Tegi sarlavhaning tegidir, va hujjatga nom bеrish uchun hizmat qiladi hujjat nomi va

Nazorat uchun savollar

1. 
   Texnologik jihatdan axborot-ta’lim portallariga quyidagi talablar qanday?
   
2. 
   Portal nima?
   
3. 
   Portalning maqsadi qanday?
   
4. 
   Qanday ta’lim portallari mavjud.
   

8-Amaliy mashg’ulot

Mazvu: Ta’limni boshqarish tizimlari

Ishdan maqsad: Ta’limni boshqarish tizimlarining o‘quv maqsadlarini, mazmunini va tuzilmasini loyihalash haqida tushunchalar berish.

Nazariy qism:

O‘zbekiston Respublikasining «Axborotlashtirish to‘g‘risida»gi qonunini bajarish maqsadida Xalq ta’limi, Oliy va o‘rta maxsus ta’limi vazirliklari tomonidan qator me’ѐriy xujjatlar va dasturlar ishlab chiqilib, qabul kilingan edi, shuningdek axborot tarmog‘ini shakllantirish, axborot resurslarini yaratish va AKTni ta’lim jaraѐnida kullash buyicha chora-tadbirlar amalga oshirildi.

Barcha oliy o‘kuv yurtlari yagona korporativ tarmokka birlashtirilgan. www.edu.uz, www.markaz.uz veb-saytlari ishga tushirilgan. Internet tarmog‘ining milliy segmentida axborot resurslarni shakllantirish bo‘yicha chora-tadbirlar rejasiga muvofik, barcha o‘quv yurtlari veb-saytlari www.edu.uz axborot-ta’lim portaliga birlashtirilgan. Bundan tashkari, o‘kuv yurtlarining o‘quv kullanma va ma’ruza matnlari «Ziyo» elektron-ta’lim bazasida joylashtirilgan, «ZiyoNET» axborot-ta’lim tarmog‘ining resurslari yaratilgan, o‘zbek adabiѐtining ѐrqin namoѐndalari haѐti va ijodiga bag‘ishlangan www.literature.uz veb-sayti ishga tushirilgan, makolalar to‘plami, o‘quv qo‘llanmalar va E-collector referatlar hamda oltita tilga mo‘ljallangan — www.multilex.edu.uz on-layn lug‘at yaratildi.

O‘quv jaraѐnini boshkarishni kompyuterlashtirish, ta’lim jaraѐniga masofaviy o‘qitishni joriy etish, talabalar va o‘qituvchilarning mustakil o‘qishini ta’minlash maqsadida Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika universiteti (TDPU) qoshida www.pedagog.uz axborot-ta’lim portali yaratildi. Mazkyp portalning masofaviy o‘qitish bo‘limida o‘rganilaѐtgan fanlar bo‘yicha test vazifalari va virtual laboratoriya stendlari joylashtirilgan. Universitet buyicha 250 kompyuterni birlashtirgan "TDPU-INTRANET» tarmog‘i faoliyat yuritadi. 2007 yilning oxiriga kelib, oliy o‘quv yurtlarida yaratilgan 500dan ziѐd elektron o‘quv kullanma ruyxatga olingan, o‘qitiladigan predmetlar aksariyati bo‘yicha ma’ruzalarning elektron matnlaridan oliy o‘quv yurtlari axborot-resurs markazlarida foydalanish mumkin.

ZiyoNET ta’lim tarmog‘i resurs markazining bo‘linmasi tomonidan «ZiyoNET» portalining «Biblioteka» bo‘limida 6000 dan ziѐd axborot-ta’lim resurslari joylashtirilgan. Barcha resurs markazlarida axborot va kompyuterlarni zararli dasturlardan himoyalash bo‘yicha zarur chora-tadbirlar ko‘rildi. Buning uchun doimiy tarzda yangilanib turadigan maxsus viruslarga qarshi dasturlar qo‘llaniladi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 20 iyundagi 381-son farmoniga muvofik oliy o‘quv yurtlari boshida axborot-resurs markazlari tashkil etilmokda, bu esa kadrlarni tayѐrlash jaraѐniga ijobiy ta’sir ko‘rsatmokda. Axborot-resurs markazlardagi kompyuterlarning umumiy soni 1600 ziѐdni tashkil etadi. O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazining barcha o‘quv yurtlari orasida byudjet mablag‘lari xisobiga tayѐrlangan 307 o‘quv qullanmalarning elektron versiyalari tarkatilgan. Ishlar ta’lim jaraѐnida AKTni qullash bo‘yicha o‘rta maxsus o‘quv yurtlari o‘qituvchilarining ko‘nikmalarini oshirish buyicha tasdiklangan chora-tadbirlar rejasiga muvofiq amalga oshirilmokda.

