Telekommunikatsiya injiniringi” kafedrasi B. A. Fayzullaev, B. K. Turumbetov, J. D. Xudayberganov

Sources elementlar paneli	8
Logic Gates elementlar paneli
2.	Basic elementlar paneli	9	Digital elementlar paneli
3.	Diodes elementlar paneli	10	Indicators elementlar paneli
4.	Transistors elementlar paneli	11	Controls elementlar paneli
5.	Analog ICs elementlar paneli	12	Miscellaneous elementlar paneli
6.	Mixed ICs elementlar paneli	13	Instruments elementlar paneli
7.	Digital ICs elementlar paneli	14	Analysis Graphs elementlar paneli

Mustaqil tayyorlanish uchun savollar

1. 
   Electronics Workbench dasturi qanday maqsadda qo’llaniladi?
   
2. 
   belgisi qanday amalni bajaradi?
   
3. 
   Electronics Workbench dasturining interfeysi nimalardan tashkil topgan?
   
4. 
   File menyusida qanday buyruqlar joylashgan?
   
5. 
   belgisi qanday vazifani bajaradi?
   
6. 
   Edit menyusida qanday buyruqlar keltirilgan?
   
7. 
   belgisi funksiyasi nimadan iborat?
   
8. 
   Circut menyusida qanday buyruqlar berilgan?
   
9. 
   belgisi qanday maqsadda qo’llaniladi?
   
10. 
    Analysis menyusi qanday buyruqlardan tashkil topgan?
    
11. 
    belgisi vazifasi nimadan iborat?
    
12. 
    Window menyusi qanday buyruqlar asosida tuzilgan?
    
13. 
    Help menyusi qanday buyruqlardan iborat?
    

2-Laboratoriya ishi. HAM va YOKI mantiqiy elementlarni tadqiq etish

Laboratoriya ishining maqsadi. HAM va YOKI mantiqiy elementlarini tadqiq etish. Sxemada belgilanishi. Rostlik jadvali. HAM va YOKI MElari yordamida 2YOKI-EMAS ME va n-YOKI ME larini yasashni o‘rganish.


Laboratoriya ishi topshirig‘i.
2.1. HAM va YOKI mantiqiy elementlarini sxemada belgilanishi o‘rganish.
2.2. HAM va YOKI mantiqiy elementlarini rostlik jadvalini tuzish.
2.3. Berilgan funksiyani sxemasini HAM va YOKI MElari yordamida yasash.


Uslubiy ko‘rsatmalar


HAM mantiqiy elementi. 2.1-rasmga asosan, x va y kalitlari ketma-ket ulangan hamda P va Q nuqtalarini birlashtiradi.

2.1-rasm. x va y o‘zgaruvchilarining ketma-ket ulanishi.

Kalitlar holati 2ta A va B Bul o‘zgaruvchilari yordamida ifodalangan bo‘lsin. Agarda x kalit ochiq bo‘lsa, unda A=0 bo‘ladi, agar yopiq bo‘lsa, u holda A=1 bo‘ladi. SHu tarzda y kalitning ochiq yoki yopiq holatida B=0 yoki B=1 bo‘ladi. Bitta kalit qo‘llanilgan holatdagidek PQ ulanish holati f Bul o‘zgaruvchisi yordamida ifodalanadi. Uning qiymati P va Q nuqtalari orasida ulanishning mavjudligiga bog‘liq.

Ko‘rilayotgan holatda A va B o‘zgaruvchilari qiymatining 4ta kombinatsiyasi mavjud. Ularning rostlik jadvali 2.1-jadvalda keltirilgan. Masalan, agar x va y kalitlar ochiq bo‘lsa, u holda A=0 va B=0 bo‘ladi hamda P va Q nuqtalari orasida ulanish mavjud emas. SHu tariqa f=0 bo‘ladi. Boshqa tomondan, agarda x va y kalitlar yopiq bo‘lsa, u holda A=1 va B=1 bo‘ladi.

2.1-jadval.

A	B	f
0	0	0
0	1	0
1	0	0
1	1	1

2.1-jadvalda ko‘rsatilgan rostlik jadvali HAM funksiyasining rostlik jadvali hisoblanadi. Ayrim hollarda uni Bul ko‘paytirish funksiyasi deb ataydi va f=A·B algebraik ko‘rinishda yoziladi. Bu erda « · » belgisi HAM tarzda interpretatsiyalanadi. Odatda nuqta belgisi yozilmaydi va tenglama f=AB ko‘rinishda yoziladi. Bul ko‘paytirishining qoidasi ikkilik ko‘paytirish qoidasi bilan mos keladi. Ular 2.2-rasmda keltirilgan.

2.2-jadval. Ikkilik ko‘paytirish qoidasi.

Raqamli tizimlarda HAM funksiyasi HAM elementi deb ataluvchi elektron sxema yordamida amalga oshiriladi. 2.2-rasmda HAM elementining belgilanishi ko‘rsatilgan. Bu elementning chiqishida mantiqiy «1»ga ega bo‘lamiz, agarda uning 2ta kirishining qiymati mantiqiy «1» bo‘lsa. Barcha boshqa kirishlar kombinatsiyasida f funksiyasining qiymati mantiqiy «0» bo‘ladi.

2.2-rasm. HAM elementining belgilanishi.

Quyida HAM funksiyasiga tegishli ayniyatlar keltirilgan:

1. A * Ā = 0;

2. ;
3. A * A = A;
4. A * 0 = 0;
5. A * 1 = A;
6. A * V = V * A;
7. A * (V * S) = (A * V) * S.

Bu erda 1-3 ayniyatlar idempotentlik teoremasi; 4-5 ayniyatlar birlashtirish teoremasi; 6 ayniyat o‘rin almashtirish teoremasi; 7 ayniyat terish yoki guruhlashtirish teoremasi hisoblanadi.