Telekommunikatsiya injiniringi” kafedrasi 4-bosqich tt 12-19 (s) Norbutayev Muhammadalining Mustaqil ishi Mavzu

6. Material dispersiyasi

Material dispersiyasi to ‘lqin uzunligini tola materialining sindirish ko‘rsatkichiga bog’liqligi bilan aniqlanadi. Natijada tola materiali orqali har xil to ‘lqin uzunliklari turli tezliklarda uzatiladi. Optik tola, asosan, kvars shishasidan (SiO₂) ishlab chiqariladi. Har bir to‘lqin tola materialidan turli tezliklarda uzatiladi. 1- shaffoflik oynasida katta to‘lqin uzunliklari katta tezlikda, qisqa

to‘lqin uzunliklari kichik tezliklarda uzatiladi. Masalan; 865 nm to‘lqin uzunligi 835 nm ga nisbatan katta tezlikda uzatiladi. shunga teskari 3 — shaffoflik oynasida qisqa to‘lqin uzunliklari katta tezlikda, uzun to‘lqin uzunliklari nisbatan kichik tezlikda uzatiladi. Masalan, 1535 nm to‘lqin uzunligi 1560 nm ga qaraganda tezroq uzatiladi. 2—shaffoflik oynasining 1310 nm to‘lqin uzunligi nol dispersiyali to‘lqin uzunligi deyiladi. Chunki 1310 nm to‘lqin uzunligida kvars shishasini sindirish ko‘rsatkichi minimal.
Material dispersiyasi bir modali optik tolalarda dispersiyaning asosiy tashkil etuvchisi hisoblanadi. Uzatish tizimlarining tezliklari oshgan sari bitlar orasidagi interval kamayadi, natijada dispersiya oshadi.

3. 
   Optik aloqa tizimlarida qo’llaniladigan yorug’lik manbalari
   

TOATning tuzilish sxemasi (1.5-rasm) ham OATga xos standart qurilmalardan iborat.
Faqatgina optik signallarning tarqalishini ta’minlash uchun uzatish muhiti sifatida optik kabel tolasi ishlatiladi.
TOATning tuzilish sxemasi tarkibiga quyidagilar kiradi [4]:
KHQU — kanal hosil qiluvchi uskuna;
MvQ — muvofiqlashtiruvchi qurilma;
OUz — optik uzatkich;
ONM — optik nurlanish manbayi;
MQ — moslashtiruvchi qurilma;
UzOM — uzatuvchi optik rnodul;
OT - optik tola; OR - optik retranslyator;
OQq — optik qabul qilgich;
QqOM — qabul qiluvchi optik modul;
ONQq — optik nurlanish qabul qilgichi.
TOATda signallar optik tola orqali yo‘naltirilganligi uchun ularda OOATga xos kamchiliklar mavjud emas.
Shuning uchun telekommunikatsiya tarmoqlarida, asosan, TOATdan foydalaniladi. Keyingi bo‘limlarda TOAT haqida bayon etiladi.

4.