Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasbiy ta’lim fakultеti 4 bosqich tt-13-18 guruh talabasining

Texnologiya	Uzatish muhiti	Tezlik
Maksimal masofa
HDSL	O’ralgan mis simli juftlik	2 Mbit/s, Simmetrik uzatish	Mis sim diametriga Bog’liq holda 5 …8 km gacha
ADSL	O’ralgan mis simli juftlik	1 Mbit/s abonentdan va 7 Mbit/s abonentga, asimmetrik uzatish	Mis sim diametriga bog’liq holda 5 …8 km gacha
VDSL	O’ralgan mis simli juftlik	10 Mbit/s, Simmetrik uzatish	1,5 km gacha
PON	Tola	10 Mbit/s ma‘lumot lar uchun, 2 Mbit/s telefoniya uchun	20 km gacha
HFC	Tola va koaksial kabel	40 Mbit/s 100 … 500 gacha aboent guruhlarida oqim	450 … 500 m kuchaytirgich orasida (tarmoqlagichsiz)
Wi-Fi (versiya IEEE 802.11 a/b)	Efir	11/54 Mbit/s gacha	50 … 100 m
WiMAX (versiya IEEE 802.16- 2004)	Efir	70 Mbit/s gacha	3-5 km gacha – shaharda, 50 km gacha – ochiq joylarda

6- rasm. Kirish tarmog’i evolyusiyasi
Keyingi avlod abonent kirish tarmoqlarida qo’llaniladigan texnologiyalar, ularning ishlash prinsipi, afzalliklari va kamchiliklari

Kirish tarmog’ining resurslari asosida telekommunikatsiya infratuzilmasini amalga oshirish uchun NGN, turli shakldagi simli va simsiz texnologiyalardan foydalanishi mumkin, ulardan asosiylari quydagilar:

- raqamli abonent liniyalari xDSL (HDSL, ADSL, VDSL va x.k.);
- passiv optik tarmoqlar PON;
- gibrid koaksial tolali tarmoqlar (HFC), kabel modemlari;

Yo’ldoshli aloqa	Efir	6 Mbit /s gacha	cheklanmagan
IK-aloqa	Atmosferaning havo qatlami	1 … 1250 Mbit/s	500 m dan 3 km gacha
HomePNA (versiya 1.0)	O‗ralgan mis simli juftlik	1 Mbit/s	150 m
Ethernet/Fast Ethernet	Tola , O‗ralgan mis simli juftlik (kat.5)	10 … 100 Mbit/s	100 m (mis), 2 km gacha (ko‗p modli tola), 150 km gacha (bir modli tola)

- turli texnologiyalar asosidagi radio kirishlar (Wi-Fi, WiMAX, LMDS/MMDS, yo’ldoshli aloqa);
- simsiz optik aloqa;
Turli texnologiyalarning asosiy xususiyatlari
Ethernet/Fast Ethernet texnologiyalari.
Turli texnologiyalarning asosiy xususiyatlari 1- jadvalda keltirilgan.
1-jadvaldan ko’rinib turibdiki, tarmoqning zamonaviy uskunalari faqatgina magistralga mahalliy kirishni amalga oshirish uchun emas balki 100 Mbit/s gacha tezlik bilan 150 km gacha tarmoqlarni qurish uchun ham foydalaniladi.
Paketlarni kommutatsiyalashga asoslangan tarmoqning miqdoriy qiymati, kanallarni kommutatsiyalashga asoslangan an‘anaviy texnologiyalar asosidagi echimga qaraganda kam bo‗ladi. Bunda qurilgan tarmoqni ham telefon ham ma‘lumotlarni uzatish uchun foydalanish mumkin.
ShTTda ko’p juftli kabellar va QTTda havo zanjirlaridan foydalanishning uzoq davri o’z nihoyasiga etdi. Bugungi kunda aloqa operatorlari tarmoqni takomillashtirish qilish uchun turli texnologiyalardan foydalanmoqda. Foydalaniladigan muhit bo’yicha kirish texnologiyalarini tasniflash 7- rasmda keltirilgan . Tarmoqni takomillashtirishlash uchun ko’pgina yangi texnologiyalar ishlab chiqilgan, ammo UfTT operatorlarini ikki simli fizik zanjir bilan almashtirishga shoshilmaslik kerak.

7- rasm. Foydalaniladigan muhit bo’yicha kirish texnologiyalarini tasniflash
Yangi texnologiyalarni turli usulda tasniflash mumkin. Bunday usullardan biri texnologiyalarni ikki guruhga ajratishdir. Birinchi guruh, ikki simli fizik zanjirdan foydalanuvchi texnologiyalarni o’z ichiga oladi. Ikkinchi guruh texnologiyalarida bunday imkoniyat nazarda tutilmaydi. Yangi texnologiyalarni bunday tasniflash 8- rasmda ko’rsatilgan.
Birinchi guruhdagi texnologiyalar ikki nuqtai nazardan muhimdir.
Birinchidan ular NGN tarmog‗idagi bir qator yangi infokommunikatsiya xizmatlarini saqlashni ta‘minlaydi. Ikkinchidan bu texnologiyalar tarmoqni takomillashtirishlash xarajatlarini kamaytiradi.
xDSL guruhiga kiruvchi texnologiyalardan amaliy foydalanish masalalari, xorijiy texnik adabiyotlarda, shuningdek internet saytlarda juda keng muhokama qilingan.
FTTx texnologiyalari optik tolali kabelni ma‘lum x nuqtagacha etkazishni ko’rsatadi. Birinchi guruh texnologiyalari uchun FTTx echimlari manfaatli sanaladi. Tarmoqni qurishning bunday usuli iqtisodiy jihatdan foydali bo’ladi, qachonki x nuqtada raqamli kommutatsion stansiya konsentratori o’rnatilgan bo’lsa. Agar bir nechta foydalanuvchilarga keng polosali tarmoq zarur bo’lsa bunday imkoniyat FTTx va xDSL texnologiyalarini birlashtirib ta‘minlanadi.

8- rasm. Ikkita guruh bo’yicha yangi texnologiyalarni tasniflash.