Teleskoplar mavzusini o’qitish usuli. I. Mambetova


 G.Galiley-teleskopning asoschisi sifatida



Download 3,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/66
Sana30.12.2021
Hajmi3,93 Mb.
#93026
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   66
Bog'liq
yangi pedagogik va axborot texnologiyalar negizida teleskoplar mavzusini oqitish usuli

1.2. G.Galiley-teleskopning asoschisi sifatida. 

 1610-yilning    5-yanvari  insoniyat  hayotida    toabad  tarixiy  kun  bo’lib 

qoladi. O’sha kun tunida Galiley   o’zi qurgan teleskopni birinchi marta osmonga 

qaratdi. U ilgarlari ko’rishni iloji bo’lmagan narsani ko’rdi. Oy, tog’lari va dalalar 

bilan  tuzilgan  bo’lib  yerga  hech  bo’lmasa  relyefi  bo’yicha  o’xshash  ekanligini 

birinchi  marta  Galileo  Galiley  tomonidan  aniqlangan.  Yupiter,  ajablangan 

Galileyning ko’ziga o’zining kichkina disk   va o’sha disk atrofida aylanayotgan 

to’rtda  yulduzlar  –  yo’ldoshlari  bilan  ko’rindi.  Kuzatuvlar  davomida  Venera 

kichkina oydek ko’rindi . U o’zining fazalarini almashtirardi bu esa uning quyosh 

atrofida  aylanishini  takidlardi.  Quyoshning  o’zida  (ko’zi  oldiga  qora  shisha 

qo’yib)    qora  dog’lar  borligi    ko’rindi,  shu  bilan    Aristotelning  “Samo  tegib 



 

bo’lmas beg’ubor” degan fikrini noto’g’riligini  isbotladi.  Bu dog’lar bir joydan 



ikkinchi  joyga  ko’chardi,  shundan  kelib  chiqib  u  Quyosh  o’z  o’qi  atrofida 

aylanish  haqida  to’g’ri  xulosa  qildi.  Qorong’u  tunlarda,  Galileyning  teleskop 

kuzatish maydoniga ko’pgina  ko’zga ko’rinmas yulduzlar  ko’rinar edi. Birinchi 

teleskopning  mukammal  emasligi  Galileyga  Saturn  aylanasini  ko’rishga  imkon 

bermadi.  Aylana  o’rnida  u  Saturning  ikki  tomonida    g’alati  narsalarni  ko’rdi. 

Galileyning ixtirolari teleskopik astronomiyaning boshlanishiga asos soldi.  Lekin 

uning,  Kopernik  fikrlarini  mutlaqo  aniq  deb  tan  olgan  teleskopi,  mukammal 

emasdi.  Galileyning  hayotlik  paytida  teleskoplarning  bir  nechta  turlari  uning 

teleskopi  o’rniga  keldi.  Yangi  qurilma  ixtirochisi  Iogan  Kepler  edi.  1611-yilda 

“Dioptrika”    traktatida  yangi,  ikki  do’ngalak  linzali  teleskopga  izoh  bergan. 

Keplerning  o’zi,  bo’lajak  astronom,  toeritekom  bo’lib  do’ngalak  linazali 

teleskopning  faqat  sxemasiga  izoh  berib  chegaralangan,  birinchi  bo’lib  esa  uni 

ko’rgan Sheyner,  Galileyning  qarshi  baxslovchisi  bo’lgan.  Galiley va Kepler 

teleskoplarining ishlash prinsipi va  sxemasini ko’rib chiqamiz. 




Download 3,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish