Tegi sarlavhaning tegidir va hujjatga nom berish uchun xizmat qiladi. Hujjat nomi va

NAZORAT SAVOLLARI
1. Web loyihalashning asosiy tushunchalari?
2. Web loyihalash bosqichlari va ularning vazifalari?
3. Loyihalash shablonlari turlari?
4. Loyihalash shablon asosiy elementlari va kategoriyalari?

“ TASDIQLAYMAN”

O’quv ishlari bo’yicha director o’rinbosari:
_______________ A.G’aybullayev

Guruhlar	3-DI	4-DI
Dars otiladigan sana

6-Mavzu

Loyihalash shablonlari. Loyihalash shablon asosiy elementlari. Loyihalash shablonlari kategoriyalari

Ta’lim texnologiyasining modeli

Ajratilgan vaqti – 80 daqiqa	Ta’lim oluvchilar soni: ____ nafar
O’quv mashg’ulotining shakli	ma’ruza
Ma’ruza mashg’ulotining rejasi	Loyihalash shablon turlari. Loyihalash shablon asosiy elementlari va kategoriyalari
O’quv mashg’ulotining maqsadi: O’quvchilarda Mobil qurilmalarning turlari va ularni ishlash prinsplari haqida bilim va ko’nikmalarini hosil qilish.
Pedagog vazifalari: O’qituvchi:	O’quv faoliyatining natijalari: O’quvchi:
Ta’lim berish usullari	Ma’ruza, aqliy hujum. Insert usuli.
Ta’lim berish vositalari	Ma’ruzalar matni, darslik, doska, bo’r, plakat, tarqatma amteriallar kompyuter.
Ta’lim berish sharoiti	O’quv xonasi
Ta’lim shakli	Ommaviy, individual, guruhlarda ishlash
Monitoring va baholash	Og’zaki so’rov: mavzu asosida nazorat savollarini beradi. Topshiriqlar asosida yozma misollar berib baholaydi.

“ Stereometriya boshlang’ich tushunchalari.Stereometriya aksiomalari va ulardan kelib chiqadigan sodda natijalar.”

mavzusi ma’ruzasining “Insert usulida” texnologik xaritasi

Ishlar bosqichi va mazmuni	Faoliyat mazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
1 - bosqich Kirish 15 min	1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsad, reja va o’quv faoliyat natijalarini aytadi. 1.2. O’quv mashg’ulotida o’quv ishlarini baholash mezonlari bilan tanishtiradi. 1.3. Kerakli o’quv materiallari va tayanch iboralar bilan tanishtiradi. ( Ilova №1)	1.1. Tinglaydilar. 1.3. Yozib oladilar
2 - bosqich Asosiy 55 min	2.1. Mavzu bo’yicha mavjud axborotlarni faollashtirish maqsadida: aqliy hujum metodidan foydalaniladi. (Ilova №2). 2.2. Olingan axborotlarni toifalar bo’yicha tizimlashtirishni taklif etadi: 1) toifali jadval tuzilmasini jamoaviy muhokamasini tashkillashtiradi; 2) yozuv taxtasida jadval chizishni va unga olingan axborotlarni kiritishni taklif etadi; 2.3. Hosil qilingan bilimlarni umumlashtiradi: «Siz qanday yangiliklarni bilishni hohlaysiz?», «Sizga ...shu to’g’risidagi bilimlar nima uchun kerak?». 2.4. Matnni tarqatadi ( Ilova №2), uni o’qib chiqishni va insert usulidan foydalanib, matn chetida belgilar qo’yishni taklif etadi. ( Ilova №3). 2.5. Ishning borishini kuzatadi; 2.6. Ish jarayonida hosil bo’lgan savollarga javob berishni taklif etadi; 2.7. Ixtiyoriy belgi bo’yicha guruhlarga bo’ladi; 2.8. Guruhli insert jadvalini tuzishni va ularga olingan axborotlarni kiritishni taklif etadi; 2.9. Natijalar taqdimoti boshlanishini e’lon qiladi. 3.0. Topshiriqlar beradi. Taqdimot qilishni e’lon qiladi. ( Ilova №6).	Savollarga javob beradilar. Jadvalning tuzil-maviy tarkibiy qismlarini yechish-da ishtirok etadilar. Unga axborotlar kiritadi. Savollarga javob beradilar. Juftlikda ishlaydilar; O’rganilgan mate-riallar bo’yicha fikr almashadilar. Muhokama vaqtida tanlab olingan axborotlarga asoslanib, guruhli jadvallar tuzadilar. Guruh sardorlari natijalar taqdimoti-ni o’tkazadi. Bunda ular e’tiborni asosiy axborotga qara-tadilar, o’qish davomida paydo bo’lgan savollarni aytadilar.
3 - bosqich Yakuniy 10 min	3.1. Olingan axborotlarni umumlashtiradi va sharxlaydi; 3.2. Savollarga javob beradi; 3.3.Qo’shimcha axborotlar beradi; 3.4. Maqsadga erishish muvaffaqiyatini tahlil qiladi va baholaydi; 3.5.Mustaqil ishlash uchun topshiriq beradi;	Tinglaydilar. Savollar beradilar. Topshiriqni yozib oladilar.

