Tekshirdim” 14-maktab O’ibdo’

I. Tashkiliy davr

1. 
   Salomlshish;
   
2. 
   Davomatni aniqlash.
   

II. Takrorlash

1. 
   Menyu nima va ularning qanday turlari mavjud?
   
2. 
   Windows OS da foydalanuvchi necha turdagi menyu bilan ishlashi mumkin?
   
3. 
   Kontekst-menyu ochilishini amalda ko’rsating.
   
4. 
   Menyu bandlarida qanday shartli belgilar qo’llaniladi va ularning vazifalari qanday?
   
5. 
   Qism menyular haqida so’zlab bering.
   
6. 
   Sozlash bandining qanday qism menyulari bor?
   
7. 
   Bosh menyuning Hujjatlar bo’limi haqida ma’lumot bering.
   
8. 
   Bosh menyuning Qidirish va Ma’lumot bandlarining vazifasini tushuntirib bering.
   

III. Yangi mavzuni o`rganish

Avval aytilganidek, Windows ish stoli ko’rinishi Bosh menyu ko’rinishini tanlanishiga bog’liq bo’ladi. Bosh menyuning “Klassik bosh menyu” ko’rinishi tanlanganda Windows muhitining ish stolida quyidagilar aks etib turadi:

“Mening kompyuterim” – bu sistema katalogi (qisqacha, katalog) orqali ushbu kompyuterdagi disklar, fayllar va papkalar bilan ishlash va ularni boshqarish, ularning hajmi va xossalarini bilib olish, printerlarni o’rnatish va sozlash, dasturlarni o’rnatish va boshqa ishlarni bajarish mumkin;

“Mening hujjatlarim” – bu papkada MS Office paketi, Paint, Bloknot kabi dasturlarda tayyorlangan (foydalanuvchi) fayllari joylashgan bo’ladi;

“Internet Explorer” – web-brauzer piktogrammasi bo’lib, u Internet tarmog’idan foydalanish, kompyuterdagi web-sahifalar bilan ishlash imkonini beradi;

“Тarmoq muhiti” (Сетевое окружение) – bu piktogramma yordamida lokal kompyuter tarmog’iga ulangan kompyuterlar ro’yxati, nomi, tarmoqdagi o’rnini ko’rish, va umuman, lokal kompyuter tarmog’idan foydalanish imkonini beruvchi bo’limlar bilan ishlash mumkin;

“Savatcha” – vinchesterdan foydalanuvchi tomonidan bexosdan yoki ataylab o’chirilgan fayllar va papkalar vaqtincha joylashadigan maxsus katalog bo’lib, zaruratga qarab bu ma’lumotlarni tiklash yoki vinchesterdan butunlay o’chirish mumkin.

“Mening kompyuterim” katalogini qobiq-dastur deb atash to’g’ri bo’ladi. Chunki, birinchidan boshqa papkalar kabi bu katalog biror qattiq disk ro’yxatidan o’tgan emas, ikkinchidan, bu katalogda aks etgan Windows elementlari yordamida shu kompyuterdagi ixtiyoriy papka, dastur yoki faylga borish va ochish mumkin. Shu sababli Windowsning boshqa papkalaridan farqlash maqsadida katalog deb atayveramiz.

“Mening kompyuterim” katalogi interfeysida quyidagilar aks etgan:

Sarlavha satri	Menyu satri	Uskunalar paneli
Adres satri	Boshqaruv sohasi	Obyektlar sohasi

Windows oynasining Sarlavha satri, Menyu satri, Uskunalar paneli kabi elementlari bilan Kalkulyator, Bloknot, MS Word kabi dasturlar orqali tanishsiz.

“Mening kompyuterim” katalogining menyular satri quyidagi menyulardan iborat:

Fayl

Tahrir

Ko’rinish

Tanlanganlar

Servis

Ma’lumot

Bu menyular Siz bilgan dasturlarning shu nomli menyularidan farq qiladi, ya’ni masalan, Fayl menyusi belgilangan obyektlar bilan bajarish mumkin bo’lgan quyidagi bo’lim va amallardan iborat:

“Mening kompyuterim” katalogi uskunalar paneli ishlash uchun qulay imkoniyatlar beradigan quyidagi uskunalardan iboratligini ko’rish mumkin:

– shu oynada ochilgan katalogdan avval ochilgan katalog yoki kataloglarga qaytish;

– shu oynada ochilgan katalogdan keyin ochilgan katalog yoki kataloglarga o’tish;

– bir pog’ona yuqori katalogga o’tish;

– joriy katalogdan faylni izlash;

– joriy katalog ichidagi papkalarning iyerarxik tuzilmasini ochish;

– joriy katalogda elementlarning tasvirlanish ko’rinishini tanlash.

A dres satri Windowsning eng asosiy obyektlariga tez o’tish uchun xizmat qiladi. Buning uchun satrning o’ng tomonidagi “  “ belgisini va ochilgan ro’yxatdan (o’ngdagi rasm) kerakli obyektni tanlash yetarli.

Boshqaruv sohasi quyidagi bo’limlardan iborat:

Sistema vazifalarini, ya’ni kompyuter va uning qurilmalari vazifalarini sozlash bo’limi;

Boshqa joylar, ya’ni “Tarmoq muhiti”, “Mening hujjatlarim”, “Umumiy hujjatlar” va Boshqaruv panelini tez ochish bo’limi;

To’liq axborot, ya’ni fayl hajmi va turi, tanlangan obyektga xos boshqa ma’lumotlarni aks ettirish bo’limi.

Obyektlar sohasi kompyuterda saqlanayotgan fayllar, qattiq disk va olib qo’yiladigan axborot tashuvchi vositalar bo’limlardan iborat.

“Mening kompyuterim” katalogi yordamida ochilgan biror papkada kontekst-menyu yordamida ochish, qayta nomlash, yangi papka yoki matn hosil qilish kabi amallarni bajarish mumkin. Masalan:

biror papka ichida yangi papka hosil qilish uchun shu papka ning bo’sh joyida sichqoncha-ning o’ng tugmasi bosiladi. Ekranda aks etgan kontekst-menyudan Hosil qilish (Создать) bo‘limi, undan esa yordamida bo‘limi tanlanadi va sichqonchaning chap tugmachasi bir marta bosiladi. Natijada ish maydonida Yangi papka (Новая папка) nomli papka hosil bo‘ladi.

biror papka (katalog) yoki faylni o’chirish uchun u avval tanlanadi va Delete klavishi bosiladi. O’chirish buyrug’i qayta tasdiqlaganidan keyin bu obyekt nomi ro’yxatdan o’chiriladi, o’zi esa Savatchaga jo’natiladi.

papka (katalog) ni yangi joyga ko’chirish uchun u avval tanlanadi va Ctrl+X klavishlar juftligi bosiladi yoki kontekst-menyudan Kesib olish (Вырезать) bo’limi tanlanadi. So’ngra katalogni ko’chirish kerak bo’lgan joyga o’tib, Shift+Insert klavishlar juftligi bosiladi yoki kontekst-menyudan Joylashtirish (Вставить) bo’limi tanlanadi. Shu kabi bir yoki bir nechta faylni kerakli joyga ko’chirish mumkin.

Shuni ta’kidlash joizki, “Mening kompyuterim” katalogi yordamida biror obyekt ochiladigan bo’lsa, u holda Boshqaruv va Obyektlar sohasi shu obyektga mos o’zgaradi. Masalan, Boshqaruv sohasida:

“Задачи для файлов и папок” – har bir katalogda yangi papka hosil qilish, Internetda chop etish, barchaga ijozat berish, shuningdek, belgilangan papka yoki fayllarni nusxalash,o’chirish, qayta nomlash kabi boshqa oddiy amallarni tavsiya qiladi.

“Другие места” – yuqori yoki quyi pog’onada joylashgan papkalari bilan yoki ushbu papka bilan qandaydir aloqador bo’lgan boshqa papkalarni ko’rsatuvchi ro’yhatga ega bo’ladi.

“Подробно” – papka va fayllar haqida qo’shimcha, odatda ularning o’lchami va hosil qilingan sanasidan iborat ma’lumotlarni taqdim etadi. Lekin fayl turiga qarab, eskizi, muallifi, tasvirning chiziqli o’lchami yoki boshqa qismlari ham ko’rsatilishi mumkin.