Техник конструкциялаш ва моделлаш

3. Rezina materialining turlari. 
Umumiy turlarga mo‘ljallangan rezinalarni suvda kislota va ishqorlarning 
kuchsiz  eritmalarida  havoda  (50-
18°S)  muxitda  ishlatilishi  mumkin  .  Bunday  rezinalardan  mashina  shinalari  , 
transportlar lentalari , kabellarning izolyatsiyalari va turli buyumlar tayyorlanadi. Misollar: NK, natriy - butadionli 
sintetik  kauchek(SKB),  Butadion 
–  stirolnыy  (SKS-30,SKS-Za),  butadion-metilstrolnыy  (SK  MS30).  Maxsus 
vazifalarga  mo‘ljallangan  rezinalar  o‘z  navbatida  moy  benzinga  issiq  va  sovuqqa  chidamli  elektroizolyatsiyali 
gazlarga va suyuqliklarga chidamli bo‘lgan turlarga bo‘linadi . Bundan tashqari maxsus rezina turiga armaturali 
rezinalar  ham  kiradi. 
Maxsus  vazifalarga  mo‘ljallangan  rezinalar  quyidagi  Ye7  benzinga  chidamli  turlarga 
bulinadi.  Natriy  (polixloroprenoviy  kauchek),  butadion  nitriln
ыy  (SKN-18,SKN-26,SKN-40)  sovuqqa  chidamli. 
Butadionli  (SKBM)  butadion  stiorolniy  SKS-Yu.SKSM-10  sovuqqa  chidamli  shinalar,  transportyorlar, 
issiqbardosh silikov
ыy SKT). Butadion nitrilniy (SKN - 40) elastikligi yuqori. Polizopronovыy kapron NK baland 
va past temperaturada , agressiv muxitda va boshqa amaliy ishlarda kauchekning o‘zi toza xolda ishlatilmaydi . 
Yuqori  fizik-
mexanik  xossasiga  ega  bo‘lishi  uchun  rezina  turiga  igrediyentlar  deb  ataluvchi  narsalar  solinadi 
bular quyidagilardir.  
A..Vulkanizatsiya  (qattiqlashtiriladi)gan  Rezinani  shishiradigan  narsalarni  eng  asosiysi  bu  oltingugurtdir. 
Bu  ma’lum  temperaturada  oltingugurt  atomlari  kauchukni  molekulalari  bilan  reaksiyaga  kirishib,  kimyoviy 
bog‘lanish xosil qiladi. Xozir 93% rezinka oltingugurt bilan qattiqlashtiriladi. Agarda 1 - 35% bo‘lsa -  yumshoq, 
25-20% yarimqattiq, 30 -50% qattiq 
rezina xosil bo‘ladi.  
B.  Qattiqlashtirish  (vulkanizatsiya) 
–  tezlashtirgich.  Bular  organik  va  noorganik  bo‘ladi.  Organik  -  metal 
oksidlari.  Noorganik  -  oletaks,  koptaks,  sogtaks. 
V.To‘ldirgichlar.  Bular  aktiv  va  aktivmas  bo‘ladi.  Aktivlarga  - 
kaolin, po
roshokli qo‘shimchalar. Aktivmasga melchalk kiradi.  
G.Plastifikatorlar  -  bular  plastikligini  oshiradi.  Charchashga  karshi  moddalar.  Bunday  materiallar 
rezinaning tez ishdan chiqishiga qarshilik qo‘rsatadi. Bunday materiallar turlariga neoden  

---

179 
 
D (fenilbetanaftilimin) va 
aldol (aldalal’ fanaftimin) kabi murakkab moddalar kiradi. Bo‘yoqlar rezinasining 
fizik va mexanik xossalarini  yaxshilash bilan  birgalikda ularga rang  beradi. Bulardan  biri  Saja  bo‘ladi, shuning 
uchun rezinka ko‘pi qora rangda bo‘ladi. Oq va boshqa rangli rezinka olish uchun aloxida bo‘yoqlar solinadi.