Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Axborot resurs markazlari uchun zamonaviy texnik vositalar. 

AKM  va  ARM  lar  zimmasiga  aholiga  axborot-kutubxona  xizmati 

ko‗rsatishni sifat  jihatdan  yangi darajaga ko‗tarish, kitobxonlarning  ilmiy,  ta‘lim, 

axborot,  madaniyat  va  biznes  sohasidagi  qiziqishlarini  zamonaviy  axborot 

texnologiyalari  asosida  tezkorlik  bilan  qondirish;  kitobxonlarga  an‘anaviy 

kutubxona xizmati ko‗rsatishdan o‗z axborot resurslarini yaratish va jahon ilmiy-

ta‘lim  axborot  resurslaridan  foydalanish  imkoniyatini  berish  yo‗li  bilan  axborot-

kutubxona  xizmati  ko‗rsatishga  o‗tishni  ta‘minlash;  yig‗ma  elektron  katalog 

yordamida axborot resurslarini birlashtiruvchi elektron kutubxonalar va ma‘lumot 

---

IV. AMALIY MASHG‗ULOT MATERIALLARI 

 

 

 

 

 

39 

bazalarini yaratish kabi bir qator vazifalar yuklatilgan. Albatta, bunday vazifalarni 

bajarish  uchun  AKM  va  AKM  lar  texnik,  dasturiy,  axborot,  lingvistik,  tashkiliy-

texnologik hamda kadrlar ta‘minotiga ega bo‗lishi kerak. An‘anaviy kutubxonalar 

uchun kompyuter va boshqa bir qator texnika vositalarini sotib olish, kutubxonada 

lokal tarmoq barpo qilish hamda internet tarmog‗iga ulanish bilangina cheklanib, 

AKM  va  ARM  yaratdik  deb  o‗ylash  xatodir,  zero  zamonaviy  talablarga  javob 

beruvchi  AKM  va  ARM  larini  barpo  qilish  o‗ta  murakkab  va  ancha  mablag‗ 

hamda  vaqt  talab  qilinadigan  ishlardandir.  Bugungi  kunda  kutubxonalar  uchun 

faqat texnika vositalarini sotib olish, o‗rnatish, kutubxonada lokal tarmoq yaratish, 

Internet  tarmog‗iga  ulash  bilan  avtomatlashtirilgan  axborot-kutubxona  tizimlari 

yaratdik deb o‗ylash noto‗g‗ridir.  

Kutubxona texnologiyalarini avtomatlashtirishda dasturiy ta‘minotning o‗rni 

beqiyosdir.  Bizga  ma‘lumki,  avtomatlashtirilgan  axborot  -  kutubxona  tizimi 

(AAKT) o‗zaro yagona ma‘lumotlar bazasi orqali bog‗langan bir necha (dasturiy, 

texnik,  axborot,  lingvistik,  tashkiliy-texnologik  va  kadrlar)  ta‘minotlardan  iborat. 

Ana‘naviy  kutubxonada  ushbu  ta‘minotlar  tizimini  yaratmasdan  turib,  AKM  va 

ARM yaratish hech qanday samara bermaydi. AKM va ARM lar barpo qilinishi va 

ular to‗laqonli faoliyat yuritishlari uchun kutubxonadagi quyidagi asosiy jarayonlar 

avtomatlashtirilishi zarur: 

• kutubxonaga qabul qilinayotgan yangi hujjatlarga avtomatik tarzda (texnik 

va ilmiy) ishlov berish; 

•  kartotekalarni,  nashrlar  ro‗yxatini,  buyurtmalarni,  xatlarni,  hisobot 

hujjatlarini tayyorlash; 

• qabul qilinayotgan hujjatlarning ma‘lumotlar bazasini yaratish; 

• turli mavzudagi adabiyotlar arxivini yaratish va undan nusxa olish bo‗yicha 

operatsiyalarni bajarish; 

• kitobxonlar so‗roviga mos holda bibliografik tasvirning barcha elementlari 

bo‗yicha qidiruvni bajarish; 

• kutubxonaning axborot va davriy nashrlarining ma‘lumotlar bazalari orqali 

xizmat ko‗rsatish; 

• jurnal maqolalarining bibliografik tavsiflari massivini yuritish; 

• elektron ma‘lumotnomalar yaratish; 

• berilgan adabiyotlarni nazorat qilish; 

• kitobxonlar va ularning formulyarlarini hisobga olish; 

•  berilgan  adabiyotlarni  kitobxonning  formulyariga  avtomatik  tarzda  yozib 

qo‗yish; 

• kitoblarni o‗z vaqtida qaytarib berilishini nazorat qilish; 

• kutubxona elektron katalogini shakllantirish, yuritish. 

---

IV. AMALIY MASHG‗ULOT MATERIALLARI