Xozirgi kunda masofaviy ta’lim tizimlarining bir qancha turlari (Management Systems Learning) va usullari mavjud, ya’ni kurslar yaratish imkonini beradi. To‘g‘ri tanlangan tizimlar yordamida o‘qitish jarayonini avtomatlashtirish va tinglovchilarni tekshirish jarayonini xosil qilish mumkin. Masofaviy ta’lim ish ko‘p bo‘lgan insonlarga xam o‘z xayot tarzlarini o‘zgartirmay o‘qish imkonini yaratadi. Yuqoridagilarga asoslanib, ta’lim jarayonida ayni vaqtda qayta-qayta tilga olinayotgan ayrim terminlar tavsifi va ta’riflarni keltirib o‘tamiz.

Masofaviy ta’lim - masofaviy o‘qitishga asoslangan ta’lim.

Masofaviy o‘qitish – o‘zaro ma’lum bir masofada Internet texnologiya yoki boshqa interaktiv usullar va barcha o‘quv jarayonlari komponentlari – maqsad, mazmun, metod, tashkiliy shakllar va o‘qitish usullariga asoslangan talaba va o‘qituvchi o‘rtasidagi munosabat.

Masofaviy o‘qitish tizimi – masofaviy o‘qitish shartlari asosida tashkil etiladigan o‘qitish tizimi. Barcha ta’lim tizimlari singari masofaviy o‘qitish tizimi o‘zining tarkibiy maqsadi, mazmuni, usullari, vositalari va tashkiliy shakllariga ega.

Masofaviy o‘qitishning pedagogik texnologiyalari – tanlangan o‘qitish konsepsiyasiga asoslangan masofaviy ta’limning o‘quv-tarbiyaviy jarayonini ta’minlovchi o‘qitish metodi va uslublar majmuasi.

Keys-texnologiya – masofaviy o‘qitishni tashkil qilishning shunday uslubiki, masofaviy ta’limda matnli, audiovizual va multimediali (keys) o‘quv uslubiy materiallar majmuasi qo‘llanishga asoslanadi.

TV-texnologiya – masofaviy o‘qitishni tashkil qilishning shunday uslubiki, u talabalarga o‘quv-metodik ma’lumotlarni televidenie vositasi yordamida yetkazishga xizmat qiladi va tashqi aloqali ixtiyoriy interaktiv usullardan biri bilan o‘rnatishga asoslanadi.

Masofaviy o‘qitishning ta’lim tizimida bir-biridan farqlanuvchi model va shakllari mavjud bo‘lib, ular quyidagi qo‘llanish shartlari bilan farqlanadi:

-geografik shartlar (masalan, mamlakat territoriyasi, markazdan uzoqlikda joylashuvi, iqlimi);

- mamlakatning axborotlashuvi va kompyuterlashtirish umumiy darajasi;

- kommunikatsiya va transport vositalarining rivojlanish darajasi;

- ta’lim jarayonida axborot va kommunikatsiya texnologiyalari vositalarining qo‘llanish darajasi;

- ta’limda qo‘llaniladigan an’analari;

- masofaviy o‘qitish tizimi uchun ilmiy pedagog kadrlar mavjudligi va ularning salohiyati va boshqalar.

Elektron ta’limni tashkillashtirishning ko‘pgina manbalari orasidan quyidagilarni ko‘rsatish mumkin:

• 
  Mualliflik dasturiy mahsulotlari(Authoring tools)
  
• 
  Virtual ta’lim jarayonini tizimlar LMS (Learning Management Systems);
  
• 
  Ichki kontentni boshqaruv tizimlari CMS (Content Management Systems).
  

LMS bu o‘quv jarayonini boshqarish degan ma’noni bildiradi va u kompyuter tizimlari yordamida onlayn kurslarni xosil qilish va u tinlovchilarga o‘quv materialarni tarqatishda keng qo‘llaniladi. LMS tizimi butun o‘quv jarayonini boshqarish imkonini yaratadi, ya’ni tinglovchini registratsiya qilishdan boshlab barcha natijalarni saqlashgacha bo‘lgan jarayonlarni o‘z ichiga oladi. LMS tizimi masofaviy ta’limni asoslaridan biri xisoblanadi.

Hammamizga ma’lumki, har bir universitet yoki ta’lim muassasi o‘z ta’lim jarayonini boshqarish uchun zamonaviy texnologiyalardan kelib chiqqan holda, o‘zining virtual axborot ta’lim muhitini yaratishga harakat qiladi. Hozirgi vaqtga kelib, virtual axborot ta’lim muhitini yaratishning hojati qolmagan, chunki Web muhitiga moslashgan har hil turdagi dasturiy majmualar jonkuyar dasturchi va ta’lim sohasida ishlab kelayotgan xodimlarning hamkorlikda ishlashlari shuningdek, ta’limga yo‘naltirilgan fondlar tomonidan qo‘llab quvvatlanishi natijasida, erkin va ochiq kodli dasturiy ta’minotlar yaratilgan.

Bu o‘quv modulimizda masofaviy ta’lim jarayonini tashkillashtirish imkoniyatini beruvchi erkin va ochiq kodli dasturlar majmuasining tahlili keltiriladi. O‘quv modulida keltirilgan dasturiy majumalar tahlili ko‘p yillar davomida olib borilgan ilmiy tadqiqotlar natijasida yozilgan.