Yangi o’quv materialini o’zlashtirish darajasini tekshiriladi. O’quv ko’rgazmali materiallar.
Mavzuni mustahkamlash uchun kichik guruhlarda ishlash.
O’quvchilar kayfiyatini ko’tarish uchun qiziqarli ma’lumotlar berish.
Talabalar berilgan savollarga javob beradilar va yozib oladilar
O’z mustaqil fikirlarini yozishadi
O’z mustaqil fikirlarini bildirishadi
3-bosqich. Yakuniy qism.
(10 daqiqa)
Uyga vazifa beriladi. O`tilgan mavzuni o`qib kelish, mavzuga oid savollarga javob topish
Tinglaydilar va savollar beradi
Berilgan vazifani yozib olishadi.
Baxolash mezonlari
1.Bajargan har-bir ishi uchun quyidagi mezonlar asosida baxolanadi.
T/R
Mazmuni
Ballar
1
Bunda berilgan chizma va qonun qoidalardan to’la qonli to’g’ri ishlansa va to’g’riligi isbotlansa.
5
2
Bunda berilgan chizma va qonun qoidalardan ishlashda 3 tagacha xatolikka yo’l qo’yilsa
4
3
Bunda berilgan chizma va qonun qoidalardan ishlashda 5-6 tagacha xatolikka yo’l qo’yilsa
3
4
Bunda berilgan chizma va qonun qoidalardan ishlashda 7 tadan ortiq xatolikka yo’l qo’yilsa
2
5
Bunda berilgan chizma va qonun qoidalardan to’g’ri ishlashda qo’pol xatolikka yo’l qo’yilsa
1
1.Og’zaki so’rov quyidagi mezonlar asosida baholanadi
T/R
Mazmuni
Ballar
1
Mavzu to’liq ,asosiy fikr va tushunchalar to’la qonli o’zlashtirilishiga erishilsa
5
2
Mavzu asosan,asosiy fikr va tushunchalar qisman o’zlashtirilishiga erishilsa
4
3
Mavzu qisman o’zlashtirilishiga erishilsa
3
4
Mavzuning ba’zi elementlarini o’zlashtirilishiga erishilsa
2
5
Mavzuning o’zlashtirilishi yuqoridagi talablar darajasida bo’lmasa
1
3-Mavzu: O‘zgarmas tok elektr zanjirlari
Reja:
O‘zgarmas tok elektr zanjirlarining turlari.
Elektr zanjirining asosiy qonunlari.
3 Elektr zanjirlarini hisoblash usullari.
TAYANCH SO’ZLAR: tok zanjiri, o’zgarmas tok zanjiri, elektr zanjirlari.
Elektr maydonining kuchlanganligi magnit maydonining o‘zgarishi natijasida elektr maydoni va aksincha, elektr maydonining o‘zgarishi natijasida magnit maydoni hosil bo‘lishi bu ikki maydonning o‘zaro bog‘liqligini bildiradi. Buni elektr energiyani uzatish liniyasining ish faoliyati misolida ko‘rish mumkin (1.1-rasm).
Liniya simlari orqali energiya uzatishda bir-biridan izolatsiya qilingan simlar U kuchlanish ta’sirida bo'ladi. Buning natijasida simlar orasida kuchlanganligi isbo‘lgan elektr maydon hosil bo‘ladi. Liniya simlaridan tok o‘tishi natijasida ularning ichida va atrofida kuchlanganligi bo‘lgan magnit maydon yuzaga keladi (1.1-rasmda elektr maydon uzuq chiziqlar, magnit maydon esa uzluksiz chiziqlar bilan ko‘rsatilgan).
1.1-rasmdagi maydonlar manzarasidan ko‘rinib turibdiki, elektr maydon kuch chiziqlari berk emas — ular musbat zaryadlangan simdan boshlanib manfiy zaryadlangan simda tugaydi, magnit maydon kuch chiziqlari esa berk — ularning boshi ham, oxiri ham yo‘q.
Elektr maydonning eng oddiy ko‘rinishi qo‘zg‘almas elektr zaryadlaming maydoni hisoblanadi va u elektrostatik maydon deb ataladi. Bu maydonning har bir nuqtasi kuchlanganlik vektori E bilan
tavsiflanadi.
Aytaylik, musbat q0 zaryadli zarracha elektr maydonida ma’lum bir yo‘l bo‘ylab a nuqtadan b nuqtaga ko‘chirilmoqda (1.2-rasm).
Zarrachaga maydon tomonidan ta’sir etayotgan kuch F=qE maydonning har bir nuqtasida kuchlanganlik kuch chiziqlariga urinma bo‘ylabyo‘naladi. 1.2-rasmdaa-kuch vektori F va oft yo‘1 trayektoriyasiga o'tkazilgan urinma orasidagi burchak. ab yo‘l trayektoriyasidan zarracha harakati yo‘nalishi bo‘ylab dl elementar vektor ajratsak, u holda dE wad I vektorlar orasidagi burchak a bo‘ladi.
Zaryadlangan zarrachani yo‘l bo‘ylab ko‘chirishda maydon kuchlari ish bajaradi:
d A=Fdlcosa=qQEdlcosa=q0 Edi.
B utun ab yo‘l bo‘ylab bajarilgan ish:
Elektr maydon o‘zining har bir nuqtasida potensial energiyaga yoki ish bajarish qobiliyatiga ega. Bu qobiliyat potensial funksiya yoki potensial Фbilan aniqlanadi va u skalyar kattalik hisoblanadi.
E lektr maydoni berilgan nuqtasi potensialining o‘lchovi sifatida birlik zaryadni maydonning shu nuqtasidan cheksizlikka ko‘chirishda maydon tomonidan bajarilgan ish qabul qilingan:
Elektrostatika masalalari da odatda Yeryuzasining potensiali nolga teng deb qabul qilinadi. Fazoning cheklangan sohasida joylashgan va cheksiz dielektrik muhit bilan o‘ralgan zaryadlangan jismlarga oid masalalami yechishda bu jismdan cheksiz uzoqlikda joylashgan nuqtalar potensiali odatda nolga teng deb olinadi.
q zaryaddan R masofada joylashgan nuqtaning potensiali quyidagicha aniqlanadi:
bu yerda ea — moddaning absolyut dielektrik singdiruvchanligi.
N uqtali zaryadni elektr maydoni kuchlari yordamida a nuqtadan b nuqtaga ko'chirishda quyidagi tenglama bilan aniqlanadigan ish bajariladi:
E lektr kuchlanish qiymati jihatdan birlik zaryadni maydonning bir nuqtasidan ikkinchi nuqtasiga ko‘chirishda sarflangan ishga teng.
