Техник ижодкорлик ва дизайн фанининг назарий (лекция) машғулотлари мазмуни

Ishni bajarish tartibi: 
1. Nazariy ma‘lumotlarni o`rganish. 
2. Berilgan nazariy ma‘lumotlardan foydalanib, amaliy ishlarni 
bajarish. 
3. Bajarilgan amaliy ishlarni topshirish. 
 
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar: 
1.
Quroqchilikdа rаng tаnlаshning аhаmiyati. 
2.
Quroqchilikdа ulаsh turlаri. 
3.
Spirаl va parket usuli hаqidа mа‘lumot bering. 
8-LABORATORIYA ISHI 
 
GAZLAMA QOLDIQLARIDAN BEZAK GULLAR 
TAYYORLASH TEXNIKASI 
Ishning maqsadi: 
Gazlama qoldiqlaridan bezak gullar tayyorlash 
texnikasini o`rganish. 
Kerakli jihozlar: 
Gazlama qoldiqlari, igna, har xil iplar, qaychi, 
santimetr lenta va hokazo. 
 
Gazlama qoldiqlaridan bezak gullar tayyorlash texnikasi 
haqida nazariy ma‟lumot 
1.
Gazlama qoldiqlaridan bezak gullar tayyorlash texnikasi, 
ularning turlari va yasash uchun kerakli anjomlar, moslamalar va 
asboblar. 
2.
Gazlama tayyorlash, qotirish, andoza tayyorlash, bichish va 
yig`ish tarkibi. 
 
Gazlama bo`lagidan bezaklar tayyorlash 
Ayollar va qiz bolalar ko`ylaklari turli bezak choklar, taxlamalar, 
beykalalar, qo`yma burmalar, turli baxyaqatorlar, to`rlar, qoplama 
bezaklar, kashta choklari, furnituralar bilan bezatiladi. Bu bezatish 
jarayonida kiyim va ishlatiladigan bezak materiallarining ranglariga 
e‘tibor berish kerak. Buning uchun ranglar doirasi, ranglar 
monandligini yaxshi bilish zarur. 
Ranglar haqida umumiy ma‘lumot. Atrofimizni turli-tuman 
ranglar o`rab turibdi va shu ranglardan, uning rango-rang jilvalaridan, 
xossalaridan to`g`ri foydalana bilish, shuningdek, tuslarini ajrata 
bilishga o`rganish lozim. 

---

~ 159 ~ 
Rangning insonga bo`lgan emotsional ta‘siri ko`p qirralidir va 
unga turlicha nuqtai nazar bilan qaramoq kerak. Insonning 
xursandchilikka, go`zallikka bo`lgan intilishi uning tabiatiga xosdir, 
shuning uchun u doimo chiroyli bo`yoqlarni afzal ko`radi. Xalq ijodi 
namunalari bo`lgan kashta, iroqi, gilam, chinni, sopol idishlar va 
boshqa xalq hunarmandchiligi buyumlari ranglarning jilosi va o`zaro 
uyg`unligi bilan insonni hayratga soladi. 
Odatda turli odamlar ranglarga xuddi musiqadagidek, turlicha 
munosabatda bo`ladilar. Rang ham musiqa kabi inson kayfiyatiga 
ta‘sir qilishi mumkin. Masalan, iliq ranglar (sariq, olov rang, qizil) 
ta‘sirchan hayajonlantiruvchi, qo`zg`atuvchidir, sovuq ranglar 
(binafsha rang, ko`k, havorang yoki yashil) bosiq, tinchlantiruvchidir. 
Kiyim bezaklarini tanlashda ranglar uyg`unligiga va mosligiga 
ahamiyat berish lozim. Ayniqsa kiyimdagi burmalarni asosiy gazlama 
rangida yoki unga yaqin rangda olish mumkin. Burmaning rangiga va 
turiga qarab kiyim vazifasini ham aniqlash mumkin bo`ladi. Quyida 
kiyimda ishlatiladigan burma turlari haqida ma‘lumotlar keltirilgan. 
Qo`yma burmalarni asosiy detallarga ulash uchun qo`yma 
burmaning ochiq qirqimli tomoniga bir ignali yoki qo`sh ignali 
universal mashinada maxsus tepki yordamida baxyaqator yuritib, 
burma hosil qilinadi. Maxsus tepki bo`lmagan taqdirda qo`yma 
burmaning yuqori ochiq qirqimidan 0,4-0,7 sm oraliqda birinchi 
baxyaqator yuritiladi, ikkinchi baxyaqator qirqimdan 0,6-1,0 sm 
oraliqda universal mashinada yuritiladi. 
Bunda mashina ipining tarangligi bo`shatilgan bo`lishi kerak. 
Iplardan birini tortib burma hosil qilinadi. Burma hosil qilingan 
qo`yma burmaning uzunligi shu ulanadigan qismning uzunligiga teng 
kelishi lozim. Qo`yma burmani asosiy qismning o`ngi tomoniga belgi 
chiziqlarga moslab qo`yiladi va biriktirma chok bilan tikiladi. Ikkinchi 
asosiy qismning o`ngini birinchi asosiy detal o`ngiga qaratib qo`yib, 
birinchi qo`yma burma ulangan baxyaqator ustidan baxyaqator yuritib 
ulanadi. Burma hosil qilish uchun yuritilgan baxyaqatorlar ipi so`tib 
tashlanadi (2.33-chizma, a). 
Qo`yma burmaning yuqori tomoni mag`iz chok bilan tikilgan 
bo`lishi mumkin. Bunda qo`yma burmada burma hosil qilingandan 
keyin yuqori qirqimiga mag`iz qo`yib, maxsus buklagich yordamida 
bitta baxyaqator yuritib mag`iz qo`yiladi. Yoki mag`izni uning o`ngini 
qo`yma burma teskari tomoniga qaratib qo`yiladi-da, oldin biriktirib 

---

~ 160 ~ 
tikib olinadi, keyin mag`izni qo`yma burma o`ngi tomonga aylantirib 
o`tkaziladi va qirqimlarini ichkari tomonga bukib bostirib tikiladi. 
Bostirib tikilayotganda asosiy qismni qo`yma burma tagiga qo`yib 
ulab ketiladi yoki alohida ikkinchi baxyaqator bilan ulanadi (2.33-
chizma, b).