Tekshirdim” O`quv-tarbiyaviy ishlar bo`yicha director o`rinbosari Berdinov N. X. “ ” 014 -yil “B sinf 2014 -yil “V sinf 2014 -yil Mavzu: Muqaddima Dars maqsadi

Darsda fodalaniladigan texnologiya: An`anaviy ta`lim texnologiyasi, “Klaster” metodi.

Darsda foydalanilgan jihozlar: Tirik o`simliklar, gerbariylar, hayvon, zamburug`lar va tueli o`simliklar aks etgan jadvallar.

Dars vaqt taqsimoti rejasi:

Tashkiliy qism	5 daqiqa
Uyga vazifani tekshirish va o`tgan mavzuni mustahkamlash.	8-10 daqiqa
Yangi mavzuni yoritish.	10-15 daqiqa
O`tilgan mavzuni mustahkamlash.	8-10 daqiqa
Darsni yakunlash va uygavazifa berish.	5 daqiqa

Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy qism
   
2. 
   O`tilgan mavzuni takrorlash: O`quvchilarning o`simliklar tuzilishi, ahamiyati haqidagi bilimlarini faollashtirish.
   
3. 
   O`quvchilar faolliyatini yangi mavzuni o`rganishga tayyorlash.
   
4. 
   Yangi mavzuno o`rganish.
   

Dars uchun berilgan metod va ko`rgazmali qurollar hamda vositalar yordamida yangi mavzu yoritiladi.

Shakli о'zgargan yer osti novdalar muhim biologik ahami-yatga ega. Ular o'simliklarni noqulay tashqi muhitdan saqlaydi, o'zida ko'p miqdorda oziq moddalar to'playdi va ular vegetativ yo'l bilan ko'payishi uchun xizmat qiladi.

Shakli о'zgargan yer osti novdalar tuproq orasida shakllanadi va ularda novdalardagi singari kurtaklar hosil bo'ladi. Bunday novdalarga piyozbosh, tugunak va ildizpoyalar kiradi.

O'simliklar bargida boradigan murakkab biologik jarayonlar natijasida organik (oziq) moddalar hosil bo'ladi va ular turli organlarda to'planadi. Bu moddalar o'simliklarning o'sishi va rivojlanishi uchun sarflanadi. Oziq moddalar, asosan, o'simliklarning yer usti va yer ostidagi organlarida to'planadi. Odatda, bunday organlar o'ziga xos shaklda bo'ladi. Shakli о'zgargan yer osti novdali о'simliklarga bosh piyoz, sarimsoq piyoz, anzur piyoz, lola va boychechak kabilar kiradi.

Tuproq orasida piyoz hosil qiladigan о'simliklarga piyozboshli o'simlik deyiladi.

Bosh piyozning piyozini hammamiz yaxshi bilamiz. U kurtak singari, tashqi tomondan quruq qobiq bilan o'ralgan, bu qobiq uni yozda issiqdan va qishda sovuqdan saqlaydi. Agar u uzunasiga kesib qaralsa, tubida qisqargan kalta poyacha borligini ko'rish mumkin. Piyozning tubidagi kalta poyacha asosidan pastga qarab qo'shimcha mayda ildizlar, yuqoriga qarab esa seret barglar, gulbandlar o'sib chiqadi, ular o'rtasida esa kurtaklar joylashadi. Piyozning ana shu seret barglari shakli о'zgargan barglar bo'lib, ularning hujayralarida oziq moddalar to'planadi. Vaqt o'tishi bilan gulbandning uchida to'pgul paydo bo'ladi. Demak, piyozbosh shakli o'zgargan yer osti novdadir.

Ekiladigan piyoz inson hayotida muhim ahamiyatga ega. Uning tarkibida shakarlar, darmondorilar va kasallik qo'z-g'atuvchi mikroblarni qiruvchi moddalar ko'pligi tufayli u bevosita iste'mol qilinadi va undan turli taomlar tayyorlashda foydalaniladi.

O'rta Osiyoda, xususan, O'zbekistonning tog'li rayonlarida yovvoyi piyozning juda ko'p turlari o'sadi. Ulardan ayrimlari O'zbekiston Respublikasining «Qizil kitobi»ga kiritilgan. Ekma piyoz navlari ana shu yovvoyi piyozlardan kelib chiqqan. Shuning uchun tabiat qo'yniga chiqqanda muhofazaga olingan piyoz-boshli o'simliklarni ehtiyot

qilishni unutmang.

Yuqorida qayd qilingan lola kabi o'simliklar ham piyozlarga o'xshab tuzilgan (42-rasm).

Shunday qilib, bosh piyoz shakli o'zgargan yer osti nov-dadan iborat. Unda kurtaklar tiadi va u vegetativ yo'l bilan joylashadi, oziq moddalar to'j ко'payish uchun xizmat qiladi.

5. 
   Yangi mavzuni mustahkamlash.
   
6. 
   O`quvchilarni baholash.
   
7. 
   Uyga vazifa berish: Mavzuga oid savol topshiriqlarni bajaribkelish va mavzuni o`qib kelish.
   

^5 “A” sinf	^____ ____ 2014 - yil	^“Tekshirdim” ^O`quv-tarbiyaviy ishlar bo`yicha director o`rinbosari ^_______Berdinov N. X. “__” ____ 2014 -yil
^5 “B sinf	^____ ____ 2014 -yil
^5 “V sinf	^____ ____ 2014 -yil

^{Mavzu: TUGUNAK VA ILDIZPOYALAR}