Техник конструкциялаш ва моделлаш

2.Ixtirochilik qobiliyati haqida tushuncha.Ixtiro tan olinishi uchun taklifda biror texnik masalaning yechimi bo’lishi shart. Shu bilan birga u yangi va oldindan ma’lum bo’lgan texnik yechimdan fark qilib, ko’prok foyda keltirishi zarur. Ixtironing obektlari bo’lib yangi qurilma, yangi metod, yangi buyum yoki narsa, oldindan ma’lum bulmagan qurilma, metod va buyumlarni yangi maqsadlarda foydalanishi xizmat qiladi. Qurilmalarga: agregatlar, mashinalar, mexanizmlar, asboblar, priborlar va boshqalar kiradi.Metodlarga: texnik jarayonlar, zagotovka olish turlari, tekshiruv va sinov turlari, montaj hamda yiguv turlari va boshqalar kiradi. Narsa yoki buyum: kimyoviy to’zilmalar bo’lib, ixtironing obekti bo’lib hisoblanadi.Kishlok xo’jaligidagi yutuklar (masalan seleksiyada) ham ixtiro deb tan olinadi. Yangi navlarning yaratilishi, yangi zotlarning yaratilishi, kushlarning va xayvonlarning yangi turlarini paydo bo’lishi.
Ixtiro ham kashfiyot singari dunyoviy yangiliklar bulmogi kerak, ya’ni ixtiro to’g’risidagi ariza berilgunga kadar u xakda xech kayerda ye’lon kilinmasligi kerak. Chunki ixtiroga bitta haqiqiy guvoxnoma beriladi. Agar bitta ixtiro uchun bir nechta ariza berilgan bulsa, u holda ixtiro birinchi bo’lib ariza bergan ixtirochiga tegishli buladi. Rasionalizatorlik takliflari zavodlarda, korxonalarda beriladi Agar takliflar korxonalar uchun yangilik bo’lib, ko’prok foyda keltirsagina rasionalizatorlik taklifi deb tan olinadi. rasionalizatorlik takliflari: buyumning konstruksiyasini, ishlab chiqarish texnologiyasini, materiallar tarkibini o’zgartiish xakida bo’lishi mumkin.
3.Ilmiy texnik va patent axboroti mazmun mohiyati. Ilmiy – texnik taraqqiyotning o’sishi ko’p va murakkab bilimlar va axborotlarga bog’liq. Xalq xo’jaligining barcha soxalari bo’yicha har yil yangiliklar soni birqancha ko’payadi. Zarur bo’lgan axborotlarni yig’io’ juda murakkab ish. Shuning uchun xozirgi kunda tabiatni bilishga oid bilimlardan tashqari, bu bilimlardan insonning o’zi foydalanishi katta ahamiyatga yega. Xozirgi davrdakashf yetilgan yangiliklar bo’yicha axborotlar saqlash, ishlov berish va xodimlarga yetkazish yo’llari axtarilmoqda, har bir davlatda ilmiy – texnik axborotlar bo’yicha maxsus tashkilotlar to’zilgan, ularning vazifasi fan, texnika va ishlab chiqarishni rivojlantirishga omil bo’lib hisoblanadi.
Patent hujjatlari – bu shunday hujjatlar yig’indisi bo’lib, unda: ilmiy – texnik tajribalar va loyixa konstruktorlik ishlanmalarining maxmuni kashf qilinganligi, foydali modeli hamda kashfiyotchining xuquqini ximoya qiluvchi ma’lumotlar bo’lishi kerak. Shu bilan birgalikda model, maket, korxona maxsulotini ro’yxatga olinganligi haqida guvohnomalar va mualliflik diplomlari bo’lishi kerak. Patent axboroti deganda patent hujjatlaridan foydalanish va ishlov berish tushuniladi. Patent hujjatlari ilmiy – texnik yutuqlari oxirgi 100-200 yilligi petent fondlarida saqlanadi.