Технологик машина ва жихозлар ” к а ф е драси

Назорат саволлари

1.Фаннинг мохияти нимада? 2.Автоматика фани нимани ўргатади?
3.Автоматика фанинг ахамияти нимада? 4.Фаннинг асосчиси ким?
5.Фаннинг асосий хусусиятларига нима дея оласиз?
6.Фаннинг ривожига куп хисса қўшган олимлар кимлар?

Мавзу-2: АВТОМАТИК БОШҚАРИШ СИСТЕМАЛАРИ.

Режа: 1.Асосий тушунчалар.
2.Таъсирлар ва сигналлар.
3.АБСни функционал элементлари.
1.Асосий тушунчалар.
Бошқарилувчи объект (ростланувчи объект) – бу шундай қурилмаки, уни талаб қилинган иш режими ташқаридан махсус ташкил этилган бошқарувчи таъсирлар орқали ушлаб турилади.
Бошқариш – бошқарилувчи объектни талаб қилинган иш режимини таъминловчи бошқарувчи таъсирлар хосил қилишдир.
Ростлаш – бошқаришни бир кўриниши бўлиб, у бошқарилувчи объектни чиқиш миқдорини маълум қийматини ушлаб туришдир.
Автоматик бошқариш – бу одам иштирокисиз бошқариш демакдир.
Бошқарувчи қурилма – (автоматик бошқариш қурилмаси) бу белгиланган иш режимини таъминлаш учун бошқарилувчи объектга таъсир кўрсатувчи қурилма.
Автоматик система – АС (АБС, АРС) – ўзаро таъсирланувчи бошқарилувчи объект ва бошқарувчи қурилма йигиндиси.
2.Таъсирлар ва сигналлар.
Ташқи таъсир – ташқи мухитни автоматик системага таъсири.
Ички таъсир – автоматик системани бир қисмини бошқа қисмига таъсири.
Бошқарувчи таъсир (U, u)–бошқарувчи қурилмани бошқарилувчи объектга таъсири.
Назорат таъсири – бошқарилувчи объектни бошқарувчи объектга таъсири.
Топшириқ таъсири (Х ,х) – автоматик системани киришига режалаштирилган таъсирни характерловчи катталик.
Чиқиш (бошкарилувчи, ростланувчи) координатлари (У, у) – ростланувчи объект холатини белгиловчи катталиклар.
Қузгатувчи таъсирлар (помехи) – F, f, N ,n – автоматик системани ташқи мухит билан ўзаро таъсири натижасида хосил бўлиб, чиқиш координаталарини режасиз ўзгаришига олиб келадиган таъсирлар.


Чиқиш координатларини белгиланган миқдори (У_б, у_б) – талаб қилинган иш режими орқали аниқланган катталик миқдори.
Чиқиш координатини хақиқий қиймати – бошқарилувчи объект хақиқий холатини белгиловчи чиқиш катталигини миқдори.
Бошқариш хатолиги (Z, z) – автоматик система чиқиш координатини белгиланган хамда хақиқий қийматлари орасидаги фарқ (Z=У_б-У_х).