6-Mavzu: Loyihalash shablonlari. Loyihalash shablon asosiy elementlari.

Loyihalash shablonlari kategoriyalari.
Reja:

1. 
   Loyihalash shablon turlari.
   
2. 
   Loyihalash shablon asosiy elementlari va kategoriyalari
   

Umumiy qabul qilingan fikrlarga qaramasdan, web-saytlarni ishlab chiqish va dizayn jarayonida rivojlantirishning markaziy bosqichini har doim ham kod yozish fazasi egallamaydi. Avvalo, HTML, CSS va JavaScript kabi texnologiyalar haqiqatan ham biz o’rganib qolgan va axborot bilan o’zaro muloqot qilish usullarini aniqlaydigan tarmoq ko’rinishini yaratadi. Ko’pincha ko’zdan kechirilmaydigan, ammo ayni paytda amalga oshirish jarayonining eng muhim qismi hisoblanadi, ya’ni bu ma’lumot to’plashning, mukammal loyihalashtirish dastlabki holati, hamda saytni ishga tushirgandan so’ng qo’llab-quvvatlash. Amalga oshirish jarayonidan tashkil topuvchi turli hil bosqichlar sonini belgilash mumkin. Odatda bu son beshtadan sakkiztagacha bo’ladi, ammo har bir holatda umumiy ko’rinish bir hil bo’lib qoladi. Keling, o’rtacha qiymatda
to’htaymiz. Demak, amalga oshirishning etti asosiy bosqichi: 1) Ma’lumotlarni to’plash, 2) Loyihalashtirish, 3) Dizayn, 4) Kontent yaratish, 5) Amalga oshirish, 6) Testlash, tadqiq va ishga tushirish, 7) Qo’llab-quvvatlash.
Web-saytni amalga oshirish hayotiy sikli.
1-bosqich. Ma’lumotlarni to’plash: belgilanishi, asosiy maqsad va maqsadli auditoriya.
Dastlabki tadqiqot va ma’lumotlar to’plash bosqichi, rivojlanishning keyingi bosqichlari qanday davom etishini aniqlaydi. Bu bosqichda eng muhim narsa – saytingizning kelajakdagi belgilanishi, uning yordamida qanday maqsadlarga erishmoqchi ekanligingiz hamda unga jalb qilmoqchi bo’lgan maqsadli auditoriyani aniq va to’liq tushunib olishdir. Web-amalga oshirishning bunday o’ziga hosligi kelajakda yahshiroq loyiha strategiyalarini rivojlanishini belgilab berishga imkon beradi. Yangiliklar uchun mo’ljallangan portallar ko’ngil ochar saytlardan, o’smirlar uchun mo’ljallangan saytlar esa kattalar uchun mo’ljallangan auditoriyalardan farq qiladi. Turli hil saytlar tashrif buyuruvchilarga turli hil funksional imkoniyatlarni taqdim etadi, shunday ekan bu yoki boshqa holatlarda turli texnologiyalar qo’llanilishi kerak. Bu bosqichda olingan ma’lumotlar asosida yaratilgan, batafsil tuzilgan reja, avval boshida nazarda tutilmagan funksional imkoniyatlarni qo’shish yoki dizayn almashinuvi kabi kutilmagan qiyinchiliklarni yechishda qo’shimcha resurslar harajatlarini oldini olishi mumkin.
2-bosqich. Loyihalash: sayt maketi va xaritasini yaratish.
Amalga oshirishning ushbu bosqichida buyurtmachi kelajakdagi sayt qanday bo’lishi haqida tasavvurga ega bo’lishi mumkin. Dastlabki bosqichda to’plangan ma’lumotlar asosida sayt xaritasi yaratiladi (sitemap). Masalan quyidagi ko’rinishda bo’ladi:

