Telekommunikatsiya texnologiyalari ” fakultеti 4 bosqich tt-12-18s guruh talabasining

Spektr bo‘yicha zichlashtirilgan tolali optik aloqa tizimlarida multiplekslash va demultiplekslash jarayonlari
— to‘lqin uzunligi bo‘yicha kanallar orasidagi masofa 20 nm dan kam bo'lmagan bir necha (4 tagacha) spektral kanallarni birlashtiruvchi multipleksorlar;
— spektral kanallar orasidagi masofa 0,4, . . . , 1,6 nm oraliqda yotgan hamda 4 tadan ko‘p — 8 ta, 16 ta, 32 ta va undan ko‘p sondagi kanallarni birlashtiruvchi multipleksorlar.
Hozirgi vaqtda qo‘llaniladigan spektr bo‘yicha zichlashtirilgan (WDM) optik aloqa tizimlarida alohida kanallar orasidagi chasto- taviy oraliq 100 GHz (0,8 nm) ni tashkil etadigan optik multipleks- lovchi va demultiplekslovchi qurilmalar eng keng qo‘llaniladi. .So‘nggi yillarda yaratilgan multiplekslovchi qurilmalar 50 Hz va undan kichik chastotaviy oraliqda joylashgan kanallarni uzatishni ta’minlash imkonini beradi. Zamonaviy multipleksorlar, asosan, yupqa pardali flltrlar va biroz kamroq darajada to‘lqin uzatkichli difraksiya panjaralari matritsalari hamda bregg panjaralari asosida tayyorlanadi.
Spektr bo‘yicha zichlashtirilgan optik aloqa tizimlarida kanallar joylashuvi zichhgini yanada oshirish, multiplekslovchi optik quril- malarga qo‘yiladigan talablarning qafiylashuvi jarayonida foydala- niladigan texnologiyalarning turi o‘zgarishi mumkin.
Quyida kanallarni to'lqin uzunligi bo‘yicha ajratish maqsadida cng ko‘p qo‘llaniladigan multiplekslovchi va demultiplekslovchi qurilmalarning tuzilishi va ish mexanizmlari haqida qisqacha to‘xtalib o‘tamiz.

Yupqa pardali filtrlar asosidagi optik multipleksorlar/ demultipleksorlar

Yupqa pardali filtrlar, awal ko‘rib o‘tilganidek, optik taglikka ustma-ust joylashtirilgan va sindirish ko‘rsatkichi har xil bo‘lgan shaffof dielektrik modaning bir necha qatlamlaridan tashkil topadi (9.2-rasm).

Sindirish ko‘rsatkichlarining farqi tufayli qatlamlar orasidagi har bir ajratuvchi chegarada tushayotgan yorug‘lik oqimining bir qismi orqaga qaytadi.
Qaytgan bu yorug‘lik to‘lqin uzunligiga bog‘liq ravishda interferensiya hodisasi tufayli tushayotgan yorug‘lik nurlanishini kuchaytiradi yoki susaytiradi.
Sindirish ko‘rsatkichi va har bir qatlam qalinligini tegishli tarzda tanlab olish yo‘li bilan to‘lqin uzunligining istalgan diapazonini