Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Shell: komandalar interpritatori va dasturlash tili. 
Shell komanda 
interpritatori - foydalanuvchi va OT o'rtasidagi interfeysni amalga oshirib beruvchi 
matn muhiti hisoblanadi. Komandalarni ekranga kiritish orqali, shell komandani 
interpritatsiya qladi va foydalanuvchi tomonidan so'ralgan dasturni chaqiradi. 
Komandalar interpritatori shell Linux uchun mo'ljallangan. 
Quyida eng ko'p ishlatiladigan 3 ta interpritatorlar keltirilgan. 

Bourne Again Shell (bash), Unix ning asl shell interpritatori hisoblanadi. 

TC Shell (Tcsh), Shell ning kengaytirilgan versiyasi bo'lib, Unix BSDning 
qismi sifatida yaratilgan. 

Z Shell (zsh), u bir nechta interpritatorlarning funksiyalarini o'zida 
akslantirgan, shu jumladan Korn shell interpritatorini ham. 
Interpritatorlarning o'zining klaviatura orqali kiritilgan komandalarni OTga 

---

III. NAZARIY MATERIALLAR 
25 
jo'natish funksiyalaridan tashqari, shell interpritatori yuqori darajadagi dasturlash 
tili ham hisoblanadi.Shell komandalari faylda bajarilishi jihatidan ketma ket tarzda 
yozilib boradi (Linuxda ushbu holat shell stenariyalari, Windows paketli fayllar 
deb nomlanadi).
Foydali utilitalar.
Linux o'zida, komandalar deb nomlanuvchi, minglab 
foydali dasturlarni qamrab oladi. Ushbu utilitalar foydalanuvchilar talabidan kelib 
chiqqan holda berilgan fuknsiyalarni bajaradi. Masalan 
sort 
utilitasi, ro'yhatdagi 
ma'lumotlarni alfavit yoki nomerlangan ko'rinishda yoki ro'yhatdagi ma'lumotlarni 
detallarning nomi bo'yicha, familiya, shaharlar, index, telefon nomer, yoshi kabi
taqsimlab chiqadi. 
Sort 
utilitasi dasturlashning asosiy intrumenti hisoblanadi va u 
Linux tizimining standart qismi hisoblanadi. Boshqa utilitalar foydalanuvchilarga 
fayllarni saqlash, bosmaga chqarish, nusxa olish, o'chirish, format qlish, 
muxarirlash kabi amallarni bajarishga imkon beradi.