Tayyorladi: namangan viloyati norin tumani 14-maktab ona tili va adabiyoti fani o’qituvchisi jalolova zarnigor xolmamatovna 7-sinflar uchun ko’makchi mavzusi

Ko‘makchidan bilan, uchun, kabi, singari, yanglig‘, sayin, sari, sababli, orqali, tufayli, chog‘li, bo‘ylab, haqida, to‘g‘risida kabilar o‘zi birikib kelgan so‘zga hech qanday qo‘shimchasiz bog‘lanadi; tomon, qadar, qarshi, qaraganda, doir, binoan, qaramay kabi ko‘makchi o‘zi birikib kelgan so‘zdan -ga qo‘shimchasini qabul qilishni talab qiladi: qonunga binoan, ukasiga qaraganda, baxtga qarshi; so‘ng, keyin, boshqa, tashqari, buyon, avval, ilgari, boshlab ko‘makchisi -dan qo‘shimchali so‘z bilan birikadi: bundan avval, o‘qishdan keyin, tanaffusdan so‘ng kabi.

• 
  Ko‘makchidan bilan, uchun, kabi, singari, yanglig‘, sayin, sari, sababli, orqali, tufayli, chog‘li, bo‘ylab, haqida, to‘g‘risida kabilar o‘zi birikib kelgan so‘zga hech qanday qo‘shimchasiz bog‘lanadi; tomon, qadar, qarshi, qaraganda, doir, binoan, qaramay kabi ko‘makchi o‘zi birikib kelgan so‘zdan -ga qo‘shimchasini qabul qilishni talab qiladi: qonunga binoan, ukasiga qaraganda, baxtga qarshi; so‘ng, keyin, boshqa, tashqari, buyon, avval, ilgari, boshlab ko‘makchisi -dan qo‘shimchali so‘z bilan birikadi: bundan avval, o‘qishdan keyin, tanaffusdan so‘ng kabi.
  

Ko‘makchi va qo‘shimchalar ma’nodoshligi

QO‘SHIMCHA	KO‘MAKCHI	MISOL
-dek	kabi, singari, yanglig‘	Xona suv quygandek (kabi) jimjit.
-ga	tomon, bo‘ylab	U dalaga (tomon, bo‘ylab) ketdi.
-ga	uchun	Bu sovg‘ani onamga (uchun) oldim.
-dan	uchun, orqali	Mehnatsevarligidan (uchun) obro‘ topdi. Radiodan (orqali) eshitdi.
-cha	qadar	Ular kechgacha (qadar) o‘tirishdi.
-da	bilan	Qo‘lida (bilan) terdi.

Shuni ta’kidlash kerakki, ma’- noni ifodalashda kelishik bilan ko‘makchi ma’lum darajada bir- biridan farqlanadi. Kelishik qo‘- shimchasi orqali ifodalangan ma’-no aniq, ko‘makchi orqali ifoda- langan ma’no esa umumiyroq, noaniqroq bo‘ladi.

“Ta’lim-tarbiya xalq ma’naviyatini shakllantiradi- gan va boyitadigan eng muhim omildir. Ta’lim ti-zimini va shu asosda ongni o‘zgartirmasdan turib ma’naviyatni rivojlantirib bo‘lmaydi”.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

• 
  R. Sayfullayeva va boshqalar. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. Toshkent 2010. 378-385-betlar.
  
• 
  Qalandar Sapayev. Hozirgi o‘zbek tili. Toshkent 2009. 271-292-betlar.
  
• 
  Rаhmаtullаyev Sh. Hozirgi adabiy o‘zbek tili. –Т.: “Univеrsitеt”. 2006.
  
• 
  O‘zbеk tili grаmmаtikаsi. 1-qism, Моrfоlоgiya. –Т.: “Fаn”. 1975.
  
• 
  Тursunоv U, Мuхtоrоv А., Rаhmаtullаyev Sh. Hоzirgi o‘zbеk tili. –Т.: “O‘zbеkistоn”. 1992.
  

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

http://hozir.org