Tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy


Matematika darslarida buyuk ajdodlarimiz ilmiy merosidan foydalanish



Download 4,23 Mb.
Pdf ko'rish
bet153/224
Sana01.09.2021
Hajmi4,23 Mb.
#161920
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   224
Bog'liq
MATEMATIKA-FANINI-OQITISH-METODIKASI

Matematika darslarida buyuk ajdodlarimiz ilmiy merosidan foydalanish  
 
№  
Buyuk  ajdodlarimiz 
nomlari  
Ilmiy  va  manaviy  merosidan  matemetika 
darslariga foydalanish  
1.  
Abu  Ali  Ibn  Sino 
(980–1037)  
«Ash-SHifo»  kitobidagi  natural  sonlar  ustida 
bajarilgan  arifmetik  amallarni  va  kvadratga 
ko`tarish amalining to`g`riligini 9 yordamida  
tekshirish usulini o`ylab topgan, (a ± b)
2
 = a
2
 ± 
2ab +b
2
 formulani geometrik isbotlagan  
2.  
Abu Abdullox al– 
Xorazmiy (783–850)  
Hozirgi  zamon  o`nlik  sanoq  sistemasini  kashf 
etdi, natural sonlar ustida to`rt arifmetik amallar 
bajarish  algoritmini  fanga  kiritdi,  kvadrat 
tenglamalarni  yechish  usullarini  kashf  etdi, 
"Ziji"    ("Astronomiya")  kitobida  sinuslar  va 
tengenslar javalini katta aniqlikda keltiradi  
3.  
Umar  Xayyom  (1048– 
1131)  
Nyuton 
binom 
yoyilmasining 
umumiy 
formulasini  kashf  etgan,  kubik  tenglamalarni  
yechishning 
 
geometrik 
nazariyasini  
rivojlantirgan, 
geometriyada 
parallellik 
aksiomasiga  oid  muammo  bo`yicha  chuqur 
izlanishlarni  olib  borgan  va  uni  hal  qilishga 
juda yaqin kelgan  
4.  
Nasriddin 
Al-Tusiy 
(1201–1274)  
tahlil 
qilgan, 
ixtiyoriy 
uchburchaklarni 
yechishning  eng  qiyin  hollariga  to`xtab  o`tgan, 
so`ngra sferik trigonometriya asoslari, jumladan 
sferik uchburchaklarni yechish usullarini tizimli 
bayon 
qilgan, 
bu 
asar 
trigonometriyani 
astronomiyadan 
ajratdi 
va 
trigonometriya 


132 
 
alohida fan sifatida rivojlantirdi, Nyuton binomi  
yoyilmasini  istalgan  n  natural  son  uchun 
isbotlangan  
5.  
Abu  Rayxon  Beruniy 
(973–1048)  
"Geodeziya"  va  "Ma’sud"  qonunlari  asarlarda 
astronomiya,  geografiya,  trigonometriyaga  oid 
juda  ko`p  ma’lumotlar  keltirilgan,  xususan, 
ichki chizilgan muntazam ko`pburchaklar (3, 4, 
5,  6,  8,  10  burchaklar)  ning  tomonlarini 
hisoblash  va  ularni  yasash  usullari  keltirgan, 
vatarlar  bilan  ularni  tortib  turuvchi  yoylar 
orasidagi 
bog`lanishga 
oid 
teoremalar, 
ikkilangan  burchak  sinusi,  yarim  burchak 
sinusi  haqidagi  teoremalarni  va  ixtiyoriy 
burchaklar 
uchun 
kosinuslar 
teoremasini 
isbotlagan,  sinuslar  va  tangenslar  jadvalini 
tuzgan  va  bunda  chiziqli  va  kvadratik 
interpolyatsiyalash  metodlaridan  foydalanishni 
ko`rsatgan, 
𝜋 soni  uchun  3,1417  qiymatni 
topgan  
6.  
Mirzo 
Ulug`bek 
(1394– 1449)  
Trigonometrik  jadvallari  10  ta  o`nli  xona 
aniqligida hisoblagan, uning sinus va kosinuslar 
jadvallari  minut  oraliq  bilan  tuzilgan,  “Zij” 
kitobida bir gradusning sinusini hisoblash uchun 
alohida risola yozgan  
7.  
G`iyosiddin Jamshid  
Al-Koshiy 
(1385– 
1457)  
“Aylana haqida risola” kitobida  𝜋 sonini 17 ta 
xona  o`nli  raqamigacha  aniqlikda  topgan,  1 
ning  sinusini  hisoblagan,  eng  katta  aniqlikda 
trigonometrik  jadval  tuzgan,  Nyuton  binomi 
formulasini  undan  avval  n  =  9  bo`lgandagi 
binomial koeffitsentlarni hisoblagan  
8.  
Abbos Ibn Muhammad  
Ibn Nasr Al Farg`oniy,  
buyuk  
"Usturlob  yasash  haqida"  nomli  asarida  sferik 
proeksiya  haqida  va  uning  xossalarini  bayon 
qilgan  
 

Download 4,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   224




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish