Telekommunikatsiya texnologiyalari ” fakultеti 4 bosqich tt-11-18 guruh talabasi

Difraksiya panjaralaridan foydalanishga asoslangan optik multipleksor/demultipleksorlar
Katta tezlikli DWDM turidagi spektr bo£yicha zichlashtirilgan tolali optik aloqa tizimlarida difraksiya fazaviy panjaralaridan foydalanishga asoslangan multipleksorlar keng ishlatiladi.
Bu turdagi multipleksorlarda difraksiya fazaviy panjarasi sifatida uning Maykelson esheloni deb atalgan xilidan foydalaniladi. Maykelson esheloni turli xil uzunlikdagi, bir-birining ustiga qat’iy tarzda parallel qilib joylashtirilgan shaffof plastinalardan iborat bo‘lib, bu plastina bir tomoni yassi, qarama-qarshi tomoni esa zinasimon tuzilishga ega bo‘lgan va zinalarining o'lchamlari bir xil bo'lgan prizmani tashkil etadi. Yorug'lik nurlari prizmadan o‘tib, mana shu zinalarda difraksiyalanadi. Difraksiyalanish burchagi to‘lqin uzunligiga bog'liq. Tolali optik tizimlarda Maykelson eshelonli plastina vazifasini planar yoki tolali to‘lqin uzatkichlar bajaradi. ■
Fazaviy panjaralardan foydalanishga asoslangan multiplek- sorlami to‘lqin uzatkichli spektral multipleksorlar (TUSM) yoki to‘lqin uzatkichli spektral tahlillagich (analizator)lar (TUST) deb ataladi. ' '
Maykelson eshelonining tolali to'lqin uzatkichli nusxasi tasvirlangan. Rasmdan ko'rinadiki, har bir yorug‘lik oqimi
to‘lqin uzatkichlarning barcha uchlariga tushishi kerak. Buning uchun yorug‘lik oqimini yig'uvchi (fokuslovchi) maxsus optik elementlardan foydalaniladi.
9.4-rasmda muitipleksorning tuzilishi ko‘rsatilgan. li, 12, . . . . Xn to'lqin uzunlikli alohida oqimlarning yig'indisidan iborat yorug‘lik oqimi yig‘uvchi elementga (1-plastinaga) tushadi va unda matritsa (Maykelson eshelonini) hosil qiluvchi to‘lqin uzatkichlarning barcha uchlarida energiya taqsimoti yuz beradi. Uning chiqishida yorug‘lik oqimi har birining to‘lqin uzunligi 1\, 12, .... Xn bo'lgan alohida oqimlarni tegishli tolalarning uchiga taqsimlovchi ikkinchi plastinaga tushadi. Barcha sanab o‘tilgan elementlar kvars taglikka joylashtiriladi.
Rasmdan ko‘rinadiki, bunday multipleksorda energetik yo‘qo- tishlar nurlanishni 1-va 2-to‘lqin uzatkich plastinalarga kiritish yoki ulardan chiqarishda (bu plastinalarning to'lqin uzatkichlar matritsasi bilan ulangan joyida) hamda matritsani tashkil etuvchi to‘lqin uzatkichlarning bukilgan joylarida ro‘y beradi.
Rasmdan va tolali optik multipleksor ish mexanizmining tavsifidan ko‘rinadiki, bu qurilma qaytarlik — o‘zaro almashuv- chanlik xossasiga ega, boshqacha aytilganida, bitta qurilmaning o‘zi h, h, . . . . h to'lqin uzunlikli fazoviy ajratilgan yorug‘lik oqimlarni bitta oqimga birlashtirish (multipleksor) yoki aksincha, bitta yorug‘lik oqimini tegishli to‘lqin uzunlikli alohida oqimlarga fazoviy ajratish (demultipieksor) vazifalarini bajarishi mumkin

Maykelson eshelonining tolali turi
WDM tizimlari uchun tolali optik multipleksorlar bir qator horijiy firmalar tomonidan ishlab chiqariladi. 9.1-jadvalda NEL firmasi (Yaponiya) tomonidan, 9.2-jadvalda esa ECI TELECOM Ltd PROPRIATY firmasi tomonidan ishlab chiqilgan multiplek- sorlarning asosiy texnik ko'rsatkichlari keltirilgan