Sayt xaritasi saytingizning turli qismlari o’rtasidagi o’zaro bog’lanishni tasvirlaydi. Bu foydalanishda qanchalik qulaylik bo’lishini tushunishga yordam beradi. Sayt xaritasida siz asosiy sahifadan boshqa sahifalarga “masofa” ni tanlashingiz mumkin, bu foydalanuvchi uchun qiziqarli bo’lgan ma’lumotlarga qanchalik osonlik bilan erishishini bilishga yordam beradi. Sayt xaritasini yaratishning asosiy maqsadi - oson navigatsiya va foydalanuvchilarga qulay mahsulot yaratishdir. Bu kelajakdagi sayt ichki strukturasini tushunishga imkon beradi, lekin saytning qanday ko’rinishini tasvirlamaydi. Ba’zan, kodni yozishni yoki dizaynni yaratishni boshlashdan oldin, mijozning roziligini olish juda muhim bo’lishi mumkin. Bundah hollarda maket yaratiladi (wireframe yoki mock-up). Mket o’zida kelajakdagi sayt interfeysining vizual ko’rinishini tasvirlaydi. Ammo, masalan, shablondan farqli ravishda, bu rang, logotip va boshqalar kabi dizayn elementlarini o’z ichiga olmaydi. U faqatgina sahifaga qaysi elementlar joylashishi va qanday joylashtirilishi haqida tasvirlaydi. Siz maket yaratish uchun mavjud onlayn-xizmatlardan foydalanishingiz mumkin.
Bundan tashqari, ushbu bosqichda qaysi stek texnologiyalar (dasturlash tili, freymworklar, CMS) ishlatilishini aniqlash kerak.
3-bosqich. Dizayn: sahifa shabloni, tadqiq va tasdiqlash.
Bu bosqichda web-sayt o’zining yakuniy shakliga yaqinlashib keladi. Tasvir, rasm va video kabi vizual kontentlar, aynan shu bosqichda yaratiladi. Va yana, loyihaning dastlabki bosqichida yig’ilgan barcha ma’lumotlar bu bosqichda ham
juda muhimdir. Buyurtmachi qiziqishlari hamda to’liq auditoriya, birinchi navbatda dizayn ustida ishlash vaqtida hisobga olinishi kerak. Bu bosqichda dizayner tomonidan sahifa shabloni yaratiladi (page layout). Shablonning asosiy maqsadi – sahifa tuzilmasini vizuallashtirish, uning tarkibi hamda asosiy funksionallikni aks ettirishdir. Bu safar, maketdan farqli ravishda, dizayn elementlaridan foydalaniladi. Shablon rang, logotip va tasvirdan tashkil topadi. U natija so’ngida tayyor sayt qanday ko’rinishda bo’lishini qaror qilishga imkon beradi. Yaratib bo’lingandan so’ng shablon buyurtmachiga yuborilishi mumkin. Buyurtmachi olib borilgan ishlarni ko’rib chiqib, o’z mulohazalarini yuboradi. Dizaynning ayrim jihatlaridan qoniqmasa, mavjud shablonni o’zgartirib, uni mijozga qayta yuborishingiz kerak. Bu sikl buyurtmachi natijadan to’liq qoniqmagunga qadar takrorlanadi.
4-bosqich. Kontent yaratish.
Kontent yaratish jarayoni, odatda, boshqa rivojlanish bosqichlari bilan bir qatorda bajariladi va uning rolini ham e’tibordan chetda qoldirmaslik kerak. Ushbu qadamda, web-saytingiz tinglovchilarga etkazishi kerak bo’lgan narsalarning mohiyatini tavsiflashingiz kerak va CTA (harakatga chaqiruv) qo’shishingiz kerak. Bu bosqich o’z ichiga jozibali va qiziqarli sarlavhalarni, matnni kiritish va tahrirlash, mavjud matnlar kompilyasiyasi va boshqalarni oladi. Buning barchasi qo’shimcha vaqt va harakatlarni sarflashni talab etadi. Qoidaga ko’ra, mijoz saytga joylashtiriladigan barcha tayyor kontentni taqdim etadi. Barcha kontent amalga oshirish bosqichi vaqtida yoki undan avval tayoyrlanishi muhim. 