Tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy

Tanga qaysi qo`lda? 
Birorta kishidan bir qo`liga o`n tiyinlik ikkinchisiga bir tiyinlik (yoki toq son 
bilan  ifodalanuvchi  boshqa)  tangani  berkitishni  iltimos  qiling.  So`ngra  unga  o`ng 
qo`lidagi tanganing qiymatini 4 ga, ikkinchi qo`lidagisini 5 ga ko`paytirishni taklif 
qiling. 
O`ynovchi  bu  ikki  sonni  qo`shib,  juft  yoki  toq  son  hosil  bo`lganini  aytishi 
lozim. 
Tushuntirish.  Juft  sonni  har  qanday  ko`paytirganda  ham  juft  son  hosil 
bo`ladi, demak o`ng qo`lda qanday tanga bo`lishidan qat’i nazar, uning qiymatini 4 
ga  ko`paytirishdan  har  doim  juft  qo`shiluvchi  hosil  bo`ladi.  Agar  chap  qo`lda  bir 
tiyinlik bo`lsa, umumiy  yig`indi toq, o`n tiyinlik bo`lsa, juft bo`ladi va, aksincha: 
agar o`ynovchi yig`indi juft desa, u holda chap qo`lda o`n tiyinlik agar yig`indi toq 
desa, chap qo`lda bir tiyinlik tanga bekitilgan bo`ladi. 
Tez qo`shish. Boshqaruvchi ko`p xonali sonlarni «bir daqiqada» qo`shishni 
namoyish  qiladi.  Bu  quyidagicha  bajariladi.  Boshqaruvchi  (uni  shartli  ravishda 
«B» deb belgilaymiz) sahnaga biror tomoshabinni (uni «T» deb belgilaymiz) taklif 
qiladi va undan doskaga ixtiyoriy olti xonali son yozishni iltimos qiladi. Aytaylik, 
«T»  324658  sonini  yozgan  bo`lsin.  Keyingi  qo`shiluvchini  «B»  yozadi  («B» 
yozgan  son  quyidagi  talabga  javob  berishi  kerak:  bu  sonning  har  bir  raqami 
yuqoridagi sonning mos raqamlari to`qqizga to`ldiruvchi, ya’ni bizning misolda u 
675341  ga  teng  bo`lishi  kerak).  So`ngra  «T»  yana  bitta  qo`shiluvchi  yozadi,  «B» 
esa  natijani  darhol  yozishi  mumkin  («B»  buni  mexanik  ravishda  yozadi.  Javobni 
hosil qilish uchun «B» «T» yozgan oxirgi qo`shiluvchini bir oz o`zgartirib, chiziq 
tagiga  yozishi  lozim:  u  oxirgi  qo`shiluvchining  birliklari  sonini  bitta  kamaytiradi 
va son oldiga bir yozadi). Buni konkret biror misolda ko`raylik: 
324658 (T)  
675341 (B)  

---

119 
 
143782 (T) 
1143781 (B) 
Bunday  tez  hisoblashning  «sirini»  ochish  oson:  birinchi  ikki 
qo`shiluvchining  yig`indisi  barcha  raqamlari  to`qqizlar  bilan  ifodalangan  son 
bo`ladi.  Bu  yig`indiga  yangi  qo`shiluvchini  qo`shishdan  hosil  bo`lgan  natijani 
boshqaruvchi yuqoridagi qoida bo`yicha topgan qoidaga muvofiq topamiz.