Техник ижодкорлик ва дизайн фанининг назарий (лекция) машғулотлари мазмуни

 
O`quvchilarning konstruktorlik qidiruv faoliyatining
mantig`i va strukturasi
 
O`quvchilarning texnik ijodkorligi integral xarakterga ega, yani u 
bilish - qayta qurish faoliyatini o`zaro bir-biriga bog`liq bo`lgan 
nazariy tekshirish, tajriba, texnik masalalar yechish, model va 
qurilmalarni real holatda ishlatilishi, uni sinash kompleksi bilan 
belgilanadi. Shu faoliyat orqali o`quvchilar ob‘yektiv borliq haqida 
bilimga ega bo`ladi, oldinga surilgan nazariy g`oyani to`g`ri yoki 
noto`g`ri ekanligi haqida amaliyotda tekshirib xulosa chiqarish 

---

~ 90 ~ 
bo`yicha ko`nikma va malaka hosil qiladilar. O`quvchilar har qanday 
yangi texnik ob‘yektni yaratish jarayonida mustaqil organik jihatdan 
o`zaro bir-biriga bog`liq bo`lgan bosqichlardan iborat. Bu texnik 
ijodkorligida mantiqiy strukturali bosqich hisoblanadi. 
1-bosqich, maktab o`quvchilari faol ravishda mavjud bo`lgan 
texnik ob‘yektning mohiyatini tushunishga harakat qiladi; 
2-bosqich, bu o`quvchilarni ma‘lum texnik ob‘yekt tuzilishining 
texnik g`oyasi sodir bo`lishi bilan boshlanadi; 
3-bosqich, yangi bo`lajak texnik tuzilishning (ideal holatda) 
modeli ishlab chiqiladi; 
4-bosqich, loyihalash yosh texnik fikrga kelgan ob‘yektning 
mazmuni va shaklini keltiradi; 
5-bosqich, harakatdagi modelni qurish va sinash; 
6-bosqich, qurilmaning real namunasini yaratish va aslini 
tajribadan o`tkazish; 
7-bosqich, texnik hujjatlarni yaratish. 
 
Modellashtirish va modelli - texnik tajriba 
Har xil turdagi texnik ob‘yektlarning mod‘eli tajriba tekshiruvchi 
o`quvchilarning bilish faoliyatini rivojlantiradi. 
Ma‘lum bir texnik ob‘yektni tajribadan o`tkazishda qonunlar 
asosida chiqarilgan xulosa va umumlashtirish natijasida boshqa 
sohada ishlatiladigan mashina va qurilmalarga qo`llay olish bo`yicha 
bilimlarini shakllantirish vositasi bo`lib xizmat qiladi. 
Qishloq xo`jaligi yoki korxonada o`tkazilayotgan o`quvchilarning 
texnik ijodkorligi amaliy faoliyatning maxsus shakli hisoblanadi. 
Xarakteri bo`yicha - bu tajriba, yo`nalishi bo`yicha ishlab 
chiqarish faoliyati, vazifasi bo`yicha ta‘lim va tarbiya. Bunday turdagi 
texnik ijodkorligi faoliyatini o`quv - ishlab chiqarish texnik tajribasi 
sinfiga ajratish mumkin. Bu masalani ikki tomonlama qarash 
maqsadga muvofiq: Birinchi tomondan - bu metod ya‘ni o`quvchilar 
ishlab chiqarishda qo`llaniladigan yangi texnik ob‘yektni yaratish yoki 
tuzilishini o`zgartirish ishlarida ishtirok etadilar. Bunday tajriba o`quv 
xarakteriga ega bo`lishiga qaramay ishlab chiqarishning asosiy 
vazifalari ya‘ni uning tarkibiga kiradi (asosiysi bunda o`quvchilar 
bilim tajriba o`tkazish ko`nikmasini hosil qiladilar). 
Ikkinchi tomondan - bunday turdagi tajribalar o`quvchilarning 
egallagan nazariy bilimlarini ishlab chiqarishga joriy qilish, ya‘ni 

---

~ 91 ~ 
tabiiy bilish qonunlarni o`zining harakatlari orqali bilish faoliyatini 
haqiqiy ishlab chiqarish sharoitida texnikaga qo`llash yo`llarini ochib 
beradi. 
O`quv - ishlab chiqarish texnik tajribalari o`quvchilar politexnik 
ta‘limining nazariya va amaliyot birligi natijasi hisoblanadi.