Техник ижодкорлик ва дизайн фанининг назарий (лекция) машғулотлари мазмуни

8-MAVZU. TEXNIK KONSTRUKSTIYALASH VA 
MODELLASHTIRISHNI O`RGANISHDA QO`LLANILADGAN 
TASHKILIY SHAKLLAR VA METODLAR 
 
Texnik loyihalash va modellashtirishning tashkiliy shakllari 
Ta‘lim  jarayonining  eng  muhim  komponentlari  -  uning  tashkiliy 
shakllari. 
Oliy  maktabni  qayta  qurish  sharoitida  konstruktsiyalash  - 
texnologik  masalalarni  hal  qilish  uchun  ta‘limning  quyidagi  shakllari 
eng samaralidir: texnik konstruktsiyalash va  modellashtirish  bo`yicha 
amaliy mashg`ulotlar; brigada, individual, zveno shakllari va ularning 
turli  birlashmalari:  har  xil  yoshdagi  talabalardan  iborat  brigada  va 
hokazolar. 

---

~ 52 ~ 
 
Texnik  konstruktsiyalash  va  modellashtirish  bo`yicha  amaliy 
mashg`ulotlar  deganda  o`quv  -  mehnat  faoliyatining  izchil  tashkil 
etilishi  tushuniladi.  Bu  faoliyat  ham  kollektiv,  ham  individual  ish 
turlarini  o`z  ichiga  oladi  va  bu  ishlar  pedagog  tomonidan  tashkil 
qilinib,  bunda  talabalarning  o`quv  materiallarini  aktiv,  ongli  va 
mustahkam o`zlashtirishi ko`zda tutiladi. 
Texnik  konstruktsiyalash  va  modellashtirishda  bir  xil  tipdagi 
qurilmalar,  modellar  va  maketlarni  tayyorlash  uchun  ta‘limning 
frontal  shaklidan  foydalanish  maqsadga  muvofiqdir.  Bunda  pedagog 
talabalar  uchun  tegishli  murakkablikdagi  ob‘yektlarni  tanlaydi.  U 
konstruktsiyalash bo`yicha ta‘limning frontal shaklidan foydalanishda 
butun  gruppani  modellashtirishning  faqat  bitta  ob‘yekt  bilan 
shug`ullanishga  tayyorlaydi  va  bu  tadbir  uni  tayyorlashga 
sarflanadigan  vaqtni,  texnik  -  texnologik  hujjatlar  hajmini,  bir  xil 
tipdagi asbob va moslamalarni, o`xshash  mehnat usullarini ko`rsatish 
va hokazolarni ancha kamaytiradi. 
Talabalar bajarayotgan konstruktorlik - texnologik ishlar o`zining 
murakkabligi va sermehnatligi bilan kollektiv bo`lib, ishlashni taqozo 
qilsa ham hamda bir-biriga yaqin va xarakteri jihatdan har xil bo`lsa, 
mashg`ulotni  tashkil  etishning  zveno  shaklidan  foydalaniladi. 
Ko`pincha bunday hollarda murakkabroq bitta ob‘yekt bilan 2-3 nafar 
va bundan ko`proq talaba shug`ullanadi. 
Tayyorlanadigan  ob‘yektlar  o`z  mazmuniga  ko`ra  bir  xil  va 
xarakteriga 
ko`ra 
har 
xil 
bo`lsa, 
texnik 
modellashtirish 
konstruktsiyalash  bo`yicha  amaliy  mashg`ulotni  tashkil  etishning 
individual  shaklidan  foydalanish  maqsadga  muvofiqdir.  Bunday 
hollarda deyarli har bir talaba individual topshiriqni bajarishi pedagog 
uchun 
muayyan 
qiyinchilik 
tug`diradi. 
Chunki 
bunday 
mashg`ulotlarda  ko`pincha  ayrim  talabalarga  yozma  instruksiyalar 
tayyorlashga  va  ular  ana  shu  instruksiyalar  bo`yicha  yangi  o`quv 
materialini o`rganishlariga to`g`ri keladi. 
Mashg`ulotni 
tashkil 
etishning 
aralash 
shaklidan 
modellashtirishning  har  xil  ob‘yektlarini  bajarishda  foydalaniladi. 
Shularga 
ko`ra 
maktab 
o`quv 
ustaxonalaridagi 
texnik 
konstruktsiyalash  va  modellashtirish  mashg`ulotlarining  tashkiliy 
shakllarini  dasturdagi  o`rganilayotgan  mavzuning  mazmuniga, 
ob‘yektlarning  xarakteriga,  ta‘limiy  -  pedagogik  va  ishlab  chiqarish 
talablariga qarab tanlanadi. 

---

~ 53 ~