Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

3.1. Ierarxik fayl tizimi 
9
Ierarxik struktura ko‘pincha piramida ko‘rinishida bo‘ladi. Bunga misol 
tariqasida oila shajarasini kuzatuv orqali shu tipga mahsul strukturani uchratish 
mumkin: Otani bolasi bor, u bola o‘z navbatida bir qancha bolalar ular ham ko‘p 
bolalarga ega bo‘lishi mumkin. Bu ierarxik strukturaga oila daraxti deb nomlanadi. 
3.1- rasm. Oila daraxti 
Oilaviy daraxtdek Linux fayl tizimi ham daraxt deya nomlanadi. U 
9
A Practical Guide to Fedora and Red Hat Enterprise Linux, fifth edition, Mark G. Sobell, 
U.S. Corporate and Government Sales, pages 188-192. 

---

III. NAZARIY MATERIALLAR 
49 
bog‘langan fayllardan iborat bo‘ladi. Bu struktura fayllarni tartiblashtirishga imkon 
beradi, shuning uchun ham aniq bir faylni bemalol topishingiz mumkin. Linuxning 
standart tizimida foydalanuvchi bitta katalogdan boshlaydi va foydalanuvchi ichida 
xoxlagan darajagacha yaratishi mumkin. Bir qancha kataloglar osti darajalarni 
yaratish orqali foydalanuvchi zaruriy darajagacha strukturasini kengaytirishi 
mumkin. 
Odatda bitta katalogosti bitta mavzuga bag‘ishlanadi, masalan, odam, 
loyiha yoki hodisa. Mavzu katalogostida bo‘limlar bo‘lishi lozimmi yo‘qmi shuni 
bildirishi mumkin. Masalan, 3.2- rasmda kotiba katalogosti o‘z nomiga mos. Bu 
katalog uchta katalogostini saqlaydi: biznes, eslatma va shaxsiy. Biznes-katalog 
kotibaning har xatlarini saqlovchi fayllardan iborat bo‘ladi. Agarda siz bitta 
mijozga ko‘p xatlarni saqlamoqchi bo‘lsangiz chunonchi sut ishlab chiqaruvchi 
korxonaga, unda katalogostini shu mijozga bag‘ishlashingiz mumkin. 
3.2 -rasm. Kotibaning kataloglari. 
Linux fayl tizimining eng asosiy tomonlaridan biri foydalanuvchi 
ehtiyojiga qarab adaptatsiyalanish xususiyatga egaligi. Siz bu imkoniyatdan 
foydalanib sizga qulay hamda foydali holda fayllarni strukturalashtirishingiz 
mumkin. 
Oila daraxt ikabi, fayl tizimini ifodalovchi daraxt odatda yuqoridan pastga 
ildizlari bilan tasvirlanadi. 3.2va 3.3 rasmda daraxt fayllarni ildiz bilan bog‘lash 
orqali ildizidan pastga o‘sayotgani tasvirlangan. Yo‘l oxirida oddiy fayl yoki fayl 
direktoriyasi bo‘ladi. Yo‘l oxirida oddiy faylar yoki oddiygina fayl boshqa 
yo‘llarni ushlab turmaydi. Ma‘lumotnomalarda ildizga yaqinlarni ota va ildizdan 
uzoqdalarni bolalar deya ataladi. Yo‘l nomlanishi o‘zida shoxdan tortib faylgacha 
bir qator nomlarni o‘zida mujassamlashtiradi. 

---

III. NAZARIY MATERIALLAR