teskari proporstionaldir.
Agar val qismlaridagi ko’ndalang kesim o’lchamlari turlicha bo’lsalar yoki ulardagi ta’sir etuvchi burovchi momentlar qiymatlari har xil bo’lsalar, valning to’la buralish burchagi val qismlaridagi buralish burchaklarining algebraik yigindisiga teng bo’ladi.
Uzunlik birligiga to’gri keladigan buralish burchagi nisbiy buralish burchagi deb ataladi:

Buralishdagi mustahkamlik sharti yordamida uch xil masala hal qilinishi mumkin:
1. Mavjud tuzilmaning mustahkamligini tekshirish.
.

2. 
   Xavfsiz yuk kattaligini aniqlash:
   

3. Loyihalash masalasi.
Bunda valning zarur o’lchamlari hisoblanadi:

doiraviy kesim diametri

Halqasimon ko’ndalang kesimning zarur tashqi diametri

ichki zarur diametri

Buralishga ishlaydigan vallar mustahkamlik bilan birga bikrlikka ham hisoblanadi.
,
bu erda q - ruxsat etilgan buralish burchagi, rad/m.
Ko’pchilik hollarda ruxsat etilgan buralish burchagi grad/m larda beriladi. Unda bikrlik shartini