Техник конструкциялаш ва моделлаш

2.Texnologik xaritalar tayyorlash, chizish  
Har  qanday  buyumni  yasash  uchun  uning  tegishli  chizmasi  va  texnologik  jarayonning 
asosini  tashkil  qiladigan  texnologik  kartasi  bo`lishi  shart.  Texnologik  jarayon  deganda  umuman 
ishlab chiqarish jarayonining bir qismi tushuniladiki, unda zagotovkani tayyor detalga (buyumga) 
aylantiriladi.  
Texnologik  jarayon  o`z  navbatida  texnologik  mehnat  operatsiyalariga  bo`linadi.  Har  bir 
texnologik  operatsiya  texnologik  jarayonning  tugal  bir  qismi  bo`lib,  ularda  bir  ish  o`rnida  va 
asbobni  almashtirmay,  masalan,  kesish,  egovlash,  parmalash,  parchinlash,  kavsharlash  kabi  biror 
ish  bajariladi.  Shuningdek,  texnologik  operatsiya  ham  texnologik  jarayonning  yanada  kichik 
elementlariga  texnologik  o`tishlarga  bo`linadi.  Bular  texnologik  operatsiyaning  tugal  qismlaridan 
iborat  bo`lib,  foydalaniladigan  asbobning  va  ishlov  beriladigan  sirtning  doimo  bir  xilligi  bilan 
xarakterlanadi.  Masalan,  sirtni  egovlash,  ichki  qiyshiq  chiziqli  sirtni  egovlash,  tashqi  qiyshiq 
chiziqli sirtni egovlash va hokazo.  
Texnologik  jarayonning  yuqorida  aytilgan  har  bir  elementini  bajarish  tegishli  mehnat 
usullaridan foydalanishni taqozo etadi. Mehnat usullari o`quvchining ish o`rnidagi turish holatlari, 
asboblarni ushlashi va bajaradigan mehnat harakatlari bilan bog`liqdir.  
Sizlar  hozirgacha  o`zingiz  yasagan  buyumlarning  taysr  oddiy  texnologik  kartalaridan 
foydalanib  keldingiz.  Bu  mashgulotda  esa  ancha  murakkab  texnologik  kartani  o`rganasiz.  Unda 
quyidagi  bulimlar  bor:  1-  operatsiya  va  o`tishlarning  nomlari;  2-  ishlov  berishning  eyokizi,  3- 
foydalaniladigan asboblar; 4-  qo`llanadigan moslamalar. 8-jadvalda o`zingiz oldingi  mashgulotda 
chizmasini ishlab chiqqan detalni  - eshik lo`kidonidagi sterjen qotirgichini yasashning texnologik 
kartasi bernlgan. Sizlar esa ana shu buyumdagi boshqa detallarni yasashning texiologik kartalarini 
o`qituvchi rahbarligida mustaqil holda ishlab chiqasiz.  
Texnologik  kartalarni  tuzish  va  ulardan  foydalanish  sizlarning  ijodiy  faolligingizni 
oshiradi,  texnik  tafakkuringizni  rshyujlantiradi  va  mustaqil  ishlaiip  o`rganishingizda  yordam 
beradi.  Bundan  tashqari,  sizlar  texiolngik  kartalarni  tuzishda  buyumning  namunasiga  yoki 

---

58 
 
mizmasiga qarab uning murakkab konstruksiyasini ishlab chiqish; buyum uchun zagotovka tanlash 
va uning o`lchamlarini aniqlash; texnologik operatsiya va o`tishlarni hamda ularni bajarish tartibini 
belgilash; asboblar, uskuna va moslamalarni tanlash kabi muhim ishlarni bilib olasiz.  
Tuzilgan  tsxnologik  kartalar  bo`yicha  rejalashtirilgan  Snyumning  hamma  detallarini 
yasashingiz va ularni yigishni bajarishingiz mumkin.  
Bu  mashg`ulotdagi  amaliy  ishlar  eshik  lukidonining  qolish  detallarini  yasash  uchun  tsxnologik 
kartalar tuzishga qaratilishi lozim.