5-bosqich. Joylashish va rivojlanish. Endi siz to’g’ridan-to’g’ri sayt joylashishiga o’tishingiz mumkin. Avvaldan yaratilgan barcha grafik elementlar shu bosqichda foydalaniladi. Odatda birinchi navbatda bosh sahifa yaratiladi, undan so’ng sayt xaritasi yaratish bosqichida amalga oshirilgan, qolgan sahifalar iyerarhiya bilan mos holda qo’shiladi. Ushbu bosqichda yana CMS o’rnatish amalga oshiriladi. Dizayni shablon yaratishda amalga oshirilgan web-sahifaning barcha statik elementlari, web-sahifaning haqiqiy dinamik interaktiv elementlariga aylantiriladi. 6-bosqich. Testlash va ishga tushirish. Testlash, ehtimol, amalga oshirishning eng muntazam qismidir. Har bir havola tekshirilgan bo’lishi kerak, har bir shakl va har bir skript testlangan bo’lishi kerak. Mumkin bo’lgan hatolarni oldini olish uchun matn orfografik tekshiruvchi dasturda tekshirilgan bo’lishi kerak. Kodni tekshiruvchilar avvalgi bosqichdagi kodning zamonaviy web-standartlarga to’liq mos kelishiga ishonch hosil qilish uchun foydalaniladi. Bu, masalan, o’zaro faoliyat brauzerlarning muvofiqligi siz uchun juda muhim bo’lsa, bu juda muhim bo’lishi mumkin. Shundan so’ng, saytni tekshirib va qayta tekshirib bo’lgach, uni serverga yuklash mumkin. Odatda buning uchun FTP-kliyent (mijoz) foydalaniladi. Serverga saytni yuklab bo’lgach, yuklash vaqtida kutilmagan xatoliklar yuzaga kelmagani va barcha fayllar to’liq va zararlanmaganiga ishonch hosil qilish uchun yana bir marta testdan o’tkazish kerak. 7-bosqich. Qo’llab-quvvatlash: foydalanuvchi sharhlari va muntazam yangilanishlar. Web-sayt mahsulotga qaraganda ko’proq xizmat ekanligini tushunish muhimdir. Uni iste’molchiga “yetkazib berish” yetarli emas. Shunga ishonch hosil qilish kerakki, barcha rejalashtirilgandek ishlaydi, foydalanuvchilar esa oxirgi mahsulotdan qoniqish hosil qiladi. Kerak bo’lsa, tezda o’zgarishlar kiritishga tayyor turish kerak. Fikr-mulohaza tizimi sizga saytga tashrif buyuruvchilarning duch keladigan muammolarini aniqlash imkonini beradi. Bu kabi holatlarda eng muhim vazifa muammoni iloji boricha tezroq echishdir. Aks holda, sizning foydalanuvchilaringiz noqulayliklarga toqat qilishdan ko’ra, boshqa manbalardan foydalanishni afzal ko’radi. Shu bilan birga CMS ni muntazam ravishda yangilab turishni esdan chiqarmaslik kerak. Muntazam ravishda yangilab borish sizni hatolar va xavfsizlikdagi muammolarda yordam beradi. Bonus. Rivojlanishning asosiy bosqichlarining nazorat ro’yxati. Siz hech narsa o’tkazib yubormadingiz va barcha rejalashtirilgan ishni o’z vaqtida bajarganingizga ishonch hosil qilish uchun ushbu ro’yxatni o’zingiz uchun belgilab oling:
1-bosqich. Ma’lumotlarni to’plash:
- Sayt uchun asosiy maqsad
- Maqsadli auditoriyani aniqlash
2-bosqich. Loyihalash:
- Sayt xaritasini yaratish
- Maketni yaratish
- Texnologik stekni tanlash (dasturlash tili, freymwork, CMS)
3-bosqich. Dizayn:
- Sahifa shablonini yaratish
- Yaratailgan shablonlarni taqqoslash
- Mijozdan taqrizlar olish
- Kerak bo’lganda o’zgartirishlar kiritish
4-bosqich. Kontent yaratish:
- Yangi kontentni yozish
- Kontentni saytga o’tkazishga tayyorlash
5-bosqich. Joylashish va rivojlanish:
- Saytni yaratish va rivojlantirish
- Interaktiv elementlarni qo’shish
- SEO optimallashtirish
6-bosqich. Testlash va ishga tushirish:
- Yaratilgan saytni testdan o’tkazish
- Serverga saytni yuklash
- Yakiniy testlash va ishga tushirish
7-bosqich. Qo’llab-quvvatlash:
- Foydalanuvchilar taqrizlarini tizimga qo’shish
- Qisqa muddatda xatoliklarni bartaraf etish
- Saytni doimiy yangilab borish
Doimo esda tutish kerakki, web-saytni yaratish jarayoni kodni yozish bilan boshlanmaydi va sayt ishga tushirilgandan so’ng tugamaydi. Tayyorlash bosqichi
“ TASDIQLAYMAN”