Tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

6-sinf

1. Yer shari quruqlik va dunyo okeani maydonini foiz(%) larda hisoblab chiqing va diagrammalarda tasvirlang.

2. Yer sharidagi okeanlar maydonini foiz (%) larda hisoblab chiqib, diagrammada tasvirlang.

3. Materiklar maydonini foiz(%) larda hisoblab chiqib, diagrammalarda tasvirlang.

4. Tabiat komplekslariga tavsif yozing.

Tabiat zonasi	Yanvar oyi harorati	Iyul oyi harorati	Yog`in miqdori,mm	Vegetatsiya davri,oy
Arktika va antarktika sahrolari
Tundra va o`rmon tundra
Tayga
Aralash va keng bargli o`rmonlar
O`rmon dasht va dasht
Chala cho`l va cho`l
Savanna va siyrak o`rmonlar
Qattiq bargli va doimiy yashil o`rmonlar
Musson o`rmonlar
Nam ekvatorial o`rmonlar

5.Quyidagi geoxronologik jadvalni to`ldiring.

Eon	Era	Davr	Tog` hosil bo`lish bosqichlari	Hosil bo`lgan tog`lar

6. Materiklarning eng shimoliy, janubiy, g`arbiy va sharqiy chekka nuqtalarini yozing va ularning geografik koordinatalarini aniqlang.

7. Afrika materigida eng baland Klimanjaro tog` etaklarida havo harorati +28<sup>0</sup>C bo`lganda, tog`ning cho`qqisida qor qoplami saqlanadimi?

8. Afrika materigining 20⁰ meridian yoyi bo`ylab shimoldan janubga qancha masofaga cho`zilganligini gradus va kmlarda ifodalang.

9. Avstraliya materigining 143⁰ meridian yoyi bo`ylab shimoldan janubga qancha masofaga cho`zilganligini gradus va kmlarda ifodalang.

10. Afrikaning eng issiq joyi Tripoli shahrida iyul oyida Quyoshning balandligini aniqlang.

11. Afrika materigi bilan Janubiy Amerika materigini eng baland nuqtalari orasidagi nisbiy balandlikni aniqlang.

12. Quyidagi jadvalni darslik va o`quv atlasi yordamida to`ldiring.

T/r	Okeanlar nomi	Okeanlarda kengliklar bo`yicha suvning o`rtacha sho`rligi, ‰ hisobida (tropik kengliklarda)	Okean suvining o`rtacha harorati ( C hisobida) (tropik kengliklarda)	Okeanlarga tegishli bo`lgan dengizlar soni
1.	Tinch okeani
2.	Atlantika okeani
3	Hind okeani
4	Shimoliy Muz okeani

13. 6-sinf atlasidan foydalanib, Avstraliyaning savanna va siyrak o`rmonlar hamda chalacho`l va cho`llar tabiat zonalarini jadvalini to`ldiring.

Savanna va siyrak o`rmonlar.

№	Tuprog`i	O`simliklari	Hayvonot dunyosi

Chalacho`l va cho`llar

№	Tuprog`i	O`simliklari	Hayvonot dunyosi

14. Materiklarning eng baland va eng past nuqtalarini yozing:

Yevrosiyo-

Afrika –

Shimoliy Amerika-

Janubiy Amerika-

Antartida-

Avstraliya-

15. Avstraliya materigiga hos bo‘lmagan tabiat zonalarini ajrating:

nam ekvatorial savanna va siyrak o‘rmonlar

musson o‘rmonlari

keng bargli va doimiy yashil o‘rmonlar

cho‘l va chala cho‘llar

aralash o‘rmoblar

tundra

tayga

arktika sahrolari

7-sinf

1. Toshkentda soat 12⁰⁰ bo`lganda, g`arbda joylashgan 15⁰,30⁰, 45⁰ li punktlarda soat necha bo`ladi?

2. Quyidagi tog` cho`qqilarining nomlarini va ularning qaysi tog` tizmalarida joylashganligini toping?

922-

2165-

2292-

3309-

4643-

3. Samarqand viloyatining g`arbiy tog`oldi etaklarida potensial bug`lanish 1500 mm, bu yerga tushadigan yillik yog`in miqdorini yodga keltirib namlik koeffitsentini hisoblang

4. Berilgan topografik nomlarning shartli belgilarini yozing:

1) Jar 2) shosse 3) mevali bog` 4) siyrak o`rmon 5) o`tloq

6) haydalgan yer 7) so`qmoq yo`l 8) botqoq 9) yolg`iz buta 10) to`g`on

5. Toshkentda soat kunduzi 12 bo`lganda Tokioda soat necha bo`ladi?

6. Toshkent shahrida ertalab soat 6³⁰ bo`lganda Anqara shahrida soat necha bo`ladi?

7. 30⁰ g`arbiy uzunlikdagi nuqtani qaysi soat mintaqasida joylashganligini aniqlang?

8. Masshtabi 1: 40000000 sm bo`lgan xaritada Qarshi va Toshkent shaharlari orasidagi masofa 11 sm ga teng bo`lsa, shaharlar orasidagi haqiqiy masofani aniqlang.

9. Quyidagi marshrutni topografik shartli belgilar asosida tasvirlang:

1. Aholi punkti. 2. Shosse. 3. Butalar. 4. Aralash o‘rmon. 5. Botqoqlik va ko‘l.

6. Daryo va undagi yog'och ko‘prik. 7. Mevali bog'. 8. Tuproq yo‘li. 9. O‘tloq.

10.Toshkent va Termiz shaharlariga 21 mart, 22 uyun, 23 sentyabr, va 22 dekabr kunlari Quyoshning tushish burchaklarini aniqlang.

8-sinf

1. O`zbekiston Respublikasida tabiiy o`sish darajasi 2012 yilda 472 ming kishini tashkil etgan. Agar tug`ilganlar soni 609 ming kishini tashkil etsa, o`lganlar sonini toping

2. O`zbekiston Respublikasida tabiiy o`sish darajasi 2001 yilda 392,9 ming kishini tashkil etgan. Agar tug`ilganlar soni 514,6 ming kishini tashkil etsa, o`lganlar sonini toping.

3. O`zbekiston Respublikasi aholisi 1.01.2012- yil holati bo`yicha 28 mln 100 ming kishini tashkil etgan bo`lsa, aholisining zichligini toping.

4. Berilgan statistik ma’lumotlar asosida Qoraqalpog`iston Respublikasi va Xorazm viloyatlari aholisining urbanizatsiya darajasini aniqlang.

a) Qoraqalpog`iston Respublikasi aholisi soni-1mln.595 ming k, shahar aholisi -775 ming k.

b) Xorazm viloyati aholisi soni-1mln.504 ming k, shahar aholisi -328 ming k.

5. Respublikamiz viloyatlaridan birida qishloq xo`jaligi donli ekinlarining bir yillik hosilini 100% deb olsak,shundan, bug`doy 45%, arpa 25%, sholi 20%,jovdar 10% ni tashkil etadi.Berilgan ma’lumotlar asosida ularni ustunli diagrammada aks ettiring.

6. Qashqadaryo viloyati aholisi 1.01.2012-yil holati bo`yicha 2 mln. 509,1 ming kishini tashkil etgan bo`lsa, viloyat aholisining zichligini toping .

7. Farg`ona viloyati aholisi 1.01.2012-yil holati bo`yicha 2 mln. 972,2 ming kishini tashkil etgan bo`lsa, viloyat aholisining zichligini toping.

8. Berilgan statistik ma’lumotlar asosida Toshkent va Xorazm viloyatlari aholisining urbanizatsiya darajasini aniqlang.

a) Toshkent viloyati aholisi soni-2mln.523 ming k,shahar aholisi -991 ming k.

b) Xorazm viloyati aholisi soni-1mln.504 ming k,shahar aholisi -328 ming k.

9. Samarqand viloyatida qishloq xo`jaligiga yaroqli yerlar tarkibini 100% deb olsak, shundan, paxta 8%, g`alla 10%, kartoshka 2%, sabzavot va poliz ekinlari 2%, ozuqa bop ekinlar 4%, mevazorlar 3% , yaylovlar 71% ni tashkil etadi.Berilgan ma’lumotlar asosida ularni aylana diagrammada aks ettiring.

10. Berilgan statistik ma’lumotlar asosida Samarqand va Jizzax viloyatlari aholisining urbanizatsiya darajasini aniqlang.

a) Samarqand viloyati aholisi soni-3mln.3 ming k,shahar aholisi -617 ming k.

b) Jizzax viloyati aholisi soni-1mln.60 ming k,shahar aholisi -321 ming k.

11. O`zbekistonda 1949-1990 yillarda tabiiy gazni qazib chiqarilishini tasvirlovchi diagrammani chizing.

1949 y- 0,7mln m³

1950y-52mln m³

1960y-447mln m³

1970y-32094mln m³

1980y-34840 mln m³

1990y-40761mln m³

12.O`zbekistonda 1940-1990 y ko`mir qazib chiqarilishini tasvirlovchi diagrammani chizing.

1940y-3,4 ming tonna

1960y-3410 ming tonna

1970y-3747 ming tonna

1980y-5686 ming tonna

1990y-6744 ming tonna

13. Toshkentdan Navoiygacha 430 km. Bu yo`lda tashilgan yuk aylanmasi 1935000 t/km. Tashilgan yuk qancha?

14. Asakadagi avtomobil zavodinig boshqa korxonalar bilan ishlab chiqarish aloqalarini sxematik ko‘rsating.

15. O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qumitasi ma'lumotiga ko‘ra (1.01.12-y) 27 mln kishi yashaydi. 2012- yil tug'ilganlar soni 609 ming kishi, o‘lganlar soni 137 ming kishini tashkil etgan. Aholining zichligi va tabiiy o‘sishini (promilleda) aniqlang

16. Yiliga 6 mln tonna po`lat ishlab chiqarish uchun metallurgiya zavodiga qancha mahsulot keltirish kerak?

Izoh: 1 tonna mahsulot olish uchun 2t ruda, 1,3 t koks, 0,5 t ohaktosh, 0,5t temir tersak

17. Yiliga 1 mlrd kvt/s elektr energiya ishlab chiqaradigan elektr stansiya bazasida 500 ming tonna alyuminiy ishlab chiqaradigan quvvatga ega bo`lgan zavod qursa bo`ladimi?

18. 10 kg neft qancha yoqilg`iga teng issiqlik beradi?

19. Bir yilda 20 mln kvt/s elektr energiya ishlab chiqaradigan elektr stansiyasi uchun qancha miqdorda ko`mir, gaz, yoki neft zarurligini hisoblang.

20. Samarqand shahriga bir yilda 1 sm² yuzaga 136 kkal issiqlik tushadi. Bu issiqlik qancha qo`ng`irk o`mir va neftni yoqqanda hosil bo`lishi va 1m² joyga qancha yalpi radiatsiya tushishini aniqlang.

9-sinf

1. Mamlakatlarning maydoniga qarab birinchi o`nlik davlatlarni ketma-ket joylashtiring?

2.Moyli, ildizmevali ekinlar, quvvat beruvchi o`simliklar, tolali va donli ekinlar, tabiiy kauchuk yetishtirish bo`yicha jahondagi yetakchi bo`lgan davlatlarni yozing. Quyidagi jadvalni to`ldiring.

№	Ekinlar	Yetakchi bo`lgan davlatlar
1	Soya
2	Yeryong`oq
3	Zaytun
4	Kartoshka
5	Qandlavlagi
6	Choy
7	Kofe
8	Paxta
9	Zig`ir
10	Bug`doy
11	Sholi
12	Makkajo`xori
13	Tabiiy kauchuk

4. Don ekinlari yalpi hosili strukturasi diagrammasini chizing.

Bug`doy-28%

Sholi-23%

Makka-25%

Javdar-12%

Suli -2%

So`ta-3%

Boshqa ekinlar-7%

5. Mamlakatlarning aholisiga qarab birinchi o`nlik davlatlarni ketma-ket joylashtiring?

6. Quyidagi davlatlarning boshqaruv shakllarini yozing.

№	Davlatlar	Boshqaruv shakllari
1	AQSh
2	Xitoy
3	Eron
4	Buyuk Britaniya
5	Norvegiya
6	Quvayt
7	Bruney
8	Indoneziya
9	Avstraliya
10	Angola
11	Venesuela
12	Meksika
13	Niger
14	Butan
15	Germaniya

7. Quyidagi jadval asosida Hindiston Respublikasi va Xitoy Xalq Respublikasiga qiyosiy tavsif bering.

T/r	Tavsiflash jihatlari	O`xshashligi	Farqi
1	Geografik o`rni
2	Tabiiy sharoiti
3	Aholisi,mehnat resurslar
4	Sanoati
5	Qishloq xo`jaligi
6	Transporti