Tayanch iboralar



Download 1,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/23
Sana31.12.2021
Hajmi1,04 Mb.
#267967
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   23
Bog'liq
7 маъруза

Akseptor aralashma. Agar germaniyning kristall panjarasiga uchta valent elektronli indiy, 

galliy  va  shunga  o’xshash  moddalarning  atomlari  aralashma  sifatida  kiritilsa,  yarim 

o’tkazgich o’tkazuvchanligining xarakteri o’zgaradi. Bunga sabab germaniyning atomi bilan 

juft  elektron  bog’lanish  hosil 

qilish  uchun  indiy  atomida 

bitta  elektron  yetishmaydi. 

Boshqacha  aytganda,  bu 

ikki 


atom 

orasida 


to’ldirilmagan 

valent 


bog’lanish,  ya'ni  teshik 


 

k



k

 



 

vujudga keladi va shuning uchun ham aralashmaga akseptor aralashma deyiladi 



5- rasm. 

Kristalldagi  teshiklar  soni  aralashma  atomlar  soniga  teng  bo’ladi.  Akseptor 

aralashmada  elektr  o’tkazuvchanlik  teshiklar  harakatining  natijasi  bo’lganligi  sababli 

unga teshikli yoki p-tip o’tkazuvchanlikdeyiladi. 

Yarim o’tkazgichlar o’tkazuvchanligining temperaturaga bogliqligili 

Bizga ma'lumki, temperatura ortishi bilan metallarning elektr o’t chanligi yomonlashadi va 

bunga  sabab  molekulalar  bilan  ko’proq  to’  shishi  natijasida  elektronlar  harakatchanligining 

yomonlashishidir. 

Garchi  yarim  o’tkazgichlarda  ham  temperatura  ortishi  bilan  xuddi  metallardagidek 

sabablarga  ko’ra,  elektronlarning  va  teshiklarning  harakatchanligi  yomonlashsa-da,  u 

muhim  rol  o’ynolmaydi.  Chunki  yarim  o’tkazgichlar  qizishi  bilan  valent  elektronlarning 

kinetik  ener-giyasi ortadi va ular  man qilingan  zonadan o’ta olish xususiyatiga  ega  bo’lib 

qolishadi.  Natijada  erkin  elektronlarning  soni  ortib,  yarirn  o’tkazgichning  elektr 

o’tkazuvchanligi yaxshilanadi. 

Shu  bilan  birga  past  temperaturalarda  metallar  va  yarim  o’tkazgichlar  orasidagi  farq 

ortadi,  chunki  yarim  o’tkazgichlarning  o’tka-zuvchanligi  yomonlashadi.  Demak,  past 

temperaturalarda  yarim  o’tkazgichlar  dielektriklarga  o’xshab  ketib,  ular  orasidagi  farq 

kamayadi. 

5.Suyuqliklarda tok. Elеktrolitlar. Kationlar va anionlar. 

Distillangan  suv  elektr  tokini  o’tkazmaydi.  Agar  unga  ozroq  tuz  qo’shilsa,  elektr 

tokini o’tkazuvchiga aylanadi. Demak, ba'zi moddalarning suvdagi eritmasi elektr tokini 

o’tkazish xususiyatiga, ya'ni zaryad tashuvchi zarralarga ega bo’lib qolar ekan.  

Erituvchida  eriganda  ionlarga  ajraladigan  moddalar  elektrolitlar  deyiladi.  Elektrolitlarda 

iaryad tashuvchi zarralar ionlar bo’ladiShuning uchun ham bunday o’tkazuvchanlikka 

ionli  o  'tkazuvchanlikdeyiladi.  lonlarning  vujudga 

kelishiga 

sabab, 

elektroliteriganda 

uning 

molekulalari  erituvchi  molekulalarining  elektr 



maydoni 

ta'sirida 

musbat 

va 


manfiy 

zaryadlangan  ionlarga  ajralishidi

Elektrolitdagi 



ionlarning tashqi maydon ta 'siridagibatartib harakati 

elektrolitlarda elektr toki deyiladi.                                                               1-rasm 




Download 1,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   23




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish