Tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy

Ta’lim metodlarini samarali qo`llash mezonlari  
  
Metodlar  
Qaysi 
vazifalarn i 
yechishda bu 
metod 
samaraliroq?  
Qanday o`quv 
materiali 
mazmuni uchun 
bu metod 
qulay?  
O`quvchilar- 
ning qanday  
xususiyatlari 
uchun bu 
metodni 
qo`llash foydali?  
Bu metodni 
qo`llash uchun 
o`qituvchi 
qanday 
hislatlarga ega 
bo`lishi kerak?  
Og`zaki bayon  
metodi 
Nazariy 
bilimlarni 
shakllantiri sh 
uchun  
O`quv materiali 
asosan nazariy  
va axborot 
ko`rinishida 
bo`lgan holda  
O`quvchilar 
o`quv  
materialinin g 
og`zaki bayonini 
o`zlashtirishga 
tayyor bo`lganda  
O`qituvchi bu 
metodni boshqa 
metodlardan 
ko`ra yaxshiroq 
egallagan holatda  
Ko`rgazma li 
metod 
O`quvchilarda 
kuzatuvchanli 
kni 
rivojlantirish va 
o`rganiladiga n 
masalalarga 
bo`lgan diqqatni 
oshirish uchun  
O`quv materiali 
mazmunini 
ko`zgazmali 
vositalar bilan 
gavdalantirish 
mumkin bo`lgan 
holatlarda  
O`quvchilar 
uchun 
ko`rgazmali 
vositalar yetarli 
bo`lganda  
O`qituvchi qo`l 
ostida barcha 
ko`rgazmali 
vositalar yetarli 
bo`lganda yoki 
ularni o`zi 
mustaqil  
tayyorlay 
olganida  
Reproduk-tiv 
(o`zlashti-
rilgan 
bilimlarni 
qayta bayon 
qilish) 
Bilim va 
ko`nikmalarni 
shaklllantir ish 
uchun  
O`quv materiali  
mazmuni yoki 
o`ta  
murakkab 
yoki juda 
sodda 
bo`lgan 
holda  
O`quvchilar bu 
mavzuni 
muammoli qilib 
o`rganishga hali 
tayyor emas  
O`qituvchining 
bu mavzuni 
muammoli qilib 
o`rgatishga vaqti 
yo`q bo`lgan 
holda  

---

31 
 
Tadqiqot-
izlanish 
Mustaqil 
fikrlash, 
tadqiqot olib 
borish va 
masalaga ijodiy 
yondashuv  
ko`nikmalarini  
rivojlantir ish 
uchun  
O`quv materiali 
mazmuni o`rtacha  
murakkablikda  
bo`lganda  
O`quvchilar 
mazkur mavzuni  
muammoli tarzda 
o`rganishga 
tayyor bo`lgan 
hollarda   
O`qituvchi 
izlanish metodini 
yaxshi egallagan 
va mavzuni 
muammoli 
o`rganish uchun 
yetarli vaqtga 
ega bo`lganda  
Amaliy 
Amaliy 
ko`nikma va 
malakalarni 
rivojlantir ish 
uchun  
O`quv materiali 
mazmuni amaliy 
mashqlar, tajriba 
o`tkazish va turli 
amaliy faoliyatli 
topshiriqlarni 
bajarishni talab 
qilsa  
  
O`quvchilar 
mazkur mavzu 
bo`yicha amaliy 
topshiriqlarni 
bajarishga tayyor 
bo`lsa  
O`qituvchi 
amaliy 
mashg`ulotlarni 
o`tkazish uchun 
yetarlicha o`quv 
va didaktik 
materiallar, 
mashqlar 
to`plami va 
o`quv 
qo`llanmalariga 
ega bo`lsa  
Mustaqil 
ishlash 
metodlari 
O`quv 
faoliyatida 
mustaqil ishlash  
ko`nikmalari-ni 
shakllan-tirish 
va ularni 
rivojlantir 
ish uchun  
  
O`quv materiali 
mustaqil 
o`rganish 
uchun 
imkoniyatini 
bersa  
O`quvchilar 
mazkur mavzu 
bo`yicha 
mustaqil 
ishlashga tayyor 
bo`lsa  
O`qituvchi 
mustaqil ishlarni 
tashkil qilish 
bo`yicha 
yetarlicha  
o`quv va didaktik 
materiallar ega 
bo`lsa  
Induktiv 
Umumlashtir 
ish va induktiv 
xulosa chiqarish  
ko`nikmalarini 
rivojlantirish 
uchun  
O`quv materiali 
darslikda induktiv 
tarzda berilgvn 
yoki uni induktiv 
tarzda bayon 
qilish samarali 
bo`lgan holda  
O`quvchilar 
induktiv xulosa 
chiqarishni 
yaxshi bilib, 
deduktiv xulosa 
chiqarishga 
qiynalayotgan 
bo`lsalar  
O`qituvchi 
ta’limning 
induktiv 
metodlaridan 
yaxshi xabardor 
bo`lsa  
  

---

32 
 
Deduktiv 
Tahlil qilish va 
deduktiv xulosa 
chiqa-rish 
ko`nikma-larini 
rivojlantirish 
uchun  
O`quv materiali 
darslikda 
deduktiv tarzda 
berilgan yoki uni 
deduktiv tarzda 
bayon qilish 
samarali bo`lgan 
holda  
O`quvchilar 
deduktiv fikr 
yuritish va xulosa 
chiqarishga 
tayyor bo`zlsalar  
O`qituvchi 
ta’limning 
deduktiv 
metodlaridan 
yaxshi xabardor 
bo`lsa  
 
 
 

---

33 
 
 
    
3.2 
                                                   MODUL
 
 
 
 
 
NAZARIY MASHG`ULOT 
MATERIALLARI 
 
 
 
 
 
 
 

---

34 
 
1-MAVZU: MATEMATIKA FANI BO`YICHA JORIY ETILGAN YANGI
 
DTS, O`QUV DASTURLARI VA O`QUV USLUBIY MAJMUALARI 
TAHLILI 
(2 soat ma’ruza) 
Reja: 
1. 
Matematika  fanidan  DTS.  Matematika  fanidan  umumiy  o`rta  ta’lim 
maktablari o`quvchilarining tayyorgarlik darajasiga qo`yiladigan talablar.   
2. 
Matematika fanidan yaratilgan yangi o`quv uslubiy majmualar tahlili.   
Tayanch iboralar:  
Davlat  ta’lim  standarti,  o`quvchilar  tayyorgarlik  darajasiga  qo`yiladigan 
talablar, o`quv dasturi, taqvim  mavzuiy reja,  o`quv uslubiy  majmua,  o`qitishning 
texnik  vositalari,  darslik,  o`quv  qo`llanma,  o`quvuslubiy  qo`llanma,  multimediali 
ilova.  
        1.  Matematika  fanidan  DTS.  Matematika  fanidan  umumiy  o`rta  ta’lim 
maktablari o`quvchilarining tayyorgarlik darajasiga qo`yiladigan talablar.  
Kompetentsiyaviy yondashuv nuqtai nazaridan qaralganda, ta’lim jarayoning 
mohiyati - o`quvchilarning turli hayotiy vaziyatlarda, kundalik turmushda vujudga 
keladigan  muammolarni  avval  o`zlashtirgan  bilim,  ko`nikmalari  va  tajribalari 
asosida hal qilish layoqatlarini (qobiliyatlarini) rivojlantirishdan iborat bo`ladi. Bu 
esa  o`z  navbatida  o`quvchilarga  nafaqat  bilim,  ko`nikma  va  malakalarni  berish, 
balki  ularni  kundalik  turmushda,  hayotiy  vaziyatlarida  qo`llay  olish  layoqatlarini 
(kompetentsiyalarlarni)  shakllantirishni  ko`zda  tutadi.  Boshqacha  qilib  aytganda, 
kompetentsiyalar  davlat  va  jamiyatning  ta’lim  tizimi  oldiga  qo`ygan  ijtimoiy 
buyurtmasi  hisoblanadi.  Kompetentsiyaviy  yondashuvning  asosiy  maqsadi  ta’lim 
muassasasi  bitiruvchisining  ijtimoiy  hayotga  moslashishiga  yordam  berishdan 
iborat.  Shu  nuqtai  nazardan,  kompetentsiyaviy  yondashuv  ta’lim  tizimi  oldida 
turgan shu kunning dolzarb muammolaridan biri hisoblanadi.   
Mazkur  dolzarb  muammoni  hal  qilish,  ya’ni  ma’naviy  barkamol  va 
intellektual  rivojlangan  shaxsni  tarbiyalash,  ta’lim  tizimini  sifat  va  mazmun 
jihatdan  yanada  takomillashtirish,  mamlakatda  amalga  oshirilayotgan  ijtimoiy-
iqtisodiy  islohotlar,rivojlangan  xorijiy  mamlakatlarning  ilg`or  tajribalari  hamda 
ilm-fan,  zamonaviy  pedagogik  va  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalariga 
asoslangan holda tashkil etish maqsadida, Vazirlar Mahkamasi tomonidan 2017 yil 
6  aprelda  “Umumiy  o`rta  va  o`rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limining  davlat  ta’lim 
standartlari”  tasdiqlandi.  Unga  ko`ra,  barcha  umumta’lim  fanlari  bo`yicha  davlat 
ta’lim  standartlari,  o`quv  dastur  va  rejalari  kompetentsiyaviy  yondashuv  asosida 
yangilandi.    

---

35 
 
Umumiy  o`rta  ta’lim  tizimi  mohiyatidan  kelib  chiqib,  ta’lim  muassasasi 
bitiruvchisi  egallashi  lozim  bo`lgan  quyidagi  tayanch  kompetentsiyalar  (TK) 
ajratib ko`rsatildi:  
TK1. Kommunikativ kompetentsiyalar;  
TK2. Axborot bilan ishlash kompetentsiyalari;  
TK3. O`zini-o`zi rivojlantirish kompetentsiyalari;  
TK4. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetentsiyalari;  
TK5. Milliy va umummadaniy kompetentsiyalar;  
TK6. Matematik savodxonlik, fan va texnika yutuqlaridan xabardor bo`lish hamda 
foydalanish kompetentsiyalari.  
Kommunikativ  kompetentsiya  —  ijtimoiy  vaziyatlarda  ona  tilida  hamda 
birorta  xorijiy  tilda  o`zaro  muloqotga  kirisha  olishni,  muloqotda  muomala 
madaniyatiga  amal  qilishni,  ijtimoiy  moslashuvchanlikni,  hamkorlikda  jamoada 
samarali ishlay olish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi.  
Axborotlar  bilan  ishlash  kompetentsiyasi  —  mediamanbalardan  zarur 
mahlumotlarni  izlab  topa  olishni,  saralashni,  qayta  ishlashni,  saqlashni,  ulardan 
samarali foydalana olishni, ularning xavfsizligini tahminlashni, media madaniyatga 
ega bo`lish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi.