Tayyorladi: Rahimova Manzuraxon Qabul qildi: Reja: I. Kirish

2.4. Insonlar hayotidagi ahamiyati

Odamlar uchun iqtisodiy ahamiyati: ijobiy

Imperial burgutlar dehqonlar va chorvadorlar uchun foydalidir, chunki ular quyon va boshqa mayda sutemizuvchilar bilan oziqlanadi. Ushbu hayvonlarni iste’mol qilish orqali Imperial burgutlar ularning sonini kamaytiradi va shu bilan ular keltirishi mumkin bo‘lgan zararni kamaytiradi. Ushbu burgut shuningdek, zaharli sudralib yuruvchilar bilan oziqlanadi, ularning aksariyati odamlarga jiddiy zarar yetkazishi ma’lum bo‘lgan.Burgutning ko‘rish qobiliyati o‘ta kuchli bo‘lib, 4 km uzoqlikdagi o‘ljani ko‘ra oladi. Kuchli agressiv qushki, o‘zidan bir necha barobar katta va og‘ir jonzotlarga ham hujum qiladi. Qurigan daraxtlarda o‘tirib, tevarak-atrofni kuzatishni xush ko‘radi. O‘ljani ko‘rib qolsa, darhol unga tashlanib uchadi. Shu bilan birga baland osmonda uchib yurib ham topa oladi.

Burgutlardan ov qilishda keng foydalaniladi. Ovga o‘rgatish, dastlab, ularning ochlik va uyqusizlikka bardosh qilishdan boshlanadi. Itning ustiga yog‘och boylangan go‘shtni bog‘lab qo‘yib yuboriladi. 5 kun davomida ochlikda saqlangan burgutni qo‘yib yuboriladi. Qushning boshiga maxsus charm qalpoq kiygizib qo‘yiladi. Itga jiddiy zarar yetmasligi uchun Burgut yashin tezligida itning ustiga tashlanadi. Itning qo‘rqib “akkillab” qochishi burgutni yana ham battar quturtiradi. Bunday mashqlarni bir necha marta qaytarilgandan keyin burgut ovga tayyor bo‘ladi. Burgut o‘z egasiga juda o‘rganib qoladi. Xo‘jayinni hech qachon tashlab ketmaydigan qush. Ov qilish vaqtida burgutdan foydalanishadi. Uning og‘irligi 15 funtdan kam bo‘lmaganligi uchun qo‘lda olib yurib bo‘lmaydi. Shuning uchun otlar yordamida olib yuriladi. Buning uchun otlar egariga yog‘och yoki metall moslama tayyorlanadi. Moslama shunday joylashtiriladiki, uni otliq o‘ng qo‘li bilan ushlab, unga tayanib oladi, burgut esa otliqning yupqa qo‘lqop kiygan o‘ng bilagiga qo‘nib oladi. Shunda qo‘lga kuch kelmaydi.

Ovchilar ov qilinayotgan jonivorga burgut osmonga ko‘tarila olish masofasini saqlagan holda masofani saqlaydi. Bunda burgutning boshidagi charm qalpoq yechilib, oyog‘i bo‘shatilib, o‘ziga xos qiyqiriq bilan jonzotga uni qaratib qo‘yib yuboradi. Havoga ko‘tarilgan qush katta tezlikda o‘ljaga tashlanadi. Tirnoqlari bilan changallaydi yoki boshini cho‘qiydi, yoki kichikroq jonivor bo‘lsa bo‘ynini uzib tashlaydi. Ovchi uning orqasidan borib, hayvonni tutib oladida, o‘sha joining o‘zida uning terisini shilib, minnatdorchilik sifatida uning go‘shtidan burgutga bir bo‘lak beradi. Go‘shtni yeb bo‘lgandan keyin qushning boshiga qalpoq kiygizib oyog‘ini bog‘lab egarga o‘tqizadi va yo‘lini davom ettiradi.Yirtqich qushlar sanitarlar hisoblanadi. Ular kemiruvchilarni qirib katta foyda keltiradi. Qushlar zararkuranda, kasallik tarqatuvchi hasharotlar va kemiruvchilarni qirib, tabiatda ular sonini cheklab turadi. Qushlarni muhofaza qilish ularni bezovta qilmaslik va uyasini buzmaslikdan iborat. Qushlarni dalalarga jalb etish uchun dalalar chetida daraxtlar ekiladi, ular uchun uyalar quriladi. Yirtqich qushlar uchun dam oladigan baland ustunlar o‘rnatiladi. Qor ko‘p yog‘gan qish kunlari chumchuq, chittak, to‘rg‘ay kabi mayda qushlar uchun butalar va daraxt shoxlari orasiga donxo‘raklar o‘rnatilib, don-dunlar sepib qo‘yiladi. Imperial burgutlar kamdan-kam bo‘lsa-da, uyalariga juda yaqin kelgan odamlarga hujum qilishlari ma’lum bo‘lgan. Ular juda yaqinlashib qolgan odamga sho‘ng‘ib, talonlari bilan ularga zarba berishlari mumkin.