Tekshiruvchi: Mirazimova Gulnora Xasanovna Mavzu: Sinxron raqamli iyerarxiya va topologiyalari

Konsentrator funksiyasini bajaruvchi yulduzcha topologiyasi.
1.10.4. “Xalqa” topologiyasi Xalqa topologiyasining yeng ajoyib xususiyatlaridan biri tarmoq ishdan chiqganida o‘z-o‘zini tiklash qobiliyatidir.
Bu topologiyaning asosiy afzalligi, 1+1 turdagi himoyani oson amalga oshiradi. Bunday himoyani oson amalga oshirishning sababi sinxron mulpleksorlardagi (SMUX) “sharq-g‘arb” deb nomlanadigan va qarama-qarshi yo‘nalishdagi ikkita xalqa oqimini hosil qiladigan ikki juft (asosiy va zaxira) chiqish optik agregatlarning mavjudligidadir (1.13.-rasm)

2.6-rasm. ( Nuqta-nuqta va xalqali SDH tarmog‘i).
Demak, SDH tarmoqlarini loyihalashtirishda, transport tarmoqlarining tuzilishi yuqorida ko‘rib chiqilgan topologiyali tarmoqlarning alohida bir yelmenti sifatida tashkil qilinadi. Odatda xalqa topologiyasi yoy “nuqta-nuqta” yoki “ketma-ket liniya zanjiri” topologiyalari bilan birgalikda qo‘llaniladi. Misol tariqasida “nuqta-nuqta” va “xalqa” arxitekturasi keltirilgan. Rasmdan ko‘rinib turibdiki, bu tarmoqni qurish uchun ikkita “xalqa” va “ketma-ket liniya zanjiri” topologiyalari qo‘llanilgan.

SDH tarmoqlarining arxitekturasida eng ko‘p qo‘llaniladigan “Xalqa-xalqa” topologiyalardir. Bunday ulanishlarda xalqalar bir xil yoki SDH iyerarxiyasining turli sathlarida bo‘lishi mumkin. 1.15-rasmda STM-1 ning interfeys kartalari yordamida STM-4 sathidagi ikki xalqaning ulanishi ko‘rsatilgan.

1.15-rasm. Interfeys portlari yordamidagi bir satxda (STM-4) joylashgan ikki xalqa orasidagi aloqaning sxemasi
1.10.5. Yacheykali topologiya
Xalqali topologiyani kirish/chiqishli mulpleksorlar tashkil yetsa, yacheykali topologiyaning markazi va uning yelmentlari vazifasini operatsion ulovchi apparatura (OUA)lar tashkil yetadi (1.16-rasm).

1.16-rasm Yacheykali topologiya. OUAlar o‘ziga tushgan axboratli kirishlarni, VC-3 , VC-4 virtual konteynerlarning marshrut sarlavhalarini mos yo‘nalishi bo‘yicha taqsimlaydi. Bunday variantga yega bo‘lgan topologiyaning afzalligi shuki, har bir yo‘nalishda o‘zining yuklamasi va uzatish tezligi nazarda tutiladi. Bundan tashqari,biror yoki bir necha yo‘nalishda uzilish ro‘y bergan taqdirda ham mos keluvchi punktlar orasida aloqa uzilmaydi. Yacheykali tuzilishga yega bo‘lgan topologiyada aloqa qancha katta bo‘lsa, yacheykali apparaturalarda ishonchlilik shuncha yuqori bo‘ladi.

Xulosa
Mazkur mustaqil ishni bajarish mobaynida men Telekummunikatsiyada ma’lumotlarni uzatish taarmoqlarida ishlash, ma;lumotlarni transport sathida uzatishning SDH raqamli ierarxiyasini u’rgandik. Ya’ni SDH asosiy elementi multipleksor haqida ma’lumotlar oldim va SDH tarmoqlarining tipik topologiyalarini aks ettirish, bu erda zanjir yoki uzuk shaklida aniq zaxira mavjud bo'lib, ular orqali kirish oqimi tarmoq kirishidan kirish / chiqish portlari orqali tarmoq foydalanuvchilaridan olishni o’rgandim. SDH tarmog’ni hosil qilishdan asosiy maqsad (uning birnechta asosiy maqsadlarini) va SDH ning PDH ga nisbatan afzalligini, tarmoqning soddaligi, tarmoqning ishonchliligi va o’zini qayta tiklashi, moslashuvchan tarmoq boshqaruvi, quvvatni oshirishning soddaligi haqidagi ma’lumotlarni bilib oldim. SDH ga o’tishdan maqsad va uning xususiyatlari haqidagi ma’lumotlar ham shu mustaqil ishda aks etgan. SDH tarmog’ining bazaviy arxitektura tuzilmalari, uning bazaviy topologiyalari turlari, ya’ni “Nuqta – nuqta” topologiyasi, ”Zanjir” topologiyasi va uning xususiyatlari, Konsentrator funksiyasini bajaruvchi yulduzcha topologiyasi va u haqidagi asosiy tushunchalar ham berilib o’tilgan bo’lib, mana shularning barchasini mazkur mustaqil ishni bajarish mobaynida o’rganib oldim.
Yana shuni aytish joyizki, Toshkent shahri SDH tarmog’idan foydalanib bu Shahar bo’ylab Konsentrator funksiyasini bajaruvchi yulduzcha topologiyasi ko’rinishida joylashganligini bilib olishimiz mumkin.