8. Osiyo mamlakatlarining ro`yxatini “Atlas”dan foydalanib quyidagi jadval asosida yozing.
T/r
|
Dunyo okeaniga bevosita chiqish
imkoniyatiga ega bo`lgan mamlakatlar
|
Dunyo okeaniga chiqish
imkoni bo`lmagan mamlakatlar
|
1
|
|
|
2
|
|
|
3
|
|
|
4
|
|
|
5
|
|
|
6
|
|
|
7
|
|
|
8
|
|
|
6-sinf uchun test savollari( yopiq test)
1.Agar tog`ning balandligi 2000-3000 m bo`lsa,qanday tog`lar guruhiga bo`linadi?
2.Vulqon o`choqlari qaysi qatlamga to`g`ri keladi?
3.Okean suvining 3-4 km dan chuqur qismlarida harorat necha 0C atrofida o`zgaradi?
4.Muz hosil qilgan ko`llar Yer yuzasining qaysi hududida ko`p uchraydi?
5.Ekvatordan har ikkala qutblar tomon havoning o`rtacha yillik harorati necha 0C dan necha 0C gacha pasayib boradi?
6.Troposferaning yuqori chegarasida harorat necha 0C gacha pasayadi?
7.Atmosfera massasining necha % 80 km gacha bo`lgan quyi qatlamiga to`g`ri keladi?
8.Yevropa materigi to`g`risidagi dastlabki geografik ma’lumotlar kimlarning asarlarida berilgan?
9.Sayyoh olimlar asari kimga tegishli ve nechanchi yil yozilgan?
10.Kordilyera tog`larida qanday hayvonlar tarqalgan?
11.Yevropadagi zamini eng keksa platformalardan tuzilgan tekisliklar qaysilar?
12.O`rta dengizda qanday vulqonlar bor?
13.Yevrosiyoning subtropik iqlim mintaqasida qancha yog`in yog`adi?
14.Yevrosiyoning qaysi qismida nam subtropik iqlim tarkib topgan?
15.Fedchenko muzligining uzunligi va eni qancha?
16.Yevrosiyoning subtropik sernam musson o`rmonlar zonasi uchun qaysi o`simliklar xos?
17.Mangralar qayerda ko`p uchraydi?
18.Qayerning tuprog`i qorabalchiq-botqoq hisoblanadi?
19.Bargini to`kuvchi keng bargli o`rmonlarda qanday tuproqlar tarqalgan?
20.Nunutaklar nima?
7-sinf uchun test savollari( yopiq test)
1.O`rta Osiyo o`lkasining geografik kengligi qaysi hududlar geografik kengligiga to`g`ri keladi?
2.O`rta Osiyoning ekologik jihatdan noqulay vaziyat tarkib topishiga sabab nima?
3. O`rta Osiyoda eng yuqori harorat qayerda kuzatilgan?
4.O`zbekiston Milliy Universitetida o`rnatilgan “Relyefli globus” qanday masshtabda ishlangan?
5.Quyosh radiatsiyasining Yer yuzasida taqsimlanishi nimaga bog`liq?
6.Qanday tuproqlar ancha unumdor bo`lsada tez sho`rlanadi?
7.O`rta Osiyoda to`qaylarda eng ko`p tarqalgan daraxt turlari qaysilar?
8.Ustyurt,Qoraqum va Qizilqumdagi qoldiq tepalik va past tog`lar etaklarida qanday cho`llar keng maydonlarni egallagan?
9.O`rta Osiyoning qalin lyoss qatlamlari mavjud bo`lgan sharqi va janubidagi tog`lar etaklaridagi tekisliklarda qanday cho`llar tarqalgan?
10.Chalacho`l tabiat zonasida qanday tuproqlar uchraydi?
11.O`simlik qoplami buta va daraxtlardan iborat, ba’zi joylarda chirindi miqdori 12% ga yetadi.Yog`in miqdori 800 mm dan 1000-1200 mm gacha boradi.Yozda ham yomg`ir yog`adi.Gap qaysi balandlik mintaqasi haqida boryapti?
12.O`zbekistonning Nukus shahrida yillik yog`inga nisbatan muhim bo`lgan bug`lanish necha marta ko`p?
13.Hisor-Zarafshon tog`larining janubi g`arbiy nam havoga ro`para bo`lgan yonbag`irlarida necha mm yog`in tushadi?
14.Farg`ona vodiysi va Mirzacho`l tekisligi bilan tutashib turadigan qaysi hudud orqali mahalliy Bekobod va Qo`qon shamollari vujudga keladi?
15.O`zbekistondagi suv omborlarining foydali suv sig`imi qanchani tashkil etadi?
16.Tuproq qatlamining qalinligi, qatlamlarining holati nimaga bog`liq?
17.O`zbekistonda yiliga qancha miqdorda daryo suvlari hosil bo`ladi?
18.Chirchiq daryosi tekislikka chiqqach chap tomondan qanday soylar qo`shiladi?
19.Alunit nima, u qayerdan topilgan?
20.6995 m balandlikka ega bo`lgan cho`qqi qaysi va u qaysi tog` tizmasiga tegishli?
21.Alp tog` burmalanishi kaynazoy erasining qaysi davrida sodir bo`lgan?
22.O`simliklardan sharq chinori, shirach,hasharotlardan beshiktervatar, Turkiston ko`zoynakli iloni,burgut qaysi qo`riqxonada muhofaza qilinadi?
23.Qozog`iston va Turon kichik o`lkalari chegaralari qaysi hududlardan o`tadi?
24.O`rta Osiyoning janubiy chegarasi qaysi geografik ob’yektlar orqali o`tadi?
25.Uzunligi 196 km, 236 km, 180 km bo`lgan daryolar qaysilar hisoblanadi?
8-sinf uchun test savollari( yopiq test)
1.Chirchiq daryosi qaysi tog`lardan suv oladi?
2.Chirchiq Ohangaron o`lkasining tog` etaklari va vodiylarida qaysi davrlarning shag`al , qum va gil qatlamlari keng tarqalgan?
3.Chirchiq Ohangaron vodiysidagi tog`lar qaysi eralarning jinslaridan tarkib topgan?
Chirchiq Ohangaron vodiysining 300-500 m balandliklarida qanday o`simliklar o`sadi?
4. Cho`l mintaqasida namni kam bug`lantirishga moslashgan qumli yerlarda o`suvchi o`simliklarni belgilang
5.Chorvachilikda qorako`l qo`ylari Mirzacho`lning qaysi qismida boqiladi?
6.Chotqol tizmasidan janubi g`arbga qarab qaysi tog` tizmasi ajralib chiqadi?
7.Dastlab ko`mir koni qayerdan va qachon qazib olingan?
8.Dastlabki paxta tozalash zavodi nechanchi yilda va qayerda ishga tushirilgan?
9.Dukent,Qorabag`ir ,Niyozboshi qaysi daryolarning irmog`i?
10.Farg`ona tabiiy geografik o`lkasini janubdan qaysi tog` tizmalari o`rab turadi?
11.Farg`ona vodiysida qanday foydali qazilma konlari mavkud?
12.Farg`onadagi neftni qayta ishlash zavodi qaysi shaharlarda joylashgan?
13.G`azalkent GESi qaysi daryoda qurilgan?
14.Og`ir metallar guruhiga qaysi metallar kiradi?
15.Hozirda mamlakatimizda donli ekinlar maydoni necha %ni tashkil etadi?
16.Ishlab chiqarishni tashkillashning iqtisodiy samaradorlikka qaratilgan muhim shakli nima?
17.Ishlab chiqarishning yirik korxonalarda to`planish shakli nima ?
18. Ishlab chiqarishning asosan bir xil mahsulot chiqaradigan tashkiliy shakli nima?
19. Karkidon suv ombori qaysi daryoda qurilgan?
20.Kartoshkaning yalpi hosili bo`yicha qaysi viloyatlar oldinda turadi?
21. Kesakchalarning vujudga kelishi va ularning pishiq bo`lishiga tuproqdagi qanday modda yordam beradi?
22.Mamlakatimiz neftni qayta ishlash korxonalari bir yilda necha mln tonna neftni qayta ishlash quvvatiga ega?
23.Mamlakatimizda 1797-1818-yilda ro`y bergan zilzila hududini aniqlang?
24.Mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan energiyaning necha % sanoatda ishlatiladi?
25.Mamlakatimizda jami IES va GESlarning umumiy quvvati qancha?
26.Mamlakatimizda kimyo sanoatining shakllanishi qachondan boshlandi?
27.Mamlakatimizda mehnatda band aholining necha % sanoat tarmog`iga to`g`ri keladi?
28.Mamlakatimizda qazib olinayotgan ko`mirning necha %i qo`ng`ir ko`mir?
29.Mamlakatimizda qishloq xo`jalik yerlarining qancha qismidan chorvachilikda foydalaniladi?
30.Mamlakatimizda qurilgan GESlardan yiliga o`rtacha qancha elektr energiya olinadi?
31. Mamlakatimizda yalpi sanoat mahsuloti hajmida binokorlik sanoatining salmog`i necha %?
32.Mamlakatimizda qaysi viloyatlarda sholi yetishtiriladi?
33.Mamlakatimizning cho`l mintaqasida har bir m2 maydon hisobiga qancha kvt elektr quvvati hosil qilsa bo`ladi?
34.Mamlakatimizning yog`och taxta xom ashyosiga bo`lgan yillik ehtiyoji qanchani tashkil etadi?
35.Mingbuloq cho`qqisi qaysi tog`da joylashgan?
36.Mirzacho`l o`lkasining shimoli g`arbida qaysi ko`llar joylashgan?
37. Moddiy ishlab chiqarishda band bo`lgan har bir ishlovchi hisobiga hosil qilinadigan milliy daromad miqdori nima?
38.Neft va gaz quduqlari uchun jihozlar qayerda ishlab chiqariladi?
39.Nodir metallar guruhiga qaysi metallar kiradi?
40.Norin daryosi qaysi tog`dan boshlanadi?
Qisqa javobli amaliy mashg‘ulot.
-
Kanada gerbida nima yozilgan? (Dengizdan dengizgacha)
-
Dam olish, sayohat, davolanish maqsadida foydalaniladigan resurslaega nima deyiladi? ( Rekreatsion resurs)
-
Aholi ko‘payishini davlat tomonidan boshqarishiga nima deyiladi? (Demografik siyosat)
-
Dengiz va okean qirg‘oqlarida 200 km gacha joyda dunyo aholisining qanchasi joylashgan? ( 50 %)
-
XX asr oxirida shahar aholisi yillik o‘sishining 80 % rivojlanayotgan mamlakatlarga to‘g‘ri keldi. Bu hodisa nima deyiladi? ( Shahar portlashi)
-
Xalqaro mehnat taqsimotining yuqori bosqichi nima? (xalqaro integratsiya)
-
Aholining tez kamayishi nima? ( Demografik tanglik)
-
Jahondagi barcha suv omborlari miqdori qancha? ( 30.000 ta)
-
Tabiiy landshaftning inson ta’sirida o‘qgargan shakli nima deyiladi? (Antrpogen landshaft)
-
Shahar aglomiratsiya to‘plamlariga nima deyiladi? ( Megapolis)
-
Plastmassa ishlab chiqarish ximiya sanoatining qaysi tarmog‘iga kiradi? (Polimerlar ximiyasi)
-
Sanoat tuguni markazlari to‘plangan hudud nima deyiladi? ( Milioratsiya)
-
Bir necha xil transport vositasi kesishgan joyga nima deyiladi? (Transport tuguni)
-
tog‘- kon sanoati asosiy…….. Organik sintez
polimerlarga ishlov berish polimerlar
bu qaysi sanoat tarmog‘i chizmasi? ( kimyo sanoati)
-
Bir mahsulot birligini olish uchun ketgan barcha xarajatning puldagi ifodasiga nima deyiladi? ( tannarx)
-
Aholining bir yerdan ikki- uch yerga ko‘chib yurishiga nima deyiladi? ( Migarsiya)
-
Yakka hokimlik? ( Monopoliya)
-
Janubiy Amerikada o‘sadigan daraxtni mahalliy xalq “Bolta sindirar” deyiladi? ( Kibracha)
Tarjimai hol .
Qilichova Nafisa Nurmurodovna 1980-yil 14-martda Navoiy viloyati Xatirchi tumanida xizmatchi oilasida tug`ildim .
1987-yilda Sirdaryo viloyati Guliston tumani Dehqonobod shaharchasidagi 14-umumiy o`rta ta’lim maktabining 1-sinfiga qabul qilindim. Mazkur maktabni 1997-yil tugatdim.O`quvchilik davrimda 10-11 –sinflarda geografiya fanidan olimpiadaga qatnashib viloyat bosqichida 2-3-o`rinlarni egallaganman 1997-yil maktabni tamomlagach Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika Universiteti tabiiyot geografiya fakultetining geografiya bo`limiga o`qishga qabul qilindim. 2001-yil esa mazkur dargohni tamomlab, Toshkent shahar Sergeli tumanidagi 3-umumiy o`rta ta’lim maktabida ish faoliyatimni boshladim. 2006-yildan buyon Navoiy shahridagi 10-umumiy o`rta ta’lim maktabida geografiya fanidan dars berib kelmoqdaman.
Men ish faoliyatim davomida bir qancha yutuqlarga erishdim.
2012-2013-o`quv yilida geografiya fanidan 6-sinf o`quvchim Murodov Kamol
“Bilimlar bellashuvi”ning shahar bosqichida II o`rin, 2013-2014-o`quv yilida 6-sinf o`quvchim Xamroqulova Sevara “Bilimlar bellashuvi” ning respublika bosqichida I o`rin, 7-sinf o`quvchim Murodov Kamol “Bilimlar bellashuvi”ning viloyat bosqichida III o`rin, 9-sinf o`quvchim Ismoilova Dilnoza olimpiadaning shahar bosqichida III o`rinni, 2014-2015-o`quv yilida 6-sinf o`quvchim Jo`raboyeva Mahfuza “Bilimlar bellashuvi” ning viloyat bosqichida II o`rin, 7-sinf o`quvchim Xamroqulova Sevara va 8-sinf o`quvchim Murodov Kamol “Bilimlar bellashuvi”ning Respublika bosqichida I o`rinni, 2015-2016-o`quv yilida “Bilimlar bellashuvi”ning shahar bosqichida 6-sinf o`quvchim Hamroyev Siroj 2-o`rinni,8-sinf o`quvchisi Muyitdinova Gulbahor 3-o`rinni, viloyat bosqichida 7-sinf o`quvchim Jo`raboyeva Mahfuza 2-o`rinni, Respublika bosqichida 8-sinf o`quvchim Xamroqulova Sevara 1-o`rinni egallashdi. Fan olimpiadasida 9-sinf o`quvchim Murodov Kamol shahar bosqichida 3-o`rinni, viloyat bosqichida esa 1-o`rinni egallashdi.
Yangi pedagogik texnologiya asosida dars olib boradigan o`qituvchi -muallim tinib-tinchimasligi, o`z ustida muntazam ishlashi, yangi adabiyotlar, maqolalar va tajribalar bilan tanishib borishi, ijodiy izlanishi zarur. Pedagog-psixologlarning tahlillariga ko`ra, o`zlashtirilgan axborotlar oradan 2 hafta o`tgach, mustaqil o`qish orqali 10%, tinglash orqali 20%, ko`rish orqali 30 %, namoyish qilish orqali 50%, suhbat munozara orqali 80%, amaliy bajarganda 90% eslab qolinarkan. Demak, bundan ko`rinib turibdiki o`quvchi amalda bajarganda eslab qolish eng yuqori ko`rsatkichni tashkil etar ekan. Shularni hisobga olsak, o`quvchilarga dars berishda ko`proq suhbat, bahs munozara va amaliy ishlarni dars davomida o`z nazoratimiz va kuzatuvimiz ostida amalga oshirishimiz zarur.
Bugungi zamonaviy o`qituvchi yoshlarga zamon talablariga javob beradigan bilimlarni berish uchun avvalo o`zi ana shunday manbalar, bilimlar bilan qurollangan bo`lishini his etmog`i zarur. Dars beradigan har bir o`qituvchi ta’lim tarbiyaga oid eng keyingi muhim yangiliklar va axborotlarni, o`quv jarayonini samaradorligini oshirishga xizmat qiladigan ilg`or pedagog va axborot texnologiyalarni puxta egallab olishi va amaliyotga qo`llay olishi ayniqsa muhimdir.
Geografiya o`qituvchisi sifatida o`quvchilarimga chuqur bilim berish bilan birga ezgu insoniy qadriyatlar yuksak ahloqiy iste’dod ruhida tarbiyalash, vatanparvarlik, ona-yurt boyligiga boylik qo`shadigan, ularni ko`z qorachig`iday asrab - avaylaydigan kabi insoniy fazilatlarni shakllantirishga harakat qilaman.
Geografiya darslarimda geografik ob’yektlarni topish, zinama-zina, “Kemalar usuli”, “5*5 viktorina o`yini”, “Xarita bo`ylab sayohat”, “Adashgan kemaga yordam”, Blis so`rovi, talqinlar, topishmoqlar, geografik diktant, geografik hikoya va qo`shimcha adabiyotlardan foydalanib DTS talablari asosida dars o`tishga harakat qilaman .
O`quvchilarni “Bilimlar bellashuvi” va olimpiada ko`rik tanlovlariga tayyorlashda, asosan, testlardan va amaliy mashg`ulotlardan foydalanaman.
Hozirgi vaqtda o`quvchilar bilimini baholashda bosh mezon test usullari bo`lib xizmat qilmoqda. Test –bu dunyo tajribasi bo`lib, jahonning ko`plab mamlakatlarida sinovdan o`tgan. Shuning uchun mamlakatimizda ham oliy o`quv yurtlariga kirish imtihonlarida, akademik litsey, kollej va maktablarda bu baholash usulidan keng foydalanilmoqda.
Test usulidan foydalanish muallimdan o`z ustida ko`proq ishlash, izlanish va mahoratni talab etadi. Men o`quvchilarimni ko`rik tanlovlarga tayyorlashda asosan yopiq testlardan ko`proq foydalanaman. Chunki yopiq test o`quvchining haqiqiy bilimini yuzaga keltiradi. Yopiq testlar asosida o`quvchilarimning bilimidagi bo`shliqlarni aniqlab, ularni to`ldirishga harakat qilaman.
Foydalanilgan adabiyo'lar
1. Nigmatоv.A.N. Tabiiy gеоgrafik fanlarning nazariy muammоlari. Tоshkеnt. 2010.
2. 5-9-sinf geografiya o‘quv darslik va metodik qo‘llanmalar. Toshkent 2012-yil.
3. Maktabda geografiya-ma`naviy-ma`rifiy, ta`limiy jurnal. 2011-2016 -yillar.
4. Qurbоnniyozоv.R.Gеоgrаfiya o‘qitish mеtоdikаsi. Хоrаzm. 2012-y.
5. Mamatkarimov A.Geografiyadan qiziqarli ma’lumotlar. Toshkent, 2014.
6. Rafikov V. Qiziqarli geografiya. Sharq nashriyoti.
7. Nig‘matov A.N. Shivaldeva N.S. Iqlim va biz. Toshkent, 2010
8. Vahobov H., Mirzaхo‘jaev S. Geografiya. T.: Vektor-press 2011.
9. http://www.ziyonet.uz sаyti.
10. geografiya.uz sayti
Do'stlaringiz bilan